پرش به محتوا

حدیث منزلت: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۶۵۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (تکمیل اسناد)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{ جعبه اطلاعات روایت
{{ جعبه اطلاعات روایت
  | عنوان       = حدیث منزلت
  | عنوان = حدیث منزلت
  | عرض         =  
  | عرض     =  
  | تصویر    = حدیث منزلت.jpeg
  | تصویر    = حدیث منزلت.jpeg
  | اندازه تصویر = 330px
  | اندازه تصویر = 330px
خط ۳۷: خط ۳۷:
حدیث منزلت، [[حدیث|روایتی]] است که در آن، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] جایگاه و منزلت [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] را نسبت به خویش، مانند جایگاه [[هارون]] نسبت به [[حضرت موسی]] معرفی نموده است.<ref>پژوهشکده تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۲۲۶.</ref> بر اساس این حدیث، عالمان شیعه معتقدند هر منزلت و منصبی که هارون داشته، برای علی(ع) نیز ثابت است و به این حدیث برای اثبات جانشینی حضرت علی(ع) پس از پیامبر(ص) و برتری موقعیت او بر دیگر [[صحابی|اصحاب]]، استدلال نموده‌اند.<ref>میرحامدحسین، عبقات الأنوار، ۱۳۶۶ش، ج‏۱۱، ص ۱۸۱ و ۳۶۹.</ref>
حدیث منزلت، [[حدیث|روایتی]] است که در آن، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] جایگاه و منزلت [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] را نسبت به خویش، مانند جایگاه [[هارون]] نسبت به [[حضرت موسی]] معرفی نموده است.<ref>پژوهشکده تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۲۲۶.</ref> بر اساس این حدیث، عالمان شیعه معتقدند هر منزلت و منصبی که هارون داشته، برای علی(ع) نیز ثابت است و به این حدیث برای اثبات جانشینی حضرت علی(ع) پس از پیامبر(ص) و برتری موقعیت او بر دیگر [[صحابی|اصحاب]]، استدلال نموده‌اند.<ref>میرحامدحسین، عبقات الأنوار، ۱۳۶۶ش، ج‏۱۱، ص ۱۸۱ و ۳۶۹.</ref>


این روایت از نظر عالمان شیعه، حدیثی [[متواتر]] بوده<ref>میرحامدحسین، عبقات الأنوار، ۱۳۶۶ش، ج‏۱۱، صص۶۲-۶۵.</ref> و نزد عالمان [[اهل سنت]] نیز، [[حدیث صحیح|حدیثی صحیح]] قلداد می‌شود.<ref> حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، دارالمعرفة، ج۳، ص۱۳۴؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۳۸۵ق، ج۱۳، ص۲۱۱.</ref>
این روایت از نظر عالمان شیعه، حدیثی [[متواتر]] بوده<ref>میرحامدحسین، عبقات الأنوار، ۱۳۶۶ش، ج‏۱۱، صص۶۲-۶۵؛ شرف الدین، المراجعات، ۱۴۲۶ق، ص۲۷۳.</ref> و نزد عالمان [[اهل سنت]] نیز، [[حدیث صحیح|حدیثی صحیح]] قلداد می‌شود.<ref> حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، دارالمعرفة، ج۳، ص۱۳۴؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۳۸۵ق، ج۱۳، ص۲۱۱.</ref>


