Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۲۱۱
ویرایش
عبادت: تفاوت میان نسخه‌ها
←مفهوم‌شناسی
| خط ۵: | خط ۵: | ||
[[کتاب مقدس]] عبادت را به عنوان میثاقی با [[بنی‌اسرائیل]] مطرح کرده است. | [[کتاب مقدس]] عبادت را به عنوان میثاقی با [[بنی‌اسرائیل]] مطرح کرده است. | ||
== مفهوم‌شناسی == | ==مفهوم‌شناسی== | ||
عبادت به این معنا حالتی در وجود انسان است که خود را نیازمند<ref>سوره فاطر، آیه ۳۵.</ref> و در اختیار موجودی که او را آفریده است، ببیند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۲۱، ص۱۹۵-۱۹۶.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] حقیقت عبادت را این می‌داند که بنده، خود را در مقام ذلت و عبودیت قرار داده و از هر چیز دیگر بریده، به یاد [[پروردگار]] خود باشد و او را [[ذکر]] گوید.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۸، ص۳۸۸.</ref> میل به خدمت و تقدیس موجودی برتر که مستحق این خدمت و تقدیس باشد نیز به عنوان حقیقت عبادت بیان شده است.<ref>مطهری، یادداشت‌های استاد مطهری، ۱۳۹۱ش، ج۶، ص۱۶۰. </ref> | |||
<br /> | |||
عبادت در اصطلاح [[قرآن|قرآنی]] معنایی عام دارد و بسیاری از رفتارهای انسان را اگرچه پیروی از [[شیطان]] و هوای نفس باشد، در برمی‌گیرد. بر اساس [[آیات قرآن]] مفهوم عبادت شامل عبادت دیگر انسان‌ها،<ref>سوره توبه، آیه ۳۱؛ سوره یونس، آیه ۲۸-۲۹.</ref> عبادتِ [[نفس اماره|هوای نفس]]،<ref>سوره طه، آیه۴۳.</ref> عبادتِ [[شیطان]]،<ref>سوره مریم، آیه ۴۴.</ref> عبادت بت‌ها<ref>سوره عنکبوت، آیه ۱۷ و ۲۵.</ref> و عبادت خداوند<ref>سوره زمر، آیه ۱۱؛ سوره اسراء، آیه۲۳؛ سوره هود، آیه۲.</ref> می‌شود. | [[جعفر سبحانی]]، متکلم و مفسر شیعی، عبادت را خضوع و فروتنی در برابر کسی با اعتقاد به الوهیت، ربوبیت یا خدایی او دانسته است.<ref>نگاه کنید به: سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۳۶-۴۴۳.</ref> ازاین‌رو، حقیقت عبادت از دو رکن تشکیل می‌شود: عمل (هر عملی که با خضوع همراه باشد) و عقیده (اعتقاد به اینکه معبود خداست یا ویژگی‌های خدا را دارد).<ref>ربانی گلپایگانی، کلام تطبیقی (۱)، ۱۳۹۹ش، ص۱۰۳و ۱۰۴.</ref><br /> عبادت در اصطلاح [[قرآن|قرآنی]] معنایی عام دارد و بسیاری از رفتارهای انسان را اگرچه پیروی از [[شیطان]] و هوای نفس باشد، در برمی‌گیرد. بر اساس [[آیات قرآن]] مفهوم عبادت شامل عبادت دیگر انسان‌ها،<ref>سوره توبه، آیه ۳۱؛ سوره یونس، آیه ۲۸-۲۹.</ref> عبادتِ [[نفس اماره|هوای نفس]]،<ref>سوره طه، آیه۴۳.</ref> عبادتِ [[شیطان]]،<ref>سوره مریم، آیه ۴۴.</ref> عبادت بت‌ها<ref>سوره عنکبوت، آیه ۱۷ و ۲۵.</ref> و عبادت خداوند<ref>سوره زمر، آیه ۱۱؛ سوره اسراء، آیه۲۳؛ سوره هود، آیه۲.</ref> می‌شود.<br />مفهوم عبادت در [[علم فقه]] بر خلاف کاربرد عام قرآنی آن، فقط بر اعمال و مناسکی که به شرط [[قصد قربت]] انجام شود، اطلاق می‌شود و از آنها به [[احکام]] [[تعبد|تعبدیه]] نام برده می‌شود.<ref>میرزای قمی، جامع الشتات، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۶؛ مشکینی، مصطلحات الفقه، قم، ص۲۰.</ref> مفهوم عبادت در عرف مردم در ضمن بعضی از مصادیق آن مانند [[نماز]]، [[روزه]]، [[حج]]، [[دعا]] و [[تسبیح خدا|تسبیح]] شناخته می‌شود که از معنای قرآنی و فقهی آن محدودتر است.<ref>کورانی، فلسفة الصلاة، ۱۹۸۹م، ص۹.</ref> | ||
