حدیث ریان بن شبیب: تفاوت میان نسخه‌ها

  | عنوان       = حدیث ریان بن شبیب

  | تصویر   =  

  | اندازه تصویر   = <!-- اندازه دلخواه را با عدد انگلیسی و px وارد کنید -->

  | توضیح تصویر =  

  | نام‌های دیگر =  

  | موضوع       = [[گریه بر حسین(ع)|گریه]] و [[سوگواری محرم|عزاداری امام حسین(ع)]]

  | صادره از     = [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]]

  | راوی اصلی   = [[ریان بن شبیب|رَیّان بن شَبیب]]

  | راویان       = محمد بن علی ماجیلَوَیْه، [[علی بن ابراهیم قمی]]، [[ابراهیم بن هاشم قمی|ابراهیم بن هاشم]]  

  | اعتبار سند   = [[حدیث حسن|حسن]] یا [[حدیث صحیح|صحیح]]

  | منابع شیعه   = [[عیون اخبار الرضا (کتاب)|عیون اخبار الرضا(ع)]]،‌ [[الامالی (شیخ صدوق)|الامالی شیخ صدوق]]

  | منابع سنی   =  

  | مؤید قرآنی   =  

  | مؤید روایی   =

در این حدیث به اعمال [[۱ محرم|روز اول محرم]]، شکستن حرمت محرم با شهادت امام حسین(ع) در آن ماه، سفارش به گریه برای امام حسین و [[زیارت امام حسین(ع)|زیارت آن حضرت]]، [[لعن]] قاتلان امام حسین و شاد بودن در شادی [[اهل‌بیت(ع)]] و اندوهگین بودن در غم ایشان و پذیرش [[ولایت]] آنان اشاره شده است.  

در فرازی از حدیث، امام رضا(ع) به ریّان سفارش می‌کند که اگر خواستی برای چیزی گریه کنی، برای [[امام حسین علیه‌السلام|حسین بن علی(ع)]] گریه کن که او را مانند گوسفند ذبح کردند. در این حدیث، [[گناه|آمرزش گناهان]]، ثواب گریه بر امام حسین(ع) و زیارت آن حضرت بیان شده است.

عالمان شیعه همچون [[محمدتقی مجلسی]]، [[یوسف بن احمد بحرانی|صاحب حدائق]] و [[سید محمدسعید حکیم]] و [[حسین وحید خراسانی|حسین وحید خراسانی]] این روایت را [[حدیث حسن|حسن]] یا [[حدیث صحیح|صحیح]] دانسته‌اند.

{{جعبه نقل قول | عنوان = [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]]| نویسنده = | نقل قول = يَا ابْنَ شَبِيبٍ إِنْ كُنْتَ بَاكِياً لِشَيْ‏ءٍ فَابْكِ لِلْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع فَإِنَّهُ ذُبِحَ كَمَا يُذْبَحُ الْكَبْشُ<br>

اى پسر شبیب! اگر می‌خواهى [[بکاء|گریه]] کنى، بر [[امام حسین علیه‌السلام|حسین بن علی(ع)]] گریه کن؛ به راستی او را همچون گوسفند ذبح کردند.| منبع = منبع (اختیاری) | تراز = چپ| پس‌زمینه = | عرض = 230px | حاشیه = | اندازه قلم = 13px }}

حدیث ریان بن شبیب، را از مشهورترین احادیث درباره [[سوگواری|عزاداری]] دانسته‌اند.<ref>عمرانی، «بررسی سندی و دلایلی حدیث ریان بن شبیب پیرامون عزاداری»، ص۹۵.</ref> این حدیث درباره [[محرم (ماه)|ماه محرم]]، [[واقعه کربلا|واقعه کربلا]] و ثوابِ گریه و [[سوگواری محرم|عزاداری بر امام حسین(ع)]] است. معمولا سخنرانان و مداحان برای اشاره به اهمیت [[گریه بر حسین(ع)]] این حدیث یا بخش‌هایی از آن را می‌خوانند. همچنین از فرازهای این حدیث برای محتوای [[کتیبه‌نویسی]] و پارچه‌نویسی مرتبط با عزاداری محرم استفاده می‌شود. از این حدیث در اشعار عاشورایی نیز استفاده شده است.

