افترا: تفاوت میان نسخه‌ها
←مفهوم‌شناسی
| خط ۹: | خط ۹: | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
افترا، دروغ‌سازی<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۲۰۱؛ قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۱۷۱.</ref> بدون دلیل<ref>برای نمونه نگاه کنید به ابن‌منظور، لسان العرب، ذیل واژه «فری»؛ فراهیدی، کتاب العین، ذیل واژه «فری».</ref> و نسبت دادن آن به دیگری است<ref>برای نمونه نمونه نگاه کنید به طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ ش، ج۱، ص۳۲۹؛ فراهیدی، کتاب العین، ذیل واژه «فری».</ref> به‌طوری که باعث تعجب و حیرت در شنونده‌اش گردد<ref>برای نمونه نمونه نگاه کنید به طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۹۲؛ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ ش، ج۱، ص۳۲۹.</ref> هرچند این نسبت‌دادن برخاسته از اعتقاد افترا زننده باشد.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ج۳، ص۳۹۸؛ مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ۱۳۷۹ش، ج۴، ص۸۳.</ref> [[فخرالدین طریحی|فخرالدین طُریحی]]، از [[تفسیر قرآن|مفسران قرآن کریم]] در [[قرن یازدهم هجری قمری|قرن یازده قمری]]، در کتابِ [[مجمع البحرین و مطلع النیرین (کتاب)|مجمع البحرین]] واژه «دروغ بزرگ» را در معنای افترا آورده است.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۳۲۹.</ref> همچنین در کتاب‌های لغوی افترا و دروغ از واه‌هایی است که در بیان معنای واژه [[بهتان|بُهتان]] به کار رفته است.<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه «بهت»؛ حمیری، شمس العلوم، ۱۴۲۰ق، ذیل واژه «بهتان».</ref> | |||
به‌گفته [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] ([[سال ۱۳۱۲ هجری شمسی|۱۳۱۲ش]])، در کتاب [[تحریر الاصول (کتاب)|تحریر الاصول]] ([[تقریرنویسی|تقریراتِ]] [[درس خارج|درس خارجِ]] اصول فقه [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]) افترا نسبت دادنِ هر آنچه که دروغ و غیر واقعی است اما آنچه که دروغ بودنش مسلّم و قطعی نیست را نمی‌توان افترا نامید بلکه مشکوک الافتراء است.<ref>امام خمینی، تحریر الاصول، ۱۴۴۰ق، ج۳، ص۱۲۲.</ref> | |||
==جایگاه و اهمیت== | ==جایگاه و اهمیت== | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]:{{سخ}}هرکسی که بر ضرر مؤمنی حرفی زند و قصدش از این حرف این باشد که او را بدچهره و زشت کند و وجاهت اجتماعی او را از بین ببرد، برای اینکه او را از چشم مردم بیندازد، خداوند او را از حمایت و دوستی خودش خارج می‌کند و در حمایت شیطان قرار می‌دهد، شیطان هم او را قبول نمی‌کند.|تاریخ بایگانی| منبع = <small>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۵۸.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]:{{سخ}}هرکسی که بر ضرر مؤمنی حرفی زند و قصدش از این حرف این باشد که او را بدچهره و زشت کند و وجاهت اجتماعی او را از بین ببرد، برای اینکه او را از چشم مردم بیندازد، خداوند او را از حمایت و دوستی خودش خارج می‌کند و در حمایت شیطان قرار می‌دهد، شیطان هم او را قبول نمی‌کند.|تاریخ بایگانی| منبع = <small>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۵۸.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
افترا در کلام فقها مطلق نسبت دادن دروغ به دیگری است که ممکن است [[حد شرعی|مجازات شرعی]] آن یکی از موارد زیر باشد: | افترا در کلام فقها مطلق نسبت دادن دروغ به دیگری است که ممکن است [[حد شرعی|مجازات شرعی]] آن یکی از موارد زیر باشد: | ||