<br /> | |||
مفهوم عبادت در [[علم فقه]] بر خلاف کاربرد عام قرآنی آن، فقط بر اعمال و مناسکی که به شرط [[قصد قربت]] انجام شود، اطلاق می‌شود و از آنها به [[احکام]] [[تعبد|تعبدیه]] نام برده می‌شود.<ref>میرزای قمی، جامع الشتات، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۶؛ مشکینی، مصطلحات الفقه، قم، ص۲۰.</ref> مفهوم عبادت در عرف مردم در ضمن بعضی از مصادیق آن مانند [[نماز]]، [[روزه]]، [[حج]]، [[دعا]] و [[تسبیح خدا|تسبیح]] شناخته می‌شود که از معنای قرآنی و فقهی آن محدودتر است.<ref>کورانی، فلسفة الصلاة، ۱۹۸۹م، ص۹.</ref> | عبادت را در فارسی به پرستش،<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه عبادت</ref> و در کتب لغت عربی اطاعت و پیروی خاضعانه و خاشعانه و در مواردی به نهایت خضوع و فروتنی معنا کرده‌اند.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه عبد؛ راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ۱۴۱۲ق، ذیل واژه عبد.</ref> | ||
== فلسفه عبادت == | ==فلسفه عبادت== | ||
برای چرایی عبادت [[خداوند]] چند علت ذکر شده است. هدف خلقت جهان، یاد و ذکر خدا و نیاز انسان به خدا از جمله دلائل عبادت قرار داده شده است. | برای چرایی عبادت [[خداوند]] چند علت ذکر شده است. هدف خلقت جهان، یاد و ذکر خدا و نیاز انسان به خدا از جمله دلائل عبادت قرار داده شده است. | ||
* '''هدف خلقت جهان:''' بر اساس برخی از آیات قرآن،<ref>سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref> هدف آفرینش جهان ([[جن]] و انس ) عبودیت و بندگی خدا است؛ به همین دلیل زمانی که انسان از این هدف منحرف می‌شود، خداوند [[پیامبران|پیامبرانی]] را [[بعثت انبيا|مبعوث]] می‌کند تا انسان را از تحت عبادت طاغوت نجات داده، به هدف اصلی خلقت خود باز گرداند.<ref>سوره نحل، آیه۳۶.</ref> [[مرتضی مطهری]] عبودیت و پرستش خداوند را چیزی دانسته که در [[فطرت|فطرت انسان]] قرار دارد و با سرشت او عجین شده است؛ ولی گاه از مسیر صحیح خود خارج شده و باعث پرستش موجوداتی از قبیل بت و انسان‌های دیگر می‌شود.<ref>مطهری، آزادی معنوی، ۱۳۷۸ش، ص۱۰۹.</ref> [[امام علی(ع)]] در این باره هدف [[بعثت پیامبر(ص)]] را خارج کردن بندگان خدا از عبادت بت‌ها به سوی عبادت خداوند می‌داند.<ref>نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۴۷، ص۲۰۴.</ref> | *'''هدف خلقت جهان:''' بر اساس برخی از آیات قرآن،<ref>سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref> هدف آفرینش جهان ([[جن]] و انس ) عبودیت و بندگی خدا است؛ به همین دلیل زمانی که انسان از این هدف منحرف می‌شود، خداوند [[پیامبران|پیامبرانی]] را [[بعثت انبيا|مبعوث]] می‌کند تا انسان را از تحت عبادت طاغوت نجات داده، به هدف اصلی خلقت خود باز گرداند.<ref>سوره نحل، آیه۳۶.</ref> [[مرتضی مطهری]] عبودیت و پرستش خداوند را چیزی دانسته که در [[فطرت|فطرت انسان]] قرار دارد و با سرشت او عجین شده است؛ ولی گاه از مسیر صحیح خود خارج شده و باعث پرستش موجوداتی از قبیل بت و انسان‌های دیگر می‌شود.<ref>مطهری، آزادی معنوی، ۱۳۷۸ش، ص۱۰۹.</ref> [[امام علی(ع)]] در این باره هدف [[بعثت پیامبر(ص)]] را خارج کردن بندگان خدا از عبادت بت‌ها به سوی عبادت خداوند می‌داند.<ref>نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۴۷، ص۲۰۴.</ref> | ||
