هند: تفاوت میان نسخه‌ها

جمهوری هند با استقلال از [[بریتانیا]] در نیمه سده بیستم میلادی تشکیل شد. سلطه بریتانیا بر هند از سده هجدهم میلادی آغاز شد. مبارزات ملی مردم هند برای کسب استقلال، از ۱۸۸۴ میلادی آغاز شد اما دست یافتن به استقلال کامل، تا سال ۱۹۴۷ میلادی به‌طول انجامید. این کشور در حال حاضر به ۲۹ ایالت تقسیم شده که به شکل فدرالی اداره می‌شود. پایتخت آن، شهر دهلی نو است.<ref>بهروزان، هند، ص۲۳۵-۲۳۷</ref>

هندوستان، محل تولد و رشد ادیان [[بودایی]] و [[هندو]] و [[سیک]] است. بخش عظیمی از پیروان این ادیان به همراه معتقدان به اسلام، مسیحیت و زرتشت در هند زندگی می‌کنند.<ref>مشیر الحسن، جنبش اسلامی و گرایش‌های قومی در مستعمره هند، ص۱۸</ref>  ۸۰/۵% جمعیت این کشور هندو مذهب هستند، و ۱۳/۴% مسلمانند‌. مسیحیان، سیک‌ها، بودایی‌ها و پیروان دین جین از دیگر گروه‌های مذهبی ساکن هندوستان‌اند.<ref>[http://india.gov.in/india-glance/profile National Portal of India]</ref>

==اسلام در هند==

[[پرونده:روزه در هند.jpg|بندانگشتی|سفره افطار مسلمانان در یکی از مساجد هند]]

برخی از روایات، زمان ورود [[اسلام]] به هند را تا زمان حیات [[پیامبر (ص)]] عقب برده‌اند.<ref>موسوی، نخستین مراحل ورود اسلام به هند، ص۱۱۷</ref> بر اساس این روایات، راجه مالابار از مناطق جنوب غرب هندوستان، در زمان حیات پیامبر، نمایندگانی به [[حجاز]] فرستاد که بعد از وفات آن حضرت به [[مدینه]] رسیده و مسلمان شدند.

صوفیان، دیگر گروه مسلمان بودند که با سفر به هند یا اقامت در این سرزمین، زمینه گسترش اسلام را در آنجا فراهم کردند. ابو علی سندی، [[حسین بن منصور حلاج]]، [[شیخ اسماعیل]]، [[ابوحفص ربع بن صاحب اسدی]] و [[باباریحان]] از جمله این صوفیان‌اند.<ref>تاریخ اسلام در هند، ص۲۲۹-۲۳۵</ref> در سده‌های بعد نیز گروه‌های بزرگی از صوفیان به خصوص از [[ایران]] به هند مهاجرت کردند.

از سال ۶۰۲ق قطب‌الدین ایبک که از سوی غوریان بر دهلی حاکم بود، اعلام استقلال نموده و نخستین دولت اسلامی هند را با نام "ممالیک" بنا کرد، ایلتتمش جانشین ایبک قدرت خود را در هند توسعه داد و خلیفه [[بغداد]] نیز حکومت وی را به رسمیت شناخت. حکومت ممالیک و یک سلسله از حکومت‌های مسلمان دیگر که تا قرن دهم قمری جانشین آن شدند به سلاطین دهلی معروف هستند، از جمله این سلاطین می‌توان به خلجیان(۶۸۹-۷۲۰ق)، تغلق‌شاهیان(۷۲۰-۸۱۵ق)، خضرخان‌ها(۸۱۷-۸۴۷ق)، لودی‌ها(۸۵۵-۹۳۲ق)، افغانان(۹۴۷-۹۳۶ق) اشاره کرد.

