پرش به محتوا

ابوجهل: تفاوت میان نسخه‌ها

۵۲۵ بایت حذف‌شده ،  ‏۹ نوامبر ۲۰۲۱
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۷: خط ۴۷:
| پانویس =
| پانویس =
}}
}}
'''عمرو بن هشام بن مغیرة مخزومی''' مشهور به '''ابوجهل''' (درگذشته [[سال ۲ هجری قمری|۲ق]]) از مخالفان [[پیامبر(ص)]] و [[اسلام]] در مکه. تلاش برای قطع رابطه [[قریش]] با [[بنی‌هاشم]]، جلوگیری از حمایت [[ابولهب]] از [[پیامبر (ص)]] و طراحی نقشه قتل پیامبر(ص) از اقدامات او علیه اسلام و مسلمانان بود. وی در [[جنگ بدر]] در سپاه مشرکان کشته شد.
'''عمرو بن هشام بن مغیرة مخزومی''' مشهور به '''ابوجهل''' (درگذشته [[سال ۲ هجری قمری|۲ق]]) از مخالفان [[پیامبر(ص)]] و [[اسلام]] در مکه. تلاش برای قطع رابطه [[قریش]] با [[بنی‌هاشم]] و طراحی نقشه قتل پیامبر(ص) از اقدامات او علیه اسلام و مسلمانان بود. وی در [[جنگ بدر]] در سپاه مشرکان کشته شد.


==نسب، کنیه و لقب==
==نسب، کنیه و لقب==
عمرو بن هشام بن مغیره از مخالفان پیامبر(ص) بود. پدرش هشام بن مغیره از تیره [[بنی‌مخزوم]] بود و قریش مرگ او را مبدا تاریخ خود قرار داده بودند.<ref>ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۱۳۹.</ref> مادرش اسماء دختر مخربة بن جندل حنظلی از [[بنی‌تمیم]] بود.<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، دارالمعرفه، ج۱، ص۶۲۳.</ref> از این رو او ابن‌حنظلیه نیز نامیده شده است.<ref> نگاه کنید به بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۲۹۱.</ref>  
عمرو بن هشام بن مغیره از مخالفان پیامبر(ص) بود و همواره با او دشمنی می‌کرد.<ref> نگاه کنید به ابن اسحاق، سیره ابن اسحاق، ص۱۴۵.</ref> پدرش هشام بن مغیره از تیره [[بنی‌مخزوم]] بود و قریش مرگ او را مبدا تاریخ خود قرار داده بودند.<ref>ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۱۳۹.</ref> مادرش اسماء دختر مخربة بن جندل حنظلی از [[بنی‌تمیم]] بود.<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، دارالمعرفه، ج۱، ص۶۲۳.</ref> از این رو او ابن‌حنظلیه نیز نامیده شده است.<ref> نگاه کنید به بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۲۹۱.</ref>  


کنیه ابوجهل ابوالحَکم بود اما پیامبر(ص) او را ابوجهل نامید.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۱۲۵.</ref> دلیل این نامگذاری جهالت او و دشمنی‌اش با اسلام ذکر شده است.<ref>ابن درید، الاشتقاق، ۱۴۱۱ق، ص۱۴۸.</ref> همچنین برپایه روایتی از پیامبر(ص) هر قومی فرعونی دارد و فرعون امت اسلام ابوجهل است.<ref>ابن اسحاق، سیره ابن اسحاق، مکتب دراسات التاریخ و المعارف الاسلامیه، ص۲۱۰.</ref>
کنیه ابوجهل ابوالحَکم بود اما پیامبر(ص) او را ابوجهل نامید.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۱۲۵.</ref> دلیل این نامگذاری جهالت او و دشمنی‌اش با اسلام ذکر شده است.<ref>ابن درید، الاشتقاق، ۱۴۱۱ق، ص۱۴۸.</ref> همچنین برپایه روایتی از پیامبر(ص) هر قومی فرعونی دارد و فرعون امت اسلام ابوجهل است.<ref>ابن اسحاق، سیره ابن اسحاق، مکتب دراسات التاریخ و المعارف الاسلامیه، ص۲۱۰.</ref>
خط ۵۷: خط ۵۷:


== مخالفت با اسلام(ص)==
== مخالفت با اسلام(ص)==
ابوجهل برای جلوگیری از گسترش [[اسلام]] اقدامات زیادی انجام داد. برخی از آنها عبارتند از:
ابوجهل با پیامبر(ص) دشمنی می‌کرد و به شیوه‌های مختلف به او ناسزا می‌گفت<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۲۹۱.</ref> و توهین می‌کرد.<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۹۸-۲۹۹.</ref> همچنین برای جلوگیری از گسترش [[اسلام]] اقداماتی انجام داد برخی از آنها عبارتند از:


===طراحی نقشه قتل پیامبر(ص)===
===طراحی نقشه قتل پیامبر(ص)===
به گزارش عبدالملک بن هشام، مشرکان در [[دارالندوه]] برای تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با پیامبر گرد هم آمدند به پیشنهاد ابوجهل قرار شد که پیامبر(ص) کشته شود اما در قتل او همه قبایل مشارکت کنند تا بنی‌هاشم نتوانند با همه قبایل درگیر جنگ شوند و به خون‌بهای او رضایت دهند. از این رو در [[لیلة‌المبیت]] برای عملی کردن نقشه قتل پیامبر(ص) از هر قبیله یک نفر حاضر شد. ابوجهل نیز در میان حاضران بود و آنان را تشویق می‌کرد اما با خروج پیامبر(ص) و خوابیدن امام علی(ع) در جای او این نقشه عملی نشد.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۱، ص۴۸۲-۴۸۳.</ref> ابوجهل در سی سالگی به عضویت [[دارالندوه]] درآمد، در حالی که در آن زمان اعضای دارالندوه به جز بنی‌قصی می‌بایست بیش از چهل سال داشته باشند.<ref>ابن درید، الاشتقاق، ۱۴۱۱ق، ص۱۵۵.</ref>  
به گزارش عبدالملک بن هشام، مشرکان در [[دارالندوه]] برای تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با پیامبر گرد هم آمدند به پیشنهاد ابوجهل قرار شد که پیامبر(ص) کشته شود اما در قتل او همه قبایل مشارکت کنند تا بنی‌هاشم نتوانند با همه قبایل درگیر جنگ شوند و به خون‌بهای او رضایت دهند. از این رو در [[لیلة‌المبیت]] برای عملی کردن نقشه قتل پیامبر(ص) از هر قبیله یک نفر حاضر شد. ابوجهل نیز در میان حاضران بود و آنان را تشویق می‌کرد اما با خروج پیامبر(ص) و خوابیدن امام علی(ع) در جای او این نقشه عملی نشد.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۱، ص۴۸۲-۴۸۳.</ref> ابوجهل در سی سالگی به عضویت [[دارالندوه]] درآمد، در حالی که در آن زمان اعضای دارالندوه به جز [[بنی‌قصی]] می‌بایست بیش از چهل سال داشته باشند.<ref>ابن درید، الاشتقاق، ۱۴۱۱ق، ص۱۵۵.</ref>  