یابن شبیب نیزه به حلقوم دیده شد\\چون گوسفند سر ز تن او بریده شد<ref>«[https://emam8.com/article/41669 ترکیب بند یابن شبیب. جلوه اول/یابن الشبیب گریه کن از غربت حسین]»، وبگاه امام هشت.</ref>}}

حدیث ریّان را موجب امیدواری معتقدان به ولایت اهل‌بیت(ع) و نشان از لطف خداوند نسبت به شیعیان و محبان اهل‌بیت(ع) به سبب عطای ثواب و اجر فراوان در ازای اعمال و عبادات جزیی دانسته‌اند.<ref>میرجهانی طباطبایی، البکاء للحسین علیه‌السلام، ص۷۲.</ref>

موضوعاتی که در حدیث ریان بن شبیب مطرح شده است<ref>نگاه کنید به: «[https://www.valiasr-aj.com/persian/shownews.php?idnews=7835 بیان جامع امام رضا(ع) در گرامی‌داشت ایام محرم، عزاداری، ثواب گریه بر امام حسین(ع)]»، وبگاه مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی‌عصر.</ref> عبارتند از:

*اعمال روز [[۱ محرم|اول محرم]]: در این حدیث به [[روزه]] اول محرم و [[استجابت دعا]] مانند اجابت دعای [[زکریا (پیامبر)|زکریا(ع)]]{{یاد|خداوند دعای زکریا برای فرزندارشدن را مستجاب کرد و به ملائكه دستور داد او را به يحيى مژده دهند.([[شیخ صدوق]]، [[عیون اخبار الرضا (کتاب)|عیون أخبار الرضا عليه السلام]]، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۹)}} در این روز اشاره شده است.<ref>سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲،‌ ص۵۵۳.</ref> [[سید ابن طاووس]] با استناد به این روایت و روایات دیگر، روزه را از اعمال [[۱ محرم|روز اول محرم]] و این روز را از ایام اجابت دعا دانسته است.<ref>سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲،‌ ص۵۵۳.</ref>

*شکسته‌شدن حرمت ماه محرم: در این حدیث آمده است که حرمت پیامبر(ص) را حفظ نکردند، ذریه او را کشتند و زنانشان را اسیر کردند در حالی که در [[جاهلیت|زمان جاهلیت]] حرمت ماه محرم را حفظ نموده و از ظلم و جنگ پرهیز می‌کردند. <ref>شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا عليه السلام، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۹.</ref>

*دستور به گریه بر امام حسین(ع): در فرازی از حدیث خطاب به ریّان آمده است اگر خواستی برای چیزی گریه کنی، برای حسین بن علی(ع) گریه کن که او را مانند گوسفند ذبح کردند. همچنین برای [[شهادت]] او، آسمان‌ها و زمین‌ها گریه کردند و آسمان خون و خاک سرخ بارید.<ref>شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا عليه السلام، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۹و۳۰۰.</ref>

*فضیلت [[گریه بر حسین(ع)|گریه بر امام حسین(ع)]]: در این حدیث، بخشیدن شدن همه [[گناه|گناهان]]، ثواب گریه و جاری شدن اشک بر گونه در عزای امام حسین(ع) ذکر شده است.<ref>شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا عليه السلام، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۳۰۰.</ref>

{{جعبه نقل قول | عنوان = امام رضا(ع) | نویسنده = | نقل قول = يَا ابْنَ شَبِيبٍ إِنْ سَرَّكَ أَنْ يَكُونَ لَكَ مِنَ الثَّوَابِ مِثْلَ مَا لِمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ ع فَقُلْ مَتَى ذَكَرْتَهُ يا لَيْتَنِي كُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِيماً<br> اى پسر شبيب! اگر دوست دارى ثوابى مانند ثواب كسانى كه همراه حسين بن علىّ(ع) شهيد شدند، داشته باشى، هر گاه به ياد او افتادى بگو: «اى كاش با آنان می‌بودم و به فوز عظيم می‌رسیدم». | منبع = | تراز = چپ | پس‌زمینه = #d3fdfd | عرض = 230px | حاشیه = | اندازه قلم = 14px }}

*سفارش به زیارت امام حسین: امام رضا(ع) به ریّان سفارش کرد که اگر دوست دارد پاک و بدون گناه خدا را ملاقات کند، به [[زیارت امام حسین(ع)]] برود.<ref>شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا عليه السلام، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۳۰۰.</ref>

*[[لعن]] قاتلان حسین(ع): در حدیث آمده است ای پسر شبیب! اگر دوست داری در غرفه‌های [[بهشت]] همراه پیامبر(ص) باشی، قاتلان حسین(ع) را [[لعن]] کن.<ref>شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا عليه السلام، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۳۰۰.</ref>

*به یاری آمدن چهار هزار فرشته: طبق حدیث، چهار هزار [[فرشته]] برای یاری امام حسین(ع) به زمین آمدند؛ اما به آنها اذن داده نشد. پس آنان پریشان و غبارآلود تا [[ظهور امام زمان|قیام امام زمان(عج)]] نزد قبرش هستند و با شعار «[[یا لثارات الحسین]]» جزو یاوران او خواهند بود.<ref>شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا عليه السلام، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۹.</ref>

*سفارش به شادی و غم در شادی و غم [[اهل‌بیت(ع)]]: در فرازهای پایانی حدیث نقل شده که ای فرزند شبیب! اگر دوست داری در درجات عالی بهشت همراه با اهل‌بیت(ع) باشی، در غم و اندوه ما اهل‌بیت، اندوهگین و در شادی ما شاد باش و ولایت ما را بپذیر؛ زیرا در قیامت کسی که سنگی را دوست داشته باشد، با آن محشور می‌شود.<ref>شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا عليه السلام، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۳۰۰.</ref>

[[شیخ صدوق]] در کتاب [[عیون اخبار الرضا (کتاب)|عیون اخبار الرضا(ع)]]<ref name=":0">شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا عليه السلام، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۹و۳۰۰.</ref> و [[الامالی (شیخ صدوق)|الامالی]]<ref name=":1">شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۲۹ و ۱۳۰.</ref> این حدیث را از محمد بن علی ماجیلَوَیْه از [[علی بن ابراهیم قمی]] از پدرش [[ابراهیم بن هاشم قمی|ابراهیم بن هاشم]] از [[ریان بن شبیب|رَیّان بن شَبیب]] از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] نقل کرده است. کتاب‌های دیگر مانند [[الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة (کتاب)|الاقبال]] اثر [[سید ابن طاووس|سید بن طاووس]]،<ref name=":2">سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۴۵.</ref> [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسایل الشیعه]] اثر [[شیخ حر عاملی]]،<ref name=":3">حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۴۶۹، ج۱۴،‌ ص۵۰۲.</ref> [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] اثر [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]<ref name=":4">مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ص۲۸۵ و ج۹۸، ص۱۰۲.</ref> و عوالم العلوم و المعارف اثر عبدالله بحرانی اصفهانی (درگذشت ۱۱۴۸ق)<ref>بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم و المعارف، ۱۴۱۳ق، ج۱۷، ص۵۳۸.</ref> آن را از عیون و الامالی نقل قول کرده‌اند.

* کتاب «فابک للحسین: تحلیلی کوتاه از سفارشات امام رضا(ع)به ریان بن شبیب» از سید محمدباقر هاشمی شاهرودی از سوی انتشارات بنیاد فقه و معارف اهل‌بیت(ع) در سال ۱۳۹۷ش منتشر شده است.

* کتاب «پریشان موی و خاک‌آلود»، اثر محمدعلی فتاح‌زاده شرحی بر روایت به ریان بن شبیب است که نشر کتابستان معرفت منتشر کرده است.

| متن = حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الرَّيَّانِ بْنِ شَبِيبٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى الرِّضَا ع فِي أَوَّلِ يَوْمٍ مِنَ الْمُحَرَّمِ فَقَالَ يَا ابْنَ شَبِيبٍ أَ صَائِمٌ أَنْتَ قُلْتُ لَا <ref>شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا عليه السلام، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۹و۳۰۰؛ شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۲۹ و ۱۳۰.</ref>

| ترجمه = محمد بن علی ماجیلَوَیْه از علی بن ابراهیم بن هاشم از پدرش و او از رَیّان بن شَبیب نقل کرد که ريّان بن شبيب گويد: در اوّلين روز محرّم به خدمت امام رضا(ع) رسيدم، حضرت فرمودند: آيا روزه هستى؟ عرض كردم: خير. <ref>شیخ صدوق، متن و ترجمه عيون أخبار الرضا عليه السلام، ۱۳۷۲ش، ج‏۱، ص۶۰۴ - ۶۰۶.</ref>

| متن = فَقَالَ إِنَّ هَذَا الْيَوْمَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي دَعَا فِيهِ زَكَرِيَّا ع رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعاءِ فَاسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ وَ أَمَرَ الْمَلَائِكَةَ فَنَادَتْ زَكَرِيَّا وَ هُوَ قائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرابِ أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيى‏ فَمَنْ صَامَ هَذَا الْيَوْمَ ثُمَّ دَعَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ كَمَا اسْتَجَابَ اللَّهُ لِزَكَرِيَّا

| ترجمه = فرمود: امروز، روزى است كه زكريّا(ع) پروردگارش را خواند و گفت: «پروردگارا! فرزندى پاك به من مرحمت فرما، همانا تو دعاى بندگان را می‌شنوى» (سوره آل‌عمران، آیه ۳۸) و خداوند دعاى او را مستجاب كرد و به ملائكه دستور داد كه به زكريّا- كه در محراب در حال نماز بود- بگويند كه خدا به تو يحيى را مژده می‌‏دهد، پس هر كس اين روز را روزه بدارد و سپس دعا كند، خداوند همانطور كه دعاى زکریّا را مستجاب كرد، دعاى او را نيز مستجاب می‌کند.

| ترجمه = سپس فرمود: اى ابن شبيب! محرّم ماهى است كه اهل جاهليّت به احترام آن، ظلم و جنگ را حرام كرده بودند؛ ولى اين امّت، احترام آن و احترام پيغمبر خود را حفظ نكردند، در اين ماه اولاد او را كشتند و زنانش را اسير كردند و وسائلش را غارت نمودند، خداوند هرگز اين كارشان را نبخشد!

| متن = يَا ابْنَ شَبِيبٍ إِنْ كُنْتَ بَاكِياً لِشَيْ‏ءٍ فَابْكِ لِلْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع فَإِنَّهُ ذُبِحَ كَمَا يُذْبَحُ الْكَبْشُ وَ قُتِلَ مَعَهُ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ ثَمَانِيَةَ عَشَرَ رَجُلًا مَا لَهُمْ فِي الْأَرْضِ شَبِيهُونَ  

| ترجمه = اى ابن شبيب! اگر ميخواهى گريه كنى، بر حسين بن علىّ ابن ابی‌طالب عليهما السّلام گريه كن؛ زيرا او را همچون گوسفند ذبح كردند و از بستگانش، هيجده نفر به همراهش شهيد شدند كه در روى زمين نظير نداشتند.

| متن = وَ لَقَدْ بَكَتِ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَ الْأَرَضُونَ لِقَتْلِهِ وَ لَقَدْ نَزَلَ إِلَى الْأَرْضِ مِنَ الْمَلَائِكَةِ أَرْبَعَةُ آلَافٍ لِنَصْرِهِ فَلَمْ يُؤْذَنْ لَهُمْ فَهُمْ عِنْدَ قَبْرِهِ شُعْثٌ غُبْرٌ إِلَى أَنْ يَقُومَ الْقَائِمُ ع فَيَكُونُونَ مِنْ أَنْصَارِهِ وَ شِعَارُهُمْ يَا لَثَارَاتِ الْحُسَيْنِ‏ ع

| ترجمه = آسمان‌هاى هفت‌گانه و زمين‏‌ها بخاطر شهادتش گريستند، و چهار هزار فرشته براى يارى او به زمين آمدند؛ ولى تقدير الهى نبود، و آنها تا قيام قائم(ع) در نزد قبرش با حال نزار و ژوليده باقى هستند و از ياوران قائم(ع) هستند و شعارشان‏ «يا لثارات الحسين» است.  

| متن = يَا ابْنَ شَبِيبٍ لَقَدْ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ ع أَنَّهُ لَمَّا قُتِلَ جَدِّيَ الْحُسَيْنُ ص أَمْطَرَتِ السَّمَاءُ دَماً وَ تُرَاباً أَحْمَرَ

| ترجمه = اى ابن شبيب! پدرم از پدرش از جدّش عليهم السّلام به من خبر داد كه: وقتى جدّم حسين(ع) شهيد شد، از آسمان خون و خاك قرمز باريد.  

| ترجمه = اى ابن شبيب! اگر به گونه‌اى بر حسين گريه كنى كه اشک‌هايت بر گونه‌‏هايت جارى شود، خداوند هر گناهى كه مرتكب شده باشى- چه كوچك و چه بزرگ، چه كم و چه زياد- خواهد بخشيد.

| متن = يَا ابْنَ شَبِيبٍ إِنْ سَرَّكَ أَنْ تَلْقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا ذَنْبَ عَلَيْكَ فَزُرِ الْحُسَيْنَ ع

| ترجمه = اى ابن شبيب! اگر دوست دارى پاک و بدون گناه به ملاقات خدا بروى، به زيارت‏ حسین برو.

| متن = يَا ابْنَ شَبِيبٍ إِنْ سَرَّكَ أَنْ تَسْكُنَ الْغُرَفَ الْمَبْنِيَّةَ فِي الْجَنَّةِ مَعَ النَّبِيِّ ص فَالْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَيْنِ

| ترجمه = اى ابن شبيب! اگر دوست دارى با پیامبر اکرم(ص) در غرفه‏‌هاى بهشت همراه باشى، قاتلان حسين را لعنت كن.

| متن = يَا ابْنَ شَبِيبٍ إِنْ سَرَّكَ أَنْ يَكُونَ لَكَ مِنَ الثَّوَابِ مِثْلَ مَا لِمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ ع فَقُلْ مَتَى ذَكَرْتَهُ يا لَيْتَنِي كُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِيماً  

| ترجمه = اى ابن شبيب! اگر دوست دارى ثوابى مانند ثواب کسانى که همراه حسين بن علىّ عليهما السّلام شهيد شدند، داشته باشى، هر گاه به ياد او افتادى بگو: «اى كاش با آنان می‌بودم و به فوز عظيم می‌رسیدم».

| ترجمه = اى ابن شبيب! اگر دوست دارى با ما در درجات عالى بهشت همراه باشى، در اندوه ما اندوهگين و در خوشحالى ما، خوشحال باش، و بر تو باد به ولايت ما؛ زيرا اگر كسى سنگى را دوست داشته باشد، خداوند در روز قيامت او را با آن سنگ محشور خواهد كرد.

* بحرانی اصفهانی، عبدالله بن نورالله، عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآيات و الأخبار و الأقوال (مستدرك سيدة النساء إلى الإمام الجواد)، قم، مؤسسة الإمام المهدى‏(عج)، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.

* «[https://emam8.com/article/41669 ترکیب بند یابن شبیب. جلوه اول/یابن الشبیب گریه کن از غربت حسین]»، وبگاه امام هشت، تاریخ درج مطلب ۸ مرداد ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۲ش.

* سید بن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، تهران، دار الکتب الاسلامیه،‌ چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.

* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار( ع)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.

* مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه‏، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، ۱۴۰۶ق.

* میرجهانی طباطبایی، سید حسن، البکاء للحسین علیه‌السلام؛ در ثواب گریستن و عزاداری بر حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام و وظائف تعزیه‌داری، تحقیق حامد فدوی اردستانی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.