وصیت امام حسین(ع) به محمد بن حنفیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[رسول جعفریان]] با توجه به نقل بدون سند این وصیت در [[الفتوح (کتاب)|کتاب الفتوح]]، این روایت را بدون سند دانسته و تضعیف کرده است. این رویکرد به دلیل جایگاه کتاب الفتوح و تایید مضمون وصیت توسط روایات دیگر مورد نقد قرار گرفته است. در نقل ابن اعثم و خوارزمی در کنار [[سیره نبوی|سیره پیامبر(ص)]] و [[سیره علوی|سیره امام علی(ع)]] به سیره خلفای راشدین نیز اشاره شده است که به گفته [[سید مرتضی عسکری]] از تحریفات بوده و بعدا به کلام امام حسین(ع) اضافه شده است. [[محمدهادی یوسفی غروی|یوسفی غروی]] نیز به همین دلیل نقل ابن‌اعثم را ضعیف دانسته و گزارش ابن‌شهر آشوب را تقویت می‌کند. | [[رسول جعفریان]] با توجه به نقل بدون سند این وصیت در [[الفتوح (کتاب)|کتاب الفتوح]]، این روایت را بدون سند دانسته و تضعیف کرده است. این رویکرد به دلیل جایگاه کتاب الفتوح و تایید مضمون وصیت توسط روایات دیگر مورد نقد قرار گرفته است. در نقل ابن اعثم و خوارزمی در کنار [[سیره نبوی|سیره پیامبر(ص)]] و [[سیره علوی|سیره امام علی(ع)]] به سیره خلفای راشدین نیز اشاره شده است که به گفته [[سید مرتضی عسکری]] از تحریفات بوده و بعدا به کلام امام حسین(ع) اضافه شده است. [[محمدهادی یوسفی غروی|یوسفی غروی]] نیز به همین دلیل نقل ابن‌اعثم را ضعیف دانسته و گزارش ابن‌شهر آشوب را تقویت می‌کند. | ||
==اهمیت وصیت== | ==اهمیت وصیت== | ||
وصیت امام حسین(ع) به محمد بن حنفیه متنی است که [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] هنگام خروج از [[مدینه]] به [[مکه]]، در آخرین سفر قبل از شهادت خطاب به بردارش نوشته است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۴ش، ج۱۷، ص۱۵۱.</ref> در این وصیت‌نامه او به اهداف قیامش اشاره می‌کند. اصلاح در امت پیامبر(ص)، [[امر به معروف و نهی از منکر]] و عمل به [[سیره نبوی|سیره پیامبر(ص)]] و حضرت علی(ع) اهداف ذکر شده توسط امام حسین(ع) است.<ref>داودی و رستم نژاد، عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها و پیامدها، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۰.</ref> به گفته [[محمدتقی مصباح یزدی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۹۹ هجری شمسی|۱۳۹۹ش]]) این نکته نشان می‌دهد که حرکت سیاسی ایشان به قصد قدرت‌طلبی نبوده است، بلکه حرکت و قیام به عنوان وسیله‌ای برای تحقق اهداف دین است.<ref>مصباح یزدی، آذرخشی دیگر از آسمان کربلا، ۱۳۸۲ش. ص۱۲۴.</ref> | وصیت امام حسین(ع) به محمد بن حنفیه متنی است که [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] هنگام خروج از [[مدینه]] به [[مکه]]، در آخرین سفر قبل از شهادت خطاب به بردارش نوشته است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۴ش، ج۱۷، ص۱۵۱.</ref> در این وصیت‌نامه او به اهداف قیامش اشاره می‌کند. اصلاح در امت پیامبر(ص)، [[امر به معروف و نهی از منکر]] و عمل به [[سیره نبوی|سیره پیامبر(ص)]] و حضرت علی(ع) اهداف ذکر شده توسط امام حسین(ع) است.<ref>داودی و رستم نژاد، عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها و پیامدها، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۰.</ref> به گفته [[محمدتقی مصباح یزدی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۹۹ هجری شمسی|۱۳۹۹ش]]) این نکته نشان می‌دهد که حرکت سیاسی ایشان به قصد قدرت‌طلبی نبوده است، بلکه حرکت و قیام به عنوان وسیله‌ای برای تحقق اهداف دین است.<ref>مصباح یزدی، آذرخشی دیگر از آسمان کربلا، ۱۳۸۲ش. ص۱۲۴.</ref> | ||