در سایر نواحی هندوستان نیز حکومت‌های مسلمانی تشکیل شد که از آن میان باید به پادشاهان دکن مانند بهمنیان(۷۴۸-۹۳۳)، عمادشاهیان(۸۹۶-۹۸۳ق)، [[نظام‌شاهیان]](۸۹۶-۱۰۰۸ق)، [[عادلشاهیان]](۸۹۵-۱۰۹۷ق)و [[قطب شاهیان]](۹۱۸-۱۰۹۸ق.)اشاره کرد. حکومت مغولان(۹۳۲-۱۲۷۵ق) که در سده دهم هجری به دست ظهیرالدین بابر یکی از نوادگان [[تیمور گورکانی|امیر تیمور]]، تاسیس شد، در دوران اوج قدرت خود بر بیشتر نواحی هندوستان سلطه یافت. حکومت مغولان دوره رواج و گسترش اسلام در هندوستان و نیز دوره پرشکوه فرهنگ و هنر اسلامی در این سرزمین بود.<ref>لین پل، تاریخ دولت‌های اسلامی و خاندان‌های حکومتگر، ۵۰۵-۵۳۶</ref>

در خلال سلطه‌گری [[بریتانیا]]، مسلمانان می‌کوشیدند تا هند را از این هجوم استعماری نجات دهند. انگلستان در بدو ورود به سرزمین هند، از قدرت مسلمانان در هراس بود؛ لذا تلاش می‌کرد با تفرقه عزت مسلمانان را مخدوش کند. اما رفته رفته ملت هند به آتشفشانی تبدیل شد که رهبران مسلمان همچون مولانا ابوالکلام آزاد، مولانا محمدعلی شوکت علی و گاندی، رهبر هندوها در انفجار آنان موثر بودند. در این قیام‌ها مسلمانان آزادی کامل و خروج بی‌قید و شرط استعمار انگلیس از هند را می‌خواستند و در واقع نخستین بانیان این نهضت، مسلمانان بودند. [[محمدعلی جناح]]، قائد اعظم و موسس [[پاکستان]] برای آن که پیروزی زودتر و با قدرت بیشتری به نتیجه برسد، در اتحاد مسلمانان و هندوها می‌کوشید. تداوم این مبارزات سرانجام در سال ۱۹۴۷ دولت بریتانیا را تسلیم خواست مردم هند(استقلال) کرد.<ref>کتانی، اقلیت‌های مسلمان در جهان امروز، ص ۱۹۱ -۱۹۳</ref>

با این حال جهد و جد بریتانیا در انهدام نفوذ مسلمانان، همزمان با تجدید حیات نوینی در میان آنها شد. اما این تلاش برای تجدید حیات نتوانست همپشتی کافی از سوی اکثریت هندو برای نگاهبانی از هویت و فرهنگ و مذهب مسلمان کسب کند، از این رو بسیاری از مسلمانان استقلال نواحی مسلمان نشین را ترجیح دادند. این عمل منتج به ایجاد پاکستان و سرانجام انشعاب آن به دو کشور [[بنگلادش]] و پاکستان شد.<ref>عزیز احمد، تاریخ تفکر اسلامی در هند، ص۲۸</ref>

جمعیت مسلمانان در هند بیش از جمعیت مسلمان دیگر کشورها، جز [[اندونزی]]، [[بنگلادش]] و [[پاکستان]] است، این جمعیت مسلمان در ایالت‌های مختلف هند ساکن هستند. ایالت اوتارپرادش، از نظر وسعت چهارمین ایالت هند محسوب می‌شود و جمعیت آن ۲ برابر جمعیت بزرگترین ایالت هند(مادیاپرادش) است. بیشتر جمعیت مسلمان هند در این ایالت سکنی دارند. حدود ۱۴.۹۴ درصد مسلمانان هند در این ایالت زندگی می‌کنند. ایالت بیهار، سومین ایالت مسلمان نشین هند است و ۱۲درصد از مسلمانان هند در این ایالت سکنی دارند. در دیگر ایالت‌ها و مناطق هند نیز مسلمانان ساکن هستند و در نهایت کمترین تعداد افراد مسلمان هند در ایالت میرزوارم زندگی می‌کنند.<ref>تحلیل و ارزیابی گزارش کمیته ساچر از وضعیت اجتماعی، اقتصادی و آموزش جامعۀ مسلمانان هند، سال ۲۰۰۶ میلادی</ref>