== موارد بیان حدیث منزلت==
== شرح ماجرای حدیث منزلت ==
این [[حدیث]] با تعابیر و الفاظ مختلف و در زمان‌ها و مکان‌های گوناگون از [[پیامبر اکرم(ص)]] نقل شده است؛ از جمله: در اولین [[عقد اخوت|پیمان برادری]] (قبل از [[هجرت به مدینه]])، روز پیمان برادری دوم (پنج ماه بعد از هجرت به مدینه)، در منزل [[ام سلمه|امّ سلمه]]، هنگام تعیین سرپرست برای دختر [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]]، در ماجرای [[سد ابواب]]<ref>ابن مغازلی، مناقب، ۱۴۲۴ق، ص۲۵۳.</ref> و از همه مشهورتر در [[غزوه تبوک]].<ref>ابن حنبل، مسند احمد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۷۷، ج۳، ص۴۱۷، ج۷، ص۵۱۳ و ۵۹۱؛ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۱۲۹؛ مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۲، ص۱۸۷۰-۱۸۷۱؛ ترمذی، سنن ترمذی، چاپ ابراهیم عطوه، ج۵، ص۶۳۸-۶۴۱؛ نسائی، تهذیب خصائص الامام علی، ۱۴۰۶ق، ص۵۱-۶۱؛ حاکم نیشابوری، مستدرک، دارالمعرفة، ج۳، ص۱۳۳-۱۳۴؛ -طبری، الریاض النضرة، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۱۱۷-۱۱۹؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۷ـ۸؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۱۰؛ عینی، عمدة القاری، ۱۴۲۱ق، ج۱۶، ص۳۰۱؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۳۷۰ش، ص۱۶۸؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۲۱ق، ج۳، ص۲۳۶ و ۲۹۱؛ متقی، کنز العمال، ۱۴۰۹ق، ج۱۳، ص۱۶۳، ۱۷۱-۱۷۲؛ نیز رجوع کنید به میرحامد حسین، عبقات الانوار، ۱۳۸۳ش، ج۲، دفتر۱، ص۲۹-۵۹؛ شرف الدین، المراجعات، ۱۴۲۶ق، ص۱۳۰؛ حسینی میلانی، نفحات الازهار، ۱۴۲۲ق، ج۱۸، ص۳۶۳-۴۱۱.</ref>
حدیث منزلت  با تعابیر و الفاظی مختلف و در زمان‌ها و مکان‌های گوناگون از [[پیامبر اکرم(ص)]] نقل شده است، که مشهورترین آن در جریان [[غزوه تبوک]] به این شرح است:
وقتی پيامبر(ص) از احتمال هجوم سپاه روم به مدينه با خبر شد، دستور آماده‌باش صادر کرد. از سوى ديگر احتمال دسیسه و آشوب منافقان در مدینه بود؛ از اين‌رو، تصميم گرفت على(ع) را در مدينه بگذارد و خود به سوی دشمن حرکت کرد. وقتی منافقان آگاه شدند، شايعه کردند كه پيامبر به على بی‌‏مهرى كرده و او را با خود نبرده است. علی(ع) جهت تکذیب این شایعه خود را به پیامبر رساند و شرح ماجرا را گفت. پیامبر هم از مقام و منزلت او نزد خويش پرده برداشت و فرمود:  اى على آيا خوشنود نیستی كه تو نسبت به‌ من مانند هارون نسبت به موسی باشى، جز اينكه پيامبرى پس از من نيست.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق‏، ج۱، ص۱۵۴-۱۵۶؛ ابن هشام، السیرة النبویة، دار المعرفة، ج۲، ص۵۱۹-۵۲۰.</ref>
 
