توحید ذاتی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''توحید ذاتی''' از اقسام توحید و به معنای یگانگی و یکتایی خداوند است. گفته شده توحید ذاتی در اصطلاح رایج [[کلام اسلامی|متکلمان]] به معنای شریک و همتا نداشتن است؛ اما از نظر عالمانی همچون [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] و [[جعفر سبحانی]] توحید ذاتی دو معنا دارد: یکی شریک و مانند نداشتن خدا که از آن به توحید واحدی تعبیر می‌شود و دیگری اینکه ذات خداوند مرکب از چیزی نیست و هیچ جزئی ندارد که آن را توحید اَحَدی می‌نامند. آیاتی مانند «وَ لَم یَکُن لَه کُفواً أحَد» و «لیس کَمِثلِه شَیء» را به معنای نفی مثل و شریک و آیه «قُلْ هُوَ اللّٰهُ أَحَد» را ناظر به نفی ترکیب و جزء از خدا دانسته‌اند.

در اثبات توحید ذاتی به معنای نفی شریک گفته شده اگر واجب الوجودِ دیگری غیر از خداوند موجود باشد، آن دو یا باهم تمایز و تفاوت دارند یا ندارند. اگر بین آن دو، هیچ تمایزی نباشد، یکی محسوب می‌شود که بر شریک نداشتن خدا دلالت دارد؛ اما اگر میان آن دو تمایز باشد، موجب مرکب بودن آنها می‌شود که در مورد [[واجب الوجود]] محال است؛ چون ترکیب دلالت بر [[ممکن الوجود]] بودن دارد. [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در وصیت خود به امام حسن(ع) برای شریک نداشتن خداوند چنین استدلال کرده است: اگر خداوند شریکی داشت، پیامبران او نزد تو می‌آمدند و آثار پادشاهی و قدرت او را می‌دیدی و از او و آثارش آگاه می‌شدی. در حالی که همه پیامبران بر یک خدا دعوت کرده‌اند.

در اثبات مرکب نبودن ذات خداوند از چیزی گفته می‌شود هر مرکبی به اجزایش نیازمند است. نیازمندی به دیگری، از ویژگی‌های ممکن الوجود به شمار می‌رود. خداوند واجب الوجود بالذات است، بنابراین مرکب از چیزی نیست.