{| class="wikitable"

|-

|-

|-

|-

|}

رشد جمعیت مسلمان هند در چهار دهه از سال ۱۹۶۱ تا ۲۰۰۱ میلادی در حدود ۳۰ درصد بوده است و در دهۀ آخر قرن (۱۹۹۱ تا ۲۰۰۱)کاهش داشته است. رشد سالانۀ جمعیت مسلمان در بین سال‌های ۱۹۶۱ تا ۲۰۰۱ بطور متوسط در حدود ۷/۲ درصد بوده که بیشتر از متوسط رشد کل جمعیت کشور(۱/۲ درصد) است.<ref>تحلیل و ارزیابی گزارش کمیته ساچر از وضعیت اجتماعی، اقتصادی و آموزش جامعۀ مسلمانان هند، سال ۲۰۰۶ میلادی</ref>

تاریخ تشیع در برخی از مناطق شبه قاره هند سابقه‌ای دیرینه دارد. افزون بر حضور جمعیت‌های شیعی، در دوره‌های مختلف تاریخی، حکومت‌های شیعی نیز در این مناطق تشکیل شد.

ظهور تشیع در شبه قاره هند،‌ با ورود مسلمانان به این منطقه در زمان [[حکومت حضرت علی(ع)]] همزمان بود. رفتار انسانی کارگزاران حکومت امام علی(ع) در سند، با‌عث برانگیخته شدن عشق و ارادت عمیق مردم شبه قاره هند به [[حضرت علی(ع)]] و [[اهل بیت]] شد. بنا به بیان برخی از مورخان، در دوره امام علی(ع) یعنی در سال‌های ۳۵ تا ۴۰ هجری، و در اواخر سال ۳۸ و اوایل ۳۹ هجری، ایشان [[حارث بن مره عبدی]] را برای لشکرکشی به حدود هند فرستادند.<ref>یاری، تاریخ اسلام در هند، ص۸۰.</ref>

ایالت کشمیر که پیش از استقلال [[پاکستان]]، امیر نشینی تحت نظارت بریتانیا بود یکی از مناطق مهم [[تشیع]] در شمال شبه قاره هند است. امروزه بخشی از منطقه شیعه نشین این ایالت، با نام گلگت-[[بلتستان]] در کشمیر تحت نظارت [[پاکستان]] قرار گرفته است. ایالت جامو و کشمیر که امروزه بخشی از کشور هند به شمار می‌رود نیز شامل شهرهای مهم شیعه نشین است که از آن میان می‌توان به [[کارگیل]] و سرینگر اشاره کرد. تاریخ تشیع در این منطقه به سده‌های گذشته و زمان سفر گروه‌هایی از صوفیان و سادات به کشمیر باز می‌گردد. کشمیر همچنین شامل یک حکومت شیعی بود که به حکومت [[چک ها]](۹۶۲- ۹۹۴ق)موسوم است.

اولین عامل انتقال این اندیشه به سرزمین هند، صحابه پیامبر(ص) و مسلمانان قرون اولیه اسلام می‌باشند. از دیگر عوامل تأثیرگذار در این مسئله، تشعشعات فکری حکومت‌های شیعی ایران چون صفاریان، آل زیاد، آل بویه و... را می‌توان جستجو کرد. در دوران حکومت مغولان در ایران، برخی از شیعیان، مهاجرت را به ماندن در شرایط حاکم در کشور در چارچوب ضدیت با مذهب ترجیح می‌دادند و به لحاظ جغرافیایی، یکی از مناسب‌ترین کشورها برای مهاجرت را هندوستان دانستند که در آن زمان مأمن بسیاری از شیعیان پس از حمله مغول شناخته می‌شد.

مهاجرت سادات ایران در دورة حکومت مغولان، از دیگر عوامل گسترش تشیع در هند محسوب می‌شود. آنان بعد از مهاجرت به هند، در قرن دوازدهم و سیزدهم از سوی حکومت وقت، مورد استقبال قرار گرفتند و مناطق «پانی پات»، «نوهتا»، «بیجنور» و بلند شهر «جوار» به مرکز سکونت و فعالیت سادات تبدیل شد.<ref>اشرافی، کشور شناسی هندوستان، ص۶۷</ref>

جنبش [[اسماعیلیه]] در قرن سوم و چهارم رواج پیدا کرد و شاخص اعتقادی آن این بود که [[اسماعیل بن جعفر الصادق|اسماعیل]] فرزند [[امام صادق(ع)]]، امام هفتم اسماعیلیه است.<ref>اشرافی، کشور شناسی هندوستان، ص۶۷</ref>

"اسماعیلی‌های مستعلیه داوودی" بزرگترین فرقه شیعیان در هندوستان هستند که به "بُهره‌ها" شهرت یافته‌اند. هر چند که بُهره‌ها خود ترجیح می‌دهند از آنان با نام جامعه "شیعیان اسماعیلی طیبی" یاد شود ولی خود همواره نام "طایفه" را در گفتگوهای محاورهای به کار میبرند. پیروان این فرقه تا امام صادق(علیه‌السلام) را قبول داشته و پس از آن به اسماعیل فرزند ارشد امام صادق(علیه‌السلام) اقتدا کردند.<ref>جان نورمن هالیستر، تشیع در هند، ترجمه آذر میدخت مشایخ فریدنی، تهران،‌ مرکز نشر دانشگاهی،۱۳۷۳ </ref>

[[خوجه‌های اثناعشری]] اصالتاً مردمانی از ایالت گجرات و منطقه کچ هندوستان به شمار می‌روند، نزدیک به ۲۵،۰۰۰ خوجه اثناعشری در هند ساکن‌اند. این افراد در منطقۀ گچ، ایالت گجرات، بمبئی و دیگر شهرها مانند بهوج، بارودا، سورات، ماندوی، احمد آباد، موربی و بهاوناگار زندگی می‌کنند و زیر نظر فدراسیون گچ و شورای گجرات قرار دارند. مرکز اصلی شیعیان خوجه اثناعشری هند، بمبئی است که بیشترین این شیعیان را در خود جای داده است.<ref> عرب احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص۲۷۱</ref>

بخش زیادی از خوجه‌ها گرایش به شیعه اثنی عشری پیدا کرده‌اند و به همین دلیل، با مراجع تقلید شیعه همچون [[آیت‌الله سیستانی]] و برخی مراجع ایران در ارتباط فکری و مذهبی هستند. بسیاری از آنان در سازمان «الایمان فاوندشن» در شهر بمبئی فعالیت مذهبی دارند و در هند، به «تازه مسلمان» شهرت یافته‌اند. این موضوع نیز قابل ذکر است که تجارت بمبئی و گجرات، در انحصار این فرقه قرار دارد. آنان در حال حاضر سه انجمن بین‌المللی دارند که فعالیت سیاسی و مذهبی خود را انجام می‌دهند: انجمن جهانی، انجمن آفریقا، انجمن گجرات<ref>عباس اطهر رضوی، شیعه در هند، ترجمه مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۷۶</ref>

این فرقه که گروه فکری خود را فرقه پنجم می‌خوانند، به لحاظ فکری و گرایش‌های اعتقادی، خود را فرقة حق در میان فرقه‌های مسلمان دانسته و به خلفای راشدین اعتقاد دارند. آنان امام علی(ع) را به عنوان خلیفة چهارم قبول دارند و دیدگاه کلامی خاصی نسبت به این مسئله دارند. اصولاً موضوع امامت در منظر فکری ایشان، بیش از آنکه یک نظریه کلامی باشد، نظریة سیاسی تلقی می‌شود. از لحاظ جغرافیایی، این فرقه بیشتر در مناطق گجرات، بمبئی، امارات متحدة‌ عربی و مسقط سکونت دارند.<ref>اشرافی، کشور شناسی هندوستان، ص۶۷</ref>

با اینکه در مناطقی مانند دکن یا فیض آباد که سابقا حکومت شیعی داشته‌اند، گروه‌های شیعی حضور دارند، اما در دوران معاصر پراکندگی شیعیان در هندوستان تغییر یافته است.<ref>هالیستر، تشیع در هند، ص۲۰۹</ref> مراکز اصلی سکونت شیعیان شهرهای [[پنجاب]]، [[دهلی]]، [[حیدرآباد]]، [[امروها]]، [[فیض آباد]]،‌ [[جونیپور]]، [[لکهنو]]،‌ [[رامپور]] و [[کشمیر]] است.

شیعیان هند در ایالت‌های مختلف (سراسر هند) پراکنده شده‌اند. شیعیان هند عموماً در مناطق شمالی، مرکزی، و جنوبی این کشور سکنی گزیده‌اند. مناطق زیر را می‌توان از پرجمعیت‌ترین مناطق شیعه‌نشین تلقی کرد:

*ایالت اوتراپرادش با مرکزیت شهر [[لکهنو]]، از مهم‌ترین نقاط شیعه‌نشین در هند است. شهر لکهنو، مرکز ایالت اوتراپرادش با داشتن بیش از صدها هزار (و به گفته برخی مابع سه میلیون) شیعه، به مرکز تشیع در هند شهرت یافته است. البته شهر چونپور نیز از جمله شهرهای این ایالت، جمعیت شیعه زیادی را دارد؛

برخی از مراکز و موسسات وابسته به شیعیان‌ هند عبارتند از:

{{ستون-شروع|4}}

مؤسسه فرهنگی تبلیغی مهدی(عج) میشن (تأسیس: ۱۳۶۹ش). راه‌اندازی  [[سایت علمای هند]]، به آدرس https://ulamaehind.in از فعالیت‌های این مؤسسه است. این سایت با هدف معرفی علمای هند و تشکیل بانک اطلاعات مرتبط با آنان از سال ۱۳۹۸ش فعالیت خود را آغاز کرده است.<ref>[https://ulamaehind.in/aboutUs درباره ما]، سایت علمای هند.</ref>

مهمترین مدارس علمیه هند عبارتند از:

===مدرسه الواعظین===

===مدارس علوم دینی خواهران===

شیعیان هند چندین مدرسه علمیه دارند که متعلق به خواهران طلبه بوده و در راستای گسترش معارف اهل بیت (علیهم السلام) فعال هستند. برخی از این مدارس:

==شخصیت‌های شیعه==

وی [[امام جمعه]] [[لکهنو]] ، عضو بلندپایه هیئت حقوق مسلمانان هند و عضو مجمع عمومی [[مجمع جهانی اهل‌بیت]] بود<ref>[http://fa.abna.cc/9Gdp «سید کلب صادق نقوی» از شخصیت های برجسته شیعیان هندوستان درگذشت]</ref> وی از خطبای مشهور هند به شمار می‌رفت و علاوه بر این کشور در کشورهای آمریکایی و اروپایی نیز به تبلیغ و سخنرانی می پرداخت. دکتر کلب صادق نقوی که از حامیان بارز [[انقلاب اسلامی ایران]]، [[وحدت اسلامی]] و [[محور مقاومت]] در هند محسوب می‌شد بارها در اجلاسیه های بین المللی در [[ایران]] شرکت کرد. وی همچنین با [[آیت الله خامنه ای]]، رهبر انقلاب اسلامی و برخی از [[مراجع تقلید شیعه]] در [[ایران]] و [[عراق]] دیدار کرده بود.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/929793 دکتر کلب صادق از حامیان بارز انقلاب اسلامی در هندوستان بود]</ref> سید کلب صادق [[۴ آذر]] [[سال ۱۳۹۹ شمسی]] در پی بیماری ذات الریه از دنیا رفت.<ref>[http://fa.abna.cc/9Gdp «سید کلب صادق نقوی» از شخصیت های برجسته شیعیان هندوستان درگذشت]</ref> در پی در گذشت وی، برخی از مراجع و مراکز مذهبی در [[ایران]] پیام تسلیت صادر کردند.

در کشور هند کتابخانه‌های زیادی وابسته به شیعیان بوده و یا به نوعی شیعیان در ساختن و تکمیل آن‌ها نقشی اساسی داشته‌اند. برخی از این کتابخانه‌ها:

{{اصلی|کتابخانه ناصریه}}

بانی این کتابخانه [[سید محمدقلی موسوی هندی|سید محمد قلی]] پدر علامه [[میر حامد حسین]] است. او علاوه بر تألیفات متعدد در زمینه ‌فرهنگ و معارف اسلامی، اقدام به تأسیس این کتابخانه کرده است. او در زمان حیاتش این کتابخانه را وقف اولاد خود کرد. اما پس از درگذشت او، فرزندش میر حامد حسین همزمان با تألیف، تصنیف، تصحیح و ترتیب کتاب‌های پدر، به توسعه این کتابخانه نیز پرداخت.

پس از درگذشت میر حامد حسین تولیت کتابخانه به فرزندش سید ناصر حسین تفویض گردید. در زمان تصدی ایشان کتابخانه رونقی بیشتر یافت و در محل کتابخانه نیز تغییرات اساسی به وجود آمد و کتاب‌ها به محلی که تاکنون به عنوان کتابخانه ناصریه مشهور است منتقل شد. این کتابخانه دارای بیش از سی هزار کتاب است که حدود ۵۰۰۰ نسخه آن را کتاب‌های خطی تشکیل می‌دهد و اکثر نسخ خطی این کتابخانه از نوادر است.<ref>اشرافی و محمدی، وضعیت علمی فرهنگی شیعیان هندوستان، ص۹۰-۱۰۱</ref>

راجه امیر حسین خان کتابخانه‌ای تأسیس کرده که دلالت بر ذوق علمی وی دارد. پس از فوت امیر حسن امیر الدوله پسرش راجه علی محمد خان به جای پدر نشست. وی علاوه‌ بر تعالیم علوم دینی با علوم جدید آشنا گردید. پس از سلطه انگلیس‌ها که علم و دانش در مرکز علوم سلامی هند شهر لکهنو، به خاموشی گرایید و تمام ثروت علمی و اسلامی به یغما می‌رفت، کتاب‌های زیادی توسط راجه محمد علی خان خریداری و به این کتابخانه منتقل گردید. تعداد کتاب‌های موجود در این کتابخانه حدود هشتاد هزار نسخه است که از این تعداد حدود دو هزار و پانصد نسخه خطی است. نسخه‌های خطی در محل اقامت خاندان ایشان در قیصر باغ لکهنو نگهداری می‌شود و نسخ چاپی تاکنون در کتابخانه ایشان در قلعه محمود آباد محفوظ است.<ref>اشرافی و محمدی، وضعیت علمی فرهنگی شیعیان هندوستان، ص۹۰-۱۰۱</ref>

کتابخانه رضا در رامپور از بزرگ‌ترین و غنی‌ترین کتابخانه‌های هند است، که مملو از کتاب‌های علوم شرقی است. به‌ویژه نسخه‌های خطی عربی، فارسی، اردو، ترکی، پشتو، سانسکریت و هندی بسیاری در آن وجود دارد؛ و در کنار این‌ها تعداد کتاب‌های چاپی به زبان‌های اروپایی و شرقی و هندی هم کم نیست.

کتابخانه رضا سابقة دویست ساله دارد و بنیانگذار آن نواب فیض‌ الله خان بهادر (۱۲۰۸ق / ۱۷۴۹م)است. در زمان نواب محمد سعید خان بهادر، کتابخانه توسعه پیدا کرد و نواب مزبور در پیشبرد آن سعی فراوانی از خود نشان داد. در همین زمان محل جداگانه‌ای برای کتابخانه در نظر گرفته شد و برای کتاب‌های آن مهری ساخته شد و روی کتاب‌ها ثبت گردید. صورت مهر چنین است:

برخی از آیین‌های مربوط به محرم در نقاط مختلف هند، عبارتند از:

رویدادهای دیگر که در ۱۰ روز نخست محرم رخ می‌دهند، عبارتند از:

==پانویس==

==پیوند به بیرون==

{{الگو:کشورهای آسیا}}

{{شبه قاره هند}}