[[مرتضی مطهری]] (درگذشت: [[سال ۱۳۵۸ هجری شمسی|۱۳۵۸ش]]) معتقد است مقصود از اصلاح این است که وضعیت با حکومت یزید به جایی رسیده است که اگر به همین صورت بماند و حرکتی شکل نگیرد، چیزی از اسلام حقیقی باقی نخواهد ماند.<ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری (حکمتها و اندرزها(۱ و ۲))، ۱۳۸۴ش، ج۲۲، ص۲۹۲. </ref> همچنین وی بر این باور است که علاوه بر فراگیری ظلم و فساد، امر به معروف و نهی از منکر نیز فراموش شده بود. امام حسین(ع) با [[قیام امام حسین(ع)|قیام]] و ریخته شدن خونش این واجب را احیا کردد.<ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری (نقش حادثه کربلا در تحول تاریخ اسلامی(پانزده گفتار))، ۱۳۸۴ش، ج۲۵، ص۳۱۴؛ همچنین نگاه کنید: داودی و رستم نژاد، عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها و پیامدها، ۱۳۸۷ش، ص۲۴۳. </ref> [[نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی|صالحی نجف‌آبادی]] در [[شهید جاوید (کتاب)|کتاب شهید جاوید]] با استناد به این وصیت، قیام برای اصلاح را از اهداف امام حسین(ع) می‌داند که از روح اسلام سرچشمه گرفته است.<ref>صالحی نجف‌آبادی، شهید جاوید، ۱۳۸۷ش، ص۲۸۸-۲۸۹.</ref> [[سید علی خامنه‌ای]] (زاده: [[سال ۱۳۱۸ هجری شمسی|۱۳۱۸ش]]) دومین رهبر [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] نیز با تکیه بر این وصیت‌نامه بر این باور است امام حسین(ع) پس از مشاهده وضعیت رو به انحطاط جامعه اسلامی، و خروج آن از مسیر پیامبر(ص)، برای اصلاح امت و [[امر به معروف و نهی از منکر]] قیام کرد.<ref>خامنه‌ای، [https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3002 «بیانات در خطبه‌های نماز جمعه تهران»]، دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه‌ای.</ref> | |||
==متن و ترجمه== | ==متن و ترجمه== | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۰: | ||
[[ابن‌اعثم کوفی]] (درگذشت: بعد از [[سال ۳۲۰ هجری قمری|۳۲۰ق]]) در [[الفتوح (کتاب)|کتاب الفتوح]]<ref>ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۲۱.</ref>، اخطب خوارزم (درگذشت: [[سال ۵۶۷ هجری قمری|۵۶۷ق]]) در [[مقتل الحسین (خوارزمی)|مقتل خوارزمی]]<ref>اخطب خوارزم، مقتل الحسین(ع)، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۲۷۳.</ref> و محمد بن ابی طالب حائری (درگذشت: نیمه دوم قرن ۱۰ق) در [[تسلیة المجالس و زینة المجالس (کتاب)|تسلیة المجالس]]<ref>حسینی موسوی، تسلیة المجالس، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۶۰-۱۶۱.</ref> با اختلافاتی وصیت‌نامه امام حسین(ع) را گزارش کرده‌اند. مستند [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار]] گزارش تسلیة المجالس است.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ۳۲۷-۳۳۰.</ref> علی بن مهدی طبری مامطیری<ref>طبری مامطیری، نزهة الأبصار و محاسن الآثار، ۱۳۸۷ش، ص۴۰.</ref> (درگذشت: [[سال ۳۶۰ هجری قمری|۳۶۰ق]]) و [[ابن‌شهرآشوب|ابن شهرآشوب]]<ref>ابن شهرآشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۸۹.</ref> (درگذشت: [[سال ۵۸۸ هجری قمری|۵۸۸ق]]) نیز بخشی از این وصیت را به عنوان سخن شفاهی امام حسین(ع) به [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] نقل کرده‌اند. | [[ابن‌اعثم کوفی]] (درگذشت: بعد از [[سال ۳۲۰ هجری قمری|۳۲۰ق]]) در [[الفتوح (کتاب)|کتاب الفتوح]]<ref>ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۲۱.</ref>، اخطب خوارزم (درگذشت: [[سال ۵۶۷ هجری قمری|۵۶۷ق]]) در [[مقتل الحسین (خوارزمی)|مقتل خوارزمی]]<ref>اخطب خوارزم، مقتل الحسین(ع)، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۲۷۳.