او همچنین تلاش می‌کرد که رابطه قریش با بنی‌هاشم را قطع کند.<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۱، ص۳۵۳ـ۳۵۴.</ref> و مانع از رسیدن آذوقه به بنی‌هاشم در [[شعب ابی‌طالب]] می‌شد.<ref>ابن اسحاق، سیره ابن اسحاق، ص۱۶۱.</ref>
او همچنین تلاش می‌کرد که رابطه قریش با بنی‌هاشم را قطع کند.<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۱، ص۳۵۳ـ۳۵۴.</ref> و مانع از رسیدن آذوقه به بنی‌هاشم در [[شعب ابی‌طالب]] می‌شد.<ref>ابن اسحاق، سیره ابن اسحاق، ص۱۶۱.</ref>
===شکنجه تازه‌مسلمانان===
===شکنجه و تهدید تازه‌مسلمانان===
ابوجهل مسلمانان را آزار و اذیت می‌کرد و مانع از پیوستن افراد به اسلام می‌شد.<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۳۲۰.</ref> او عیاش بن ابی‌ربیعه برادر مادری‌اش که برای پیوستن به [[مهاجران]] عازم [[مدینه]] شده بود را از قبا به مکه بازگرداند و زندانی کرد.<ref> ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۶.</ref> همچنین کسانی را که به اسلام می‌پیوستند شکنجه می‌داد تا از اسلام دست بردارند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۱۵۰.</ref> از جمله این افراد [[بلال حبشی]]<ref> ابن‌اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴۳.</ref> [[یاسر بن عامر]] و [[سمیه بنت خباط]] بودند.{{مدرک}} سمیه بر اثر شکنجه‌های ابوجهل به شهادت رسید.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۶۵.</ref>
ابوجهل مسلمانان را آزار و اذیت می‌کرد و مانع از پیوستن افراد به اسلام می‌شد.<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۳۲۰.</ref> هنگامی که کسی مسلمان می‌شد او را تهدید و شکنجه می‌کرد تا از اسلام دست بردارند<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۳۲۰.</ref> از جمله [[بلال حبشی]]<ref> ابن‌اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴۳.</ref> [[یاسر بن عامر]] و [[سمیه بنت خباط]] به دست وی شکنجه می‌شدند و سمیه بر اثر شکنجه‌های وی به شهادت رسید.<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۶۵.</ref> همچنین او عیاش بن ابی‌ربیعه برادر مادری‌اش که برای پیوستن به [[مهاجران]] عازم [[مدینه]] شده بود را از قبا به مکه بازگرداند و زندانی کرد.<ref> ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۶.</ref>  
==نقش ابوجهل در شکل‌گیری جنگ بدر==
==زمینه‌ساز جنگ بدر==
{{اصلی|غزوه بدر}}
{{اصلی|غزوه بدر}}
در سال دوم هجری هنگامی که کاروان دیگری از قریش به ریاست [[ابوسفیان]] مورد تهدید مسلمانان قرار گرفت، ابوجهل با لشکری که خود از عاملان بسیج آن بود،<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۳۳، ۳۷ـ۳۸.</ref> برای حمایت از آن کاروان از مکه خارج شد. با آنکه کاروان به سلامت گذشت، به اصرار ابوجهل لشکر مکه به سوی چاه‌های [[بدر]] حرکت کرد. او در پی آن بود که اقتدار قریش را نه تنها بر مسلمانان بلکه بر تمام کسانی که قادر به مخاطره‌ انداختن کاروان‌های قریش بودند اثبات کند؛<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۴۳ـ۴۴؛ ابن‌هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۶۱۸ـ۶۱۹.</ref> اما لشکر مکه در [[جنگ بدر]] از مسلمانان شکست خورد و ابوجهل به همراه شماری دیگر از سران قریش کشته شدند.<ref>ابن‌هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۶۳۵ـ۶۳۶؛ واقدی، المغازی، ج۱، ص۸۹ـ۹۰.</ref>
در سال دوم هجری کاروانی از قریش به ریاست [[ابوسفیان]] مورد تهدید مسلمانان قرار گرفت، ابوجهل با لشکری برای حمایت از آن کاروان از مکه خارج شد. با آنکه کاروان به سلامت گذشت، اما به اصرار ابوجهل لشکر مکه به سوی چاه‌های [[بدر]] حرکت کرد<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۴۳ـ۴۴؛ ابن‌هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۶۱۸ـ۶۱۹.</ref> و میان آنان و مسلمانان جنگ بدر رخ داد لشکر مکه از مسلمانان شکست خورد و ابوجهل به همراه شماری دیگر از سران قریش کشته شدند.<ref>ابن‌هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۶۳۵ـ۶۳۶؛ واقدی، المغازی، ج۱، ص۸۹ـ۹۰.</ref> ابوجهل به دست [[معاذ ‌بن عمرو]] و معوذ بن عفراء کشته شد و [[عبدالله‌ بن مسعود]]، سر او را از تن جدا کرد.<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویه، دار المعرفة، ج۱، ص۷۱۰.</ref>
 
پیامبر(ص) با شنیدن خبر کشته شدن ابوجهل (که او را رأس پیشوایان کفر و فرعون امت نامیده بود،<ref> واقدی، المغازی، ج‌۱، ص‌۹۵.</ref>) گفت: «خدایا! وعده خود را محقق ساختی پس نعمتت را بر من تمام گردان.»<ref> واقدی، المغازی، ج‌۱، ص‌۹۱.</ref> ابوجهل به دست [[معاذ ‌بن عمرو]] و معوذ بن عفراء کشته شد و [[عبدالله‌ بن مسعود]]، سر او را از تن جدا کرد.<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویه، دار المعرفة، ج۱، ص۷۱۰.</ref>


== آيات مرتبط==
== آيات مرتبط==
خط ۸۸: خط ۸۶:
*ابن‌هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، ۱۳۷۵ق/۱۹۵۵م.
*ابن‌هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، ۱۳۷۵ق/۱۹۵۵م.
*بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
*بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
*حلبی، علی بن‌ برهان‌الدین، السیرة الحلبیة، بولاق، ۱۲۸۰ق.
*زمخشری، محمد بن عمر، الکشاف، قم، نشر ادب الحوزة.
*زمخشری، محمد بن عمر، الکشاف، قم، نشر ادب الحوزة.
*طوسی، محمد بن حسن، التبیان، بیروت، دارالکتاب العربی.
*طوسی، محمد بن حسن، التبیان، بیروت، دارالکتاب العربی.