عقل فعال: تفاوت میان نسخه‌ها

به گفته مرتضی مطهری، پیشینه وجود عقل فعال و ارتباط نفس انسان با آن در حین تعقل، به دوره پیش از اسلام بازمی‌گردد. به نظر او از گفته مورخان فلسفه چنین برمی‌آید، نخستین کسی که عقل فعال را اظهار کرده، اَرَسطُوقْلیس، استاد اِسْکَندَر اَفْرودیسی و غیر از ارسطوی معروف، بود. ارسطوقلیس دلیلی{{یاد| خلاصه دلیلش براساس نقل [[مرتضی مطهری|مطهری]] این است: نفس در خروج از قوه به فعل نیازمند به نیرویی خارج از خود است و چون نیرویی که عقل بالقوه را تبدیل به عقل بالفعل می‌کند نمی‌تواند مادی و جسمانی  باشد، زیرا عوامل مادی طبیعت که در ذات خود فاقد عقل و شعورند نمی‌توانند افاضه کننده عقل و شعور به نفس بوده باشد، پس نیرویی برتر باید دست در کار باشد که همان عقل فعال است. مطهری، مجموعه آثار،۱۳۸۹ش، ج۱۳، صص۱۳۲-۱۳۳}} برای اثبات عقل فعال ارائه کرد که فیلسوفان مسلمان این دلیل را پذیرفته و در کتب فلسفی خود ذکر کردند؛ البته دلایل دیگری نیز به آن افزودند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، صدرا، ج۱۳، ص۱۳۲و۱۳۳.</ref> برخی معتقدند که ارسطو، عقل فعال را به عنوان عامل خروج نفس از قوه به فعل و فعلیت یافتن معقولات و مفاهیم بالقوه مطرح کرد.<ref>حسام‌محمدی و افضلی، «تبیین جایگاه وجودی و معرفتی عقل فعال از نظر ابن سینا و ملاصدرا»، ص۴۰.</ref> بعضی گفته‌اند که نخستین بار اسکندر افرودیسی اصطلاح عقل فعال را به کار برد.<ref>کمالی‌زاده و اصغری، «عقل فعال و طباع تام در حکمت اشراق و اندیشه شیعی»، ص۲۱۲.</ref>