</ref> و محمد بن ابی طالب حائری (درگذشت: نیمه دوم قرن ۱۰ق) در [[تسلیة المجالس و زینة المجالس (کتاب)|تسلیة المجالس]]<ref>حسینی موسوی، تسلیة المجالس، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۶۰-۱۶۱.</ref> با اختلافاتی وصیت‌نامه امام حسین(ع) را گزارش کرده‌اند. مستند [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار]] گزارش تسلیة المجالس است.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ۳۲۷-۳۳۰.</ref> علی بن مهدی طبری مامطیری<ref>طبری مامطیری، نزهة الأبصار و محاسن الآثار، ۱۳۸۷ش، ص۴۰.</ref> (درگذشت: [[سال ۳۶۰ هجری قمری|۳۶۰ق]]) و [[ابن‌شهرآشوب|ابن شهرآشوب]]<ref>ابن شهرآشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۸۹.</ref> (درگذشت: [[سال ۵۸۸ هجری قمری|۵۸۸ق]]) نیز بخشی از این وصیت را به عنوان سخن شفاهی امام حسین(ع) به [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] نقل کرده‌اند. | ||
[[رسول جعفریان]] (زاده: [[سال ۱۳۴۳ هجری شمسی|۱۳۴۳ش]]) | [[رسول جعفریان]] (زاده: [[سال ۱۳۴۳ هجری شمسی|۱۳۴۳ش]]) منبع اصلی این وصیت الفتوح ابن‌اعثم است و سند صحیحی ندارد.<ref>جعفریان، تاملی در نهضت عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۳۰؛ جعفریان، [https://iqna.ir/fa/news/3840801/%D9%88%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%B9-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AD%D9%86%D9%81%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AA-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF «وصیت امام حسین(ع) به محمد حنفیه سندیت ندارد»]، خبرگزاری ایکنا.</ref>در نقد این دیدگاه گفته شده است که الفتوح به اذعان جعفریان در آثارش کتاب معتبری است. علاوه بر آن ضعف سندی دلیل بر رد روایت نبوده و مضمون این وصیت با روایات دیگر مورد تایید قرار می‌گیرد.<ref>مروجی طبسی، [https://iqna.ir/fa/news/3842167/%D9%86%D9%82%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%88%D8%B5%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%B9-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AD%D9%86%D9%81%DB%8C%D9%87 «نقدی بر سخنان رسول جعفریان درباره وصیت‌نامه امام حسین(ع) به محمد حنفیه»]، خبرگزاری ایکنا.</ref> | ||
در نقل ابن‌اعثم و خوارزمی امام حسین(ع) علاوه بر عمل به سیره پیامبر(ع) و حضرت علی(ع)، عمل به سیره خلفاء راشدین را هم یکی از اهداف خود می‌شمارد.<ref>ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۲۱؛ اخطب خوارزم، مقتل الحسین(ع)، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۲۷۳.</ref> به عقیده [[سید مرتضی عسکری]] (درگذشت: [[سال ۱۳۸۶ هجری شمسی|۱۳۸۶ش]])، این تعبیر از تحریفاتی است که وارد این روایت شده است. چرا که تعبیر راشدین برای خلفا در زمان‌های بعدی مرسوم شده و در زمان امام حسین(ع) متداول نبوده است.<ref>عسکری، معالم المدرستین، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۶۱.</ref> [[محمدهادی یوسفی غروی]] (زاده: [[سال ۱۳۲۷ هجری شمسی|۱۳۲۷ش]]) تاریخ‌پژوه معتقد است که با توجه به استعمال وصف راشدین برای [[خلفای راشدین|خلفا]] و قرائن دیگر نقل ابن‌اعثم را نمی‌توان صحیح دانست. وی گزارش ابن شهرآشوب که در آن وصیت خطاب به [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] صورت گرفته قابل پذیرش دانسته است.<ref>یوسفی غروی، [https://fa.shafaqna.com/news/814512/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D8%B3%DB%8C/ «بررسی سندیت و اعتبار وصیت نامه امام حسین(ع) به محمد حنفیه و عبدالله بن عباس در گفت وگو با آیت الله یوسفی غروی»]، خبرگزاری شفقنا.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||