#[[حد شرعی|ثبوت حد]]: و آن در صورتی است که موضوع مورد افترا از موارد ثبوت حد باشد نظیر [[تهمت]] به [[زنا]] یا [[لواط]] که از آن به [[قذف]] تعبیر مى شود.<ref>موسوی سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۲۸، ص۲۴.</ref> در [[حدیث|روایات اسلامی]] افترا معادل [[قذف]] است<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۵ش، ج۱۰،ص۶۵؛ محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۵۱۲.</ref> و حد آن هشتاد ضربه شلاق است.<ref>موسوی سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۲۸، ص۲۴.</ref> مستند این حکم حدیثی از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] بیان شده است.<ref>شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۳۶۵ش، ج۱۰، ص۷۳.</ref> | #[[حد شرعی|ثبوت حد]]: و آن در صورتی است که موضوع مورد افترا از موارد ثبوت حد باشد نظیر [[تهمت]] به [[زنا]] یا [[لواط]] که از آن به [[قذف]] تعبیر مى شود.<ref>موسوی سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۲۸، ص۲۴.</ref> در [[حدیث|روایات اسلامی]] افترا معادل [[قذف]] است<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۵ش، ج۱۰،ص۶۵؛ محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۲۵۱۲.</ref> و حد آن هشتاد ضربه شلاق است.<ref>موسوی سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۲۸، ص۲۴.</ref> مستند این حکم حدیثی از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] بیان شده است.<ref>شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۳۶۵ش، ج۱۰، ص۷۳.</ref> | ||
#[[تعزیر|ثبوت تعزیر]]: افترا بر [[مؤمن|مؤمنین]]، [[حرام]] و [[ادله اربعه|دلیل فقهی]] بر کبیره بودنش [[اجماع]] فقها بیان شده است.<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۱۶، ص۱۴۹.</ref> حد افترا بر مؤمن اگر از مواردی نباشد که موجب ثبوت حد است نظیر قذف به زنا، تعزیر است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۴۱۶؛ گلپایگانی، الدر المنضود، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۱۴۰.</ref> همچنین در روایات بیان شده است که اگر کسی [[کفر|کافری]] ([[کافر ذمی]]) را قذف کند، حدی بر قذف کننده جاری نمی‌شود اما [[تعزیر]] می‌شود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۲۴۱.</ref> فقها نیز در بیان حکم شرایط مقذوف (کسی‌که مورد افترا واقع شده) این حدیث را دلیل حکمِ فقهی خویش قرار داده‌اند.<ref>به‌عنوان نمونه نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۴۱۷.</ref> | #[[تعزیر|ثبوت تعزیر]]: افترا بر [[مؤمن|مؤمنین]]، [[حرام]] و [[ادله اربعه|دلیل فقهی]] بر کبیره بودنش [[اجماع]] فقها بیان شده است.<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۱۶، ص۱۴۹.</ref> حد افترا بر مؤمن اگر از مواردی نباشد که موجب ثبوت حد است نظیر قذف به زنا، تعزیر است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۴۱۶؛ گلپایگانی، الدر المنضود، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۱۴۰.</ref> همچنین در روایات بیان شده است که اگر کسی [[کفر|کافری]] ([[کافر ذمی]]) را قذف کند، حدی بر قذف کننده جاری نمی‌شود اما [[تعزیر]] می‌شود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۲۴۱.</ref> فقها نیز در بیان حکم شرایط مقذوف (کسی‌که مورد افترا واقع شده) این حدیث را دلیل حکمِ فقهی خویش قرار داده‌اند.<ref>به‌عنوان نمونه نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۴۱۷.</ref> | ||
#[[مبطلات روزه|باطل شدن روزه]]: بنابر نظر گروهی از فقیهان، دروغ‌بستن به خدا، رسول خدا(ص) و [[امامان شیعه|ائمه(ع)]]<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۴۹.</ref> و همچنین [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] و سایر پیامبران و جانشینان آن‌ها<ref>نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۶، ص۲۲۶؛ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۵۰.</ref> درحال [[روزه]]، موجب باطل شدن روزه است.<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۲۵۱-۲۵۲.</ref> | #[[مبطلات روزه|باطل شدن روزه]]: بنابر نظر گروهی از فقیهان، دروغ‌بستن به خدا، رسول خدا(ص) و [[امامان شیعه|ائمه(ع)]]<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۴۹.</ref> و همچنین [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] و سایر پیامبران و جانشینان آن‌ها<ref>نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۶، ص۲۲۶؛ یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۵۰.</ref> درحال [[روزه]]، موجب باطل شدن روزه است.<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۲۵۱-۲۵۲.</ref> | ||