* '''یاد و [[ذکر خدا]]:''' به یاد [[خدا]] بودن یکی از اهداف عبادت ذکر شده است.<ref>نگاه کنید به: مطهری، «فلسفه عبادت»، ص۱۳-۱۷.</ref> به گفته [[مرتضی مطهری]] اصل فلسفه تشریع عبادات، یاد و ذکر خداست که به دنبال آن یاد خود بودن و خود را بازیافتن حاصل می‌شود و انسان در اثر آن دو روشنایی و قدرت ویژه‌ای به دست می‌آورد.<ref>نگاه کنید به: مطهری، «فلسفه عبادت»، ص۱۳.</ref> در [[آیه]] ۱۴ [[سوره طه]] هدف و غایت [[نماز]] که سنبل اصلی عبادت است، ذکر و یاد خدا معرفی شده است.<ref>نگاه کنید به: مطهری، «فلسفه عبادت»، ص۱۴-۶۷.</ref> | *'''یاد و [[ذکر خدا]]:''' به یاد [[خدا]] بودن یکی از اهداف عبادت ذکر شده است.<ref>نگاه کنید به: مطهری، «فلسفه عبادت»، ص۱۳-۱۷.</ref> به گفته [[مرتضی مطهری]] اصل فلسفه تشریع عبادات، یاد و ذکر خداست که به دنبال آن یاد خود بودن و خود را بازیافتن حاصل می‌شود و انسان در اثر آن دو روشنایی و قدرت ویژه‌ای به دست می‌آورد.<ref>نگاه کنید به: مطهری، «فلسفه عبادت»، ص۱۳.</ref> در [[آیه]] ۱۴ [[سوره طه]] هدف و غایت [[نماز]] که سنبل اصلی عبادت است، ذکر و یاد خدا معرفی شده است.<ref>نگاه کنید به: مطهری، «فلسفه عبادت»، ص۱۴-۶۷.</ref> | ||
* '''احساس وابستگی و عجز''': گفته شده طبیعت انسان چنان است که هنگامی که خود را وابسته و نیازمند به کسی ببیند، در برابرش خضوع می‌کند. وجود ما وابسته به خداست و در همه چیز نیازمند او هستیم. این احساس عجز و نیاز، انسان را به عبادت و پرستش خدا وامی‌دارد.<ref>قرائتی، پرتویی از اسرار نماز، ۱۳۸۶ش، ص۲۰.</ref> | *'''احساس وابستگی و عجز''': گفته شده طبیعت انسان چنان است که هنگامی که خود را وابسته و نیازمند به کسی ببیند، در برابرش خضوع می‌کند. وجود ما وابسته به خداست و در همه چیز نیازمند او هستیم. این احساس عجز و نیاز، انسان را به عبادت و پرستش خدا وامی‌دارد.<ref>قرائتی، پرتویی از اسرار نماز، ۱۳۸۶ش، ص۲۰.</ref> | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول =[[مرتضی مطهری]] پژوهشگر و الاهی دان شیعه:{{سخ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول =[[مرتضی مطهری]] پژوهشگر و الاهی دان شیعه:{{سخ}} | ||
جمله مشهور «'''الْعُبودِیةُ جَوْهَرَةٌ کنْهُهَا الرُّبوبِیةُ'''»معنایش این است که عبودیت گوهری است که ظاهرش عبودیت است و کنه و نهایت و باطنش، آخرین منزل و هدف و مقصدش ربوبیت است. ربوبیت یعنی تسلط وخداوندگاری؛ زیرا بندگی [[خدا]] خاصیتش این است که هرچه انسان راه بندگی خدا را بیشتر طی کند بر تصاحب و قدرت و خداوندگاریاش افزوده می‌شود اوّلین درجه ربوبیت و خداوندگاری که در نتیجه عبودیت پیدا می‌شود این است که انسان ربّ و مالک نفس خودش می‌شود و دومین درجه‌اش مالکیت پیدا کردن بر خاطرات نفس است. | منبع =* '''منبع''': https://lms.motahari.ir/book-page/4/آزادی%20معنوی?page=45، مطهری، آزادی معنوی، ص۴۵| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | جمله مشهور «'''الْعُبودِیةُ جَوْهَرَةٌ کنْهُهَا الرُّبوبِیةُ'''»معنایش این است که عبودیت گوهری است که ظاهرش عبودیت است و کنه و نهایت و باطنش، آخرین منزل و هدف و مقصدش ربوبیت است. ربوبیت یعنی تسلط وخداوندگاری؛ زیرا بندگی [[خدا]] خاصیتش این است که هرچه انسان راه بندگی خدا را بیشتر طی کند بر تصاحب و قدرت و خداوندگاریاش افزوده می‌شود اوّلین درجه ربوبیت و خداوندگاری که در نتیجه عبودیت پیدا می‌شود این است که انسان ربّ و مالک نفس خودش می‌شود و دومین درجه‌اش مالکیت پیدا کردن بر خاطرات نفس است. | منبع =* '''منبع''': https://lms.motahari.ir/book-page/4/آزادی%20معنوی?page=45، مطهری، آزادی معنوی، ص۴۵| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
== انواع عبادت == | ==انواع عبادت== | ||
{{cladogram|title=ابواب فقه | {{cladogram|title=ابواب فقه | ||
|caption= تقسیم‌بندی [[سلار]] و [[محقق حلی]] | |caption= تقسیم‌بندی [[سلار]] و [[محقق حلی]] | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
عبادت را به دو نوع تسخیری و اختیاری تقسیم کرده‌اند. | عبادت را به دو نوع تسخیری و اختیاری تقسیم کرده‌اند. | ||
=== عبادت تسخیری === | ===عبادت تسخیری=== | ||
عبادت غیر اختیاری به نوعی از عبادت گفته می‌شود که عابد هیچ‌گونه اختیار و آزادی انتخاب ندارد و فقط فرمان‌پذیر است. عبادت تسخیری توسط همه موجودات هستی غیر از موجوداتی که دارای اراده هستند، انجام می‌شود.<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ۱۴۱۲ق، ۳۹۶-۳۹۷ و۵۴۲.</ref> [[آیه|آیاتی]] از [[قرآن]] نیز بر این نوع از عبادت اشاره کرده است.<ref>سوره اسراء، آیه ۴۴؛ سوره نحل، آیه ۴۹؛ سوره جمعه، آیه ۱.</ref> [[علامه طباطبایی]] این نوع از عبادت را عبادت عامه نامیده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴۱۵.</ref>مفسران از [[آیه ۱۱ سوره فصلت]] ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ «سپس آهنگ [آفرينش] آسمان كرد، و آن بخارى بود. پس به آن و به زمين فرمود: «خواه يا ناخواه بياييد.» آن دو گفتند: «فرمان‌پذير آمديم.» استفاده کرده‌اند که تمام موجودات در جهان هستی از علم و شعور برخوردارند که مخاطب امر و نهی الهی قرا می‌گیرند و پاسخ می‌دهند و اطاعت و تسلیم و فرمان پذیری خودشان را اظهار می‌کنند. <ref>طباطبائی، المیزان، منشوات اسماعیلیان، ج۱۷، ص۳۶۶؛ قرائتی ، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۸، ص ۳۲۰. | عبادت غیر اختیاری به نوعی از عبادت گفته می‌شود که عابد هیچ‌گونه اختیار و آزادی انتخاب ندارد و فقط فرمان‌پذیر است. عبادت تسخیری توسط همه موجودات هستی غیر از موجوداتی که دارای اراده هستند، انجام می‌شود.<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ۱۴۱۲ق، ۳۹۶-۳۹۷ و۵۴۲.</ref> [[آیه|آیاتی]] از [[قرآن]] نیز بر این نوع از عبادت اشاره کرده است.<ref>سوره اسراء، آیه ۴۴؛ سوره نحل، آیه ۴۹؛ سوره جمعه، آیه ۱.</ref> [[علامه طباطبایی]] این نوع از عبادت را عبادت عامه نامیده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴۱۵.</ref>مفسران از [[آیه ۱۱ سوره فصلت]] ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ «سپس آهنگ [آفرينش] آسمان كرد، و آن بخارى بود. پس به آن و به زمين فرمود: «خواه يا ناخواه بياييد.» آن دو گفتند: «فرمان‌پذير آمديم.» استفاده کرده‌اند که تمام موجودات در جهان هستی از علم و شعور برخوردارند که مخاطب امر و نهی الهی قرا می‌گیرند و پاسخ می‌دهند و اطاعت و تسلیم و فرمان پذیری خودشان را اظهار می‌کنند. <ref>طباطبائی، المیزان، منشوات اسماعیلیان، ج۱۷، ص۳۶۶؛ قرائتی ، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۸، ص ۳۲۰. | ||
</ref> | </ref> | ||
=== عبادت اختیاری === | ===عبادت اختیاری=== | ||
عبادت اختیاری نوعی از عبادت است که مکلفانِ دارای اراده مانند [[جن]] و انسان طبق اختیار و انتخاب خود، اعمال عبادی را انجام می‌دهند.<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ۱۴۱۲ق، ص۵۴۲.</ref> این نوع عبادت را عبادت خاصه نیز نامیده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴۱۵.</ref> در آیاتی نیز به این نوع از عبادت اشاره شده است.<ref>سوره بقره، آیه ۲۱؛ سوره نساء، آیه ۳۶.</ref> | عبادت اختیاری نوعی از عبادت است که مکلفانِ دارای اراده مانند [[جن]] و انسان طبق اختیار و انتخاب خود، اعمال عبادی را انجام می‌دهند.<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ۱۴۱۲ق، ص۵۴۲.</ref> این نوع عبادت را عبادت خاصه نیز نامیده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴۱۵.</ref> در آیاتی نیز به این نوع از عبادت اشاره شده است.<ref>سوره بقره، آیه ۲۱؛ سوره نساء، آیه ۳۶.</ref> | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
}} | }} | ||
== آثار عبادت == | ==آثار عبادت== | ||
برای عبادت آثار زیادی در [[قرآن]] و [[ حدیث|روایات]] ذکر شده است. [[آمرزش گناهان]]،<ref>سوره نوح، آیه ۳-۴.</ref> آرامش و سرور،<ref>سوره سجده، آیه ۱۶-۱۷؛ سوره رعد، آیه ۲۸</ref> افزایش رزق و روزی،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۵۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۸، ص۱۸۴.</ref> استواری دین،<ref>سوره بینه، آیه ۵.</ref>[[نبوت]]، [[امامت]] و هدایت مردم<ref>سوره انبیاء، آیه.۷۳</ref>، [[تقرب]] الهی،<ref>سوره زمر، آیه۲-۳؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ص۱۶.</ref> [[تقوا]]ی الهی،<ref>سوره بقره، آیه۲۱.</ref> جلب رحمت و رضایت الهی،<ref>سوره فتح، آیه ۲۹.</ref> [[شکر|شکر خدا]]،<ref>سوره بقره، آیه ۱۷۲؛ سوره نحل، آیه ۱۱۴؛ سوره زمر، آیه۶۶؛ سوره عنکبوت، آیه۱۷.</ref> عزت،<ref>سوره مریم، آیه۸۱-۸۱.</ref> قدرت،<ref>سوره هود، آیه۵۰-۵۲؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۶۸.</ref> مصونیت از گناه،<ref>سوره یوسف، آیه ۲۱؛ سوره اسراء، آیه۶۴-۶۵؛ سوره عنکبوت، آیه ۴۵؛ ابن اشعث، الجعفریات، تهران، ص۶۶.</ref> هدایت الهی،<ref>سوره نحل، آیه۳۶؛ سوره زخرف، آیه۲۶-۲۷.</ref> همنشینی با ابرار و نیکان<ref>سوره کهف، آیه ۲۸.</ref> و [[یقین]]<ref>سوره حجر، آیه۹۸-۹۹</ref> برخی از آثاری است که برای عبادت ذکر شده است. | برای عبادت آثار زیادی در [[قرآن]] و [[ حدیث|روایات]] ذکر شده است. [[آمرزش گناهان]]،<ref>سوره نوح، آیه ۳-۴.</ref> آرامش و سرور،<ref>سوره سجده، آیه ۱۶-۱۷؛ سوره رعد، آیه ۲۸</ref> افزایش رزق و روزی،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۵۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۸، ص۱۸۴.</ref> استواری دین،<ref>سوره بینه، آیه ۵.</ref>[[نبوت]]، [[امامت]] و هدایت مردم<ref>سوره انبیاء، آیه.۷۳</ref>، [[تقرب]] الهی،<ref>سوره زمر، آیه۲-۳؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ص۱۶.</ref> [[تقوا]]ی الهی،<ref>سوره بقره، آیه۲۱.</ref> جلب رحمت و رضایت الهی،<ref>سوره فتح، آیه ۲۹.</ref> [[شکر|شکر خدا]]،<ref>سوره بقره، آیه ۱۷۲؛ سوره نحل، آیه ۱۱۴؛ سوره زمر، آیه۶۶؛ سوره عنکبوت، آیه۱۷.</ref> عزت،<ref>سوره مریم، آیه۸۱-۸۱.</ref> قدرت،<ref>سوره هود، آیه۵۰-۵۲؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۶۸.</ref> مصونیت از گناه،<ref>سوره یوسف، آیه ۲۱؛ سوره اسراء، آیه۶۴-۶۵؛ سوره عنکبوت، آیه ۴۵؛ ابن اشعث، الجعفریات، تهران، ص۶۶.</ref> هدایت الهی،<ref>سوره نحل، آیه۳۶؛ سوره زخرف، آیه۲۶-۲۷.</ref> همنشینی با ابرار و نیکان<ref>سوره کهف، آیه ۲۸.</ref> و [[یقین]]<ref>سوره حجر، آیه۹۸-۹۹</ref> برخی از آثاری است که برای عبادت ذکر شده است. | ||
== آداب و شرایط عبادت == | ==آداب و شرایط عبادت== | ||
برای انجام بهتر اعمال عبادی شرایط و آداب خاصی قرار داده شده است که از جمله می‌توان به [[اخلاص|خلوص]]، اعتدال، عالمانه بودن عبادت، صبر بر عبادت، خشوع، [[طهارت]] و زمان و مکان عبادت اشاره کرد. | برای انجام بهتر اعمال عبادی شرایط و آداب خاصی قرار داده شده است که از جمله می‌توان به [[اخلاص|خلوص]]، اعتدال، عالمانه بودن عبادت، صبر بر عبادت، خشوع، [[طهارت]] و زمان و مکان عبادت اشاره کرد. | ||
* '''خلوص:''' قبولی عبادت به میزان خلوص بنده در عبادت مرتبط دانسته شده است. [[علامه طباطبایی]] خلوص را به معنای اینکه درانجام عمل به غیر [[خدا]] مشغول نشود و در عملش کسی را شریک خدا نداند، تعریف کرده است و معتقد است زمانی عبادت خالصانه خواهد شد که نه به امید دریافت پاداش و نه از ترس عقوبت انجام گیرد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۲۶.</ref> انجام خالصانه عبادت موضوعی است که در بیش از ۵۰ آیه [[قرآن]] مورد تأکید قرار گرفته شده است.<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگزیده فرهنگ قرآن، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۲۵۶.</ref> در [[جوامع روایی]] نیز خلوص را به عنوان یکی از شرایط قبولی عبادت قرار داده و از ارتباط با شخصی که قصد کسب شهرت با عبادت را دارد، حذر داده‌اند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ۲۵۶.</ref> | *'''خلوص:''' قبولی عبادت به میزان خلوص بنده در عبادت مرتبط دانسته شده است. [[علامه طباطبایی]] خلوص را به معنای اینکه درانجام عمل به غیر [[خدا]] مشغول نشود و در عملش کسی را شریک خدا نداند، تعریف کرده است و معتقد است زمانی عبادت خالصانه خواهد شد که نه به امید دریافت پاداش و نه از ترس عقوبت انجام گیرد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۲۶.</ref> انجام خالصانه عبادت موضوعی است که در بیش از ۵۰ آیه [[قرآن]] مورد تأکید قرار گرفته شده است.<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگزیده فرهنگ قرآن، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۲۵۶.</ref> در [[جوامع روایی]] نیز خلوص را به عنوان یکی از شرایط قبولی عبادت قرار داده و از ارتباط با شخصی که قصد کسب شهرت با عبادت را دارد، حذر داده‌اند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ۲۵۶.</ref> | ||
* '''اعتدال:''' از جمله آداب مورد تأکید در انجام اعمال عبادی، رعایت اعتدال و میانه‌روی است. مفسران با استناد به این فراز آیه ۱۱۰ [[سوره اسراء]] «وَابْتَغِ بَینَ ذَٰلِک سَبِیلًا» که تأکید بر خواندن [[نماز]] در میان دو حالت [[جهر]] و [[اخفات]] است، آن را الگویی برای همه اعمال و رفتار آدمی به ویژه در عبادات قرار داده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۳، ص۲۲۵؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۳۲۹؛ سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۲۰۶-۲۰۸؛ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰، ج۲۱، ص۴۱۹-۴۲۰.</ref> رعایت اعتدال در عبادت در ضمن داستان‌هایی در [[روایات]] نیز مورد تأکید قرار گرفته است؛<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۳.</ref> در این روایات، [[دین اسلام]] دین اعتدال و میانه روی معرفی شده که باید تمام رفتار و کردار یک [[مسلمان]] نیز طبق این روش صورت گیرد. بر طبق روایات یکی ثمرات اعتدال در عبادت، ایجاد شوق و عدم کسالت در عبادت خواهد بود؛<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۸، ص۲۱۳.</ref> موضوعی که در آیه ۱۴۲ [[سوره نسا]] به آن اشاره شده است. [[پیامبر اسلام(ص)]] ضمن روایتی از تحمیل عبادت به بندگان خدا در حالی که کراهت دارند نهی می‌کند و آن را مانند سوار درمانده‌ای می‌بیند که نه مسافتی پیموده و نه مرکبی به جا گذاشته است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۸۶.</ref> [[امام علی(ع)]] نیز در حکمت ۲۸۵ [[نهج‌البلاغه]] بر ترک انجام [[مستحبات]] در صورتی که به [[واجبات]] ضرر می‌زند، تأکید می‌کند. | *'''اعتدال:''' از جمله آداب مورد تأکید در انجام اعمال عبادی، رعایت اعتدال و میانه‌روی است. مفسران با استناد به این فراز آیه ۱۱۰ [[سوره اسراء]] «وَابْتَغِ بَینَ ذَٰلِک سَبِیلًا» که تأکید بر خواندن [[نماز]] در میان دو حالت [[جهر]] و [[اخفات]] است، آن را الگویی برای همه اعمال و رفتار آدمی به ویژه در عبادات قرار داده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۳، ص۲۲۵؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۳۲۹؛ سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۲۰۶-۲۰۸؛ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰، ج۲۱، ص۴۱۹-۴۲۰.</ref> رعایت اعتدال در عبادت در ضمن داستان‌هایی در [[روایات]] نیز مورد تأکید قرار گرفته است؛<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۳.</ref> در این روایات، [[دین اسلام]] دین اعتدال و میانه روی معرفی شده که باید تمام رفتار و کردار یک [[مسلمان]] نیز طبق این روش صورت گیرد. بر طبق روایات یکی ثمرات اعتدال در عبادت، ایجاد شوق و عدم کسالت در عبادت خواهد بود؛<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۸، ص۲۱۳.</ref> موضوعی که در آیه ۱۴۲ [[سوره نسا]] به آن اشاره شده است. [[پیامبر اسلام(ص)]] ضمن روایتی از تحمیل عبادت به بندگان خدا در حالی که کراهت دارند نهی می‌کند و آن را مانند سوار درمانده‌ای می‌بیند که نه مسافتی پیموده و نه مرکبی به جا گذاشته است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۸۶.</ref> [[امام علی(ع)]] نیز در حکمت ۲۸۵ [[نهج‌البلاغه]] بر ترک انجام [[مستحبات]] در صورتی که به [[واجبات]] ضرر می‌زند، تأکید می‌کند. | ||
* '''عالمانه‌بودن عبادت:''' انجام اعمال عبادی از روی علم و آگاهی همراه با تفکر یکی از شرایط کمال عبادت و قبولی آن قرار داده شده است.<ref>فیض کاشانی، محجة البیضاء، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۳۶۶.</ref> در [[قرآن]] از انجام عبادت و [[نماز]] در حالی که هوشیاری و آگاهی وجود ندارد نهی کرده است.<ref>سوره نساء، آیه ۴