حماس: تفاوت میان نسخه‌ها

حَماس با نام کامل جنبش مقاومت اسلامی (به عربی: حَرِکَة المُقاوِمَة الاِسْلامیة) جنبشی سنی‌مذهب و از شاخه‌های [[اخوان المسلمین]] در [[فلسطین]]<ref>مالکی، «حماس، جنبش»، ص۷۹.</ref> و بزرگ‌ترین گروه شبه‌نظامی اسلام‌گرای فلسطینی است<ref>«گروه اسلامگرای حماس چیست؟»، بی‌بی‌سی فارسی.</ref> که با هدف آزادسازی سرزمین‌های اشغال‌شده فلسطین تشکیل شد.<ref>مالکی، «حماس، جنبش»، ص۷۹.</ref> براساس منشور حماس، یکی از اهداف اصلی این گروه، نابودی رژیم صهیونیستی عنوان شده و ضمن جدایی یهودیان از صهیونیست‌ها، بر عدم دشمنی با [[یهودیت|یهودیان]] تأکید شده است.<ref>فایضی، «[https://tabyincenter.ir/19010/%d9%85%d9%86%d8%b7%d9%82%d9%87-%d8%a7%db%8c/ مقایسه دو میثاق‌نامه حماس]»، اندیشکده راهبردی تبیین.</ref>

طرفداران حماس، این گروه را به عنوان یک [[محور مقاومت|نیروی مقاومت]] در منطقه می‌دانند که در راستای قانونی مشخص، اقدام می‌کند.<ref>«گروه اسلامگرای حماس چیست؟»، بی‌بی‌سی فارسی.</ref> برخی کشورها تنها شاخه نظامی حماس، یعنی گردان‌های عزالدین قسام را تروریستی می‌دانند؛ ولی سازمان ملل هنوز هیچ یک از بخش‌های حماس را تروریستی معرفی نکرده است.{{مدرک}} در مقابل، کشورهایی همچون [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]، [[بریتانیا]] و اعضاء اتحادیه اروپا، حماس و یا شاخه نظامی آن را در لیست گروه‌های تروریستی قرار داده‌اند و ازاین‌رو، آن را تحریم کرده‌اند.<ref>«گروه اسلامگرای حماس چیست؟»، بی‌بی‌سی فارسی.</ref>

منابع منتقد حماس، همواره [[ایران]] را به عنوان بزرگترین حامی مالی، لجستیکی، نظامی و تسلیحاتی حماس می‌دانند.<ref>«گزارش واشینگتن‌پست از «نقش تهران» در تأمین نیازهای آموزشی و تسلیحاتی حماس»، رادیو فردا.</ref> ایران در سال ۱۹۹۱م با توجه به اشتراک در اهداف، از حماس حمایت کرد. دامنه این حمایت‌ها تا تأسیس دفتر سیاسی در [[تهران]] و سفر رهبران حماس به ایران ادامه یافت. هر چند در میانه جنگ دولت [[سوریه]] با شورشیان مسلح و گروه تروریستی [[داعش]]، به دلیل اختلاف‌نظر برخی از اعضای حماس و [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] درباره گروه های مسلح در سوریه، برای مدتی رابطه آنان به سردی گرایید.<ref>عباسی و تبریزی، «بررسی روابط ایران و جنبش حماس بعد از بیداری اسلامی»، ص۵۵.</ref> مقاومت اسلامی حماس سعی می‌کند تا روابط خود را با گروه‌های شیعی چون [[حزب‌الله لبنان]] و دولت [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] حفظ کند و به دنبال روابط بهتر با دیگر کشورهای اسلامی همچون [[ترکیه]] و [[عربستان سعودی|عربستان]] است.<ref>«حماس: روابط ما با ایران دیرینه و مستمر است»، خبرگزاری فارس.</ref>

حماس بارها به تهاجمات اسرائیل پاسخ داده، با او وارد نبرد شده و شهرهای اسرائیل را با موشک هدف قرار داده است. تاکنون چندین جنگ بزرگ میان اسرائیل و گروه حماس در گرفته که با میانجیگری کشورهای اسلامی همچون [[قطر]] و یا سازمان ملل، به آتش‌بس انجامیده است. این گروه، منابع مالی محدودی اعم از [[زکات]] و [[وجوهات شرعی|وجوه شرعی]] فلسطینیان دارد و با کمک مالی مسلمانان و کشورهای همسو با خود همچون عربستان، [[مصر]]، [[اردن]]، ایران و [[سودان]] اداره می‌شود.<ref>مالکی، «حماس، جنبش»، ص۸۲.</ref>

در [[۱۵ مهر]] سال [[سال ۱۴۰۲ هجری شمسی|۱۴۰۲ش]]/۷ اُکْتبر ۲۰۲۳م، گروه حماس در واکنش به جنایات رژیم صهیونیستی در کشتار فلسطینیان و هَتْک حرمت [[مسجدالاقصی]]، حمله‌ٔ غافلگیرانه‌ای را در سرزمین‌های اشغالی تحت کنترل اسرائیل انجام داد.<ref>«لحظه به لحظه با سومین روز از عملیات طوفان الاقصی»، خبرگزاری العالم.</ref> در این عملیات که به طوفان الاقصی مشهور شد، نیروهای حماس ضمن حملات راکتی به شهرک‌های صهیونیست‌نشین، از زمین، هوا و دریا به مناطق مختلفی از اسرائیل نفوذ کردند<ref>«ابعاد روانی عملیات «طوفان الاقصی» بر ارتش رژیم صهیونیستی»، خبرگزاری مهر.</ref> و ده‌ها نفر از شهرک‌نشینان اسرائیلی را اسیر کرده و به غزه بردند و کنترل برخی از شهرک‌های صهیونیستی را نیز به طور موقت در اختیار گرفتند.<ref>

این نوع عملیات، از جانب حماس علیه [[اسرائیل]] بی‌سابقه ارزیابی شده است.<ref> «واکنش دیپلمات صهیونیست به عملیات «بی‌سابقه» حماس»]، خبرگزاری ایسنا.</ref> همچنین به گزارش شبکه العالَم، به اذعان رسانه‌های اسرائیلی، این رژیم در طول تاریخش، شکستی در این سطح به خود ندیده بود.<ref>«[https://fa.alalam.ir/news/6726133 دهمین روز از عملیات طوفان الاقصی]»، شبکه العالم.</ref> بر اساس آمارهای منتشر شده تا روز دهم پس از آغاز حمله حماس به مناطق اشغالی، ۱۴۰۰ اسرائیلی کشته و بیش از ۳۰۰۰ نفر زخمی شدند.<ref>«[https://fa.alalam.ir/news/6726133 دهمین روز از عملیات طوفان الاقصی]»، شبکه العالم.</ref> همچنین این حمله، واکنش‌های متفاوتی را در پی داشت؛ مسلمانان در کشورهای اسلامی همچون ایران به شادی و جشن پرداختند<ref>«جشن سراسری مردم ایران پس از حملات مقاومت به رژیم صهیونیستی»، خبرگزاری فارس.</ref> و تجمعاتی در حمایت از حماس برپا شد.<ref>«اجتماع بزرگ حوزویان در حمایت از جبهه مقاومت و فلسطین»، روزنامه کیهان.</ref>

گفته شده جنبش مقاومت حماس در [[۱۸ آذر]] سال [[سال ۱۳۶۶ هجری شمسی|۱۳۶۶ش]]/ ۹ دسامبر ۱۹۸۷م همزمان با آغاز تظاهرات مردم فلسطین بر ضد رژیم اسرائیل‌ (انتفاضه اول){{یاد|در ۱۷ آ‌ذر ۱۳۶۶ش، بر اثر برخورد خوردوی اسرائیلی با چند خودروی فلسطینی، شماری از کارگران فلسطینی کشته شدند. این حادثه عامل جدی تحریک احساسات دینی و ملی مردم و شکل‌گیری تظاهرات مردمی بر ضد اسرائیل (انتفاضه اول) شد.(مالکی، «حماس، جنبش»، ص۸۰.)}} در فلسطین شکل گرفت.<ref>مالکی، «حماس، جنبش»، ص۸۰.</ref> به نقل سایت الجزیره، حماس در دسامبر ۱۹۸۶م توسط شیخ احمد یاسین و بعضی از اعضای اخوان المسلمین همچون عبدالعزیز رنتیسی و محمود زهار تأسیس شد؛ اما تأسیسش در سال ۱۹۸۷م اعلام شد.<ref>«[https://www.aljazeera.net/encyclopedia/2014/2/10/حركة-المقاومة-الإسلامية-حماس حرکة المقاومة الاسلامیة]»، الجزیرة.</ref> رهبری اولیه این جنبش برعهده یک گروه هفت‌نفره به ریاست شیخ احمد یاسین بود.<ref>مالکی، «حماس، جنبش»، ص۸۰.</ref> احمد یاسین که از دوازده سالگی در اثر یک سانحه فلج شده و بر روی صندلی چرخ‌دار می‌نشست،<ref>«[https://www.irna.ir/news/5329678/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%B5%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C خلاصه ای از زندگینامه شیخ احمد یاسین بنیانگذار جنبش مقاومت اسلامی فلسطین]»، ایرنا.</ref> سال ها رهبری این گروه را برعهده داشت. او در سال ۲۰۰۴م توسط نیروهای اسرائیلی [[ترور]] شد. عبدالعزیز رِنتیسی، رهبر بعدی حماس نیز در همان سال کشته شد. سپس خالد مشعل رهبری حماس را برعهده گرفت و در سال ۲۰۱۷م، [[اسماعیل هنیه]] (ترور: ۱۴۰۳ش) رهبر این گروه شد.<ref>«گروه اسلامگرای حماس چیست؟»، بی‌بی‌سی فارسی.</ref>

در سال ۲۰۰۵م، گروه حماس توانست با پیروزی در انتخابات فلسطین، به‌عنوان اولین گروه اسلام‌گرای جهان عرب در انتخابات پیروز و وارد عرصه سیاست شود. این گروه بعدها در سال ۲۰۰۷م و پس از درگیری با نیروهای فتح به رهبری [[محمود عباس]]، توانست بر گروه فتح پیروز شده و بخش [[نوار غزه]] را به عنوان سرزمین تجزیه‌شده از فلسطین، به کنترل سیاسی خود درآورد.<ref>«گروه اسلامگرای حماس چیست؟»، بی‌بی‌سی فارسی.</ref>

گفته شده حماس، مانند دیگر شاخه‌های اخوان المسلمین، بخش عمده ایدئولوژی خود را از حسن البناء، مؤسس و نظریه‌پرداز مصری اخوان المسلمین، گرفته است.<ref>مالکی، «حماس، جنبش»، ص۸۰.</ref> ساختار تشکیلاتی جنبش حماس را مشابه ساختار کلی جنبش اخوان‌المسلمین و برپایه اصول اسلامی، شورا و رهبری ناشی از بیعت عمومی و اطاعت از رهبری می‌دانند.<ref>مالکی، «حماس، جنبش»، ص۸۰.</ref> فعالیت‌های حماس را سه نهاد اصلی هدایت می‌کنند: دفتر سیاسی، دفتر تبلیغاتی و دفتر نظامی. شاخه نظامی این جنبش معروف به گردان‌های عِزّالدین قَسّام در سال ۱۳۷۰ش/۱۹۹۱م تأسیس شد.<ref>مالکی، «حماس، جنبش»، ص۸۱.</ref>

حماس، در ۱۸ اوت ۱۹۸۸م برابر با ۲۷ مرداد ۱۳۶۷ش میثاق‌نامه‌ای ۳۶ ماده‌ای منتشر و اهداف و راهبردهای خود را اعلام کرد.<ref>«[https://www.aljazeera.net/encyclopedia/2017/5/2/ميثاق-حركة-المقاومة-الإسلامية-حماس-1988 میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة حماس (۱۹۸۸)]»، خبرگزاری الجزیرة.</ref> گفته شده مواضع این اساسنامه با مواضع سابق اخوان المسلمین تفاوت چندانی ندارد.<ref>مالکی، «حماس، جنبش»، ص۸۱.</ref> ماهیت اسلامی فلسطین و مقابله با [[اسرائیل|رژیم صهیونیستی]] محور اصلی و راهبردی اساسنامه حماس شمرده شده است.<ref>مالکی، «حماس، جنبش»، ص۸۱.</ref>

تأکید بر اسلامی بودن جنبش، تأکید بر دولت اسلامی و قانون اساسی براساس شریعت اسلام، تعلق فلسطین به تمام امت اسلامی تا روز قیامت و کوتاه نیامدن از آن، تأکید بر جهاد به عنوان امری اسلامی و تأکید بر آزادی کل سرزمین فلسطین از جمله مواردی است که در اساسنامه حماس آمده است.<ref>نگاه کنید به: فایضی، «[https://tabyincenter.ir/19010/%d9%85%d9%86%d8%b7%d9%82%d9%87-%d8%a7%db%8c/ مقایسه دو میثاق‌نامه حماس]»، اندیشکده راهبردی تبیین؛ «[https://www.aljazeera.net/encyclopedia/2017/5/2/ميثاق-حركة-المقاومة-الإسلامية-حماس-1988 میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة حماس (۱۹۸۸)]»، خبرگزاری الجزیرة.</ref> در ماده هشتم میثاق‌نامه، شعار حماس همان شعار اخوان المسلمین ذکر شده است.{{یاد|شعار حماس در ماده هشتم میثاق حماس: «الله غایتنا، والرسول قدوتنا، والقرآن دستورنا، والجهاد سبیلنا، والموت فی سبیل‌الله أسمی أمانینا؛ خداوند هدف ما، پیامبر الگوی ما، قرآن قانون اساسی ما، جهاد راه ما و مرگ در راه خدا، والاترین آرزوی ماست».(«[https://www.aljazeera.net/encyclopedia/2017/5/2/ميثاق-حركة-المقاومة-الإسلامية-حماس-1988 میثاق حرکة المقاومة الاسلامیة حماس (۱۹۸۸)]»، خبرگزاری الجزیرة.)}}