دیگر موارد نقل این حدیث، عبارت‌اند از : در اولین [[عقد اخوت|پیمان برادری]] (قبل از [[هجرت به مدینه]])، روز پیمان برادری دوم (پنج ماه بعد از هجرت به مدینه)، در منزل [[ام سلمه|امّ سلمه]]، هنگام تعیین سرپرست برای دختر [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]]، در ماجرای [[سد ابواب]]<ref>ابن مغازلی، مناقب، ۱۴۲۴ق، ص۲۵۳.</ref>  
و از همه مشهورتر در [[غزوه تبوک]].<ref>ابن حنبل، مسند احمد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۷۷، ج۳، ص۴۱۷، ج۷، ص۵۱۳ و ۵۹۱؛ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۱۲۹؛ مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۲، ص۱۸۷۰-۱۸۷۱؛ ترمذی، سنن ترمذی، چاپ ابراهیم عطوه، ج۵، ص۶۳۸-۶۴۱؛ نسائی، تهذیب خصائص الامام علی، ۱۴۰۶ق، ص۵۱-۶۱؛ حاکم نیشابوری، مستدرک، دارالمعرفة، ج۳، ص۱۳۳-۱۳۴؛ -طبری، الریاض النضرة، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۱۱۷-۱۱۹؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۷ـ۸؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۱۰؛ عینی، عمدة القاری، ۱۴۲۱ق، ج۱۶، ص۳۰۱؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۳۷۰ش، ص۱۶۸؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۲۱ق، ج۳، ص۲۳۶ و ۲۹۱؛ متقی، کنز العمال، ۱۴۰۹ق، ج۱۳، ص۱۶۳، ۱۷۱-۱۷۲؛ نیز رجوع کنید به میرحامد حسین، عبقات الانوار، ۱۳۸۳ش، ج۲، دفتر۱، ص۲۹-۵۹؛ شرف الدین، المراجعات، ۱۴۲۶ق، ص۱۳۰؛ حسینی میلانی، نفحات الازهار، ۱۴۲۲ق، ج۱۸، ص۳۶۳-۴۱۱.</ref>


نقل‌های مختلف حدیث منزلت، همگی این مضمون مشترک را دارند که جایگاه و منزلت [[امام علی (ع)|امام علی(ع)]] نسبت به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، همانند جایگاه [[حضرت هارون|هارون]] نسبت به [[حضرت موسی|موسی]] است. اختلافات اندکی هم که در تعابیر این حدیث وجود دارد، از تکرار آن در مناسبت‌های مختلف و نیز نقل به معنا در احادیث، نشأت گرفته است.
نقل‌های مختلف حدیث منزلت، همگی این مضمون مشترک را دارند که جایگاه و منزلت [[امام علی (ع)|امام علی(ع)]] نسبت به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، همانند جایگاه [[حضرت هارون|هارون]] نسبت به [[حضرت موسی|موسی]] است. اختلافات اندکی هم که در تعابیر این حدیث وجود دارد، از تکرار آن در مناسبت‌های مختلف و نیز نقل به معنا در احادیث، نشأت گرفته است.
خط ۱۱۷: خط ۱۲۱:
* ابن کثیر، البدایة و النهایة، بیروت، ۱۴۱۱ق.
* ابن کثیر، البدایة و النهایة، بیروت، ۱۴۱۱ق.
* ابن مغازلی شافعی، مناقب ابن المغازلی الشافعی‏، بیروت، دار الأضواء، چاپ سوم‏، ۱۴۲۴ق.
* ابن مغازلی شافعی، مناقب ابن المغازلی الشافعی‏، بیروت، دار الأضواء، چاپ سوم‏، ۱۴۲۴ق.
* ابن هشام، عبد الملک، السیرة النبویة، تحقیق: السقا، مصطفی، الأبیاری، ابراهیم، شلبی، عبد الحفیظ، دار المعرفة، بیروت، چاپ اول، بی‌تا.
* ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، بیروت، ۱۴۰۷ق.
* ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، بیروت، ۱۴۰۷ق.
* احمدبن حسین بیهقی، السنن الکبری، بیروت، ۱۴۲۴ق.
* احمدبن حسین بیهقی، السنن الکبری، بیروت، ۱۴۲۴ق.
خط ۱۶۴: خط ۱۶۹:
  | پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
  | پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
  | رده = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
  | رده = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
| شناسه = <!--ناقص، کامل-->کامل
  | جعبه اطلاعات = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->دارد
  | جعبه اطلاعات = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->دارد
  | عکس = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->دارد
  | عکس = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->دارد
confirmed، protected، templateeditor
۳٬۶۵۶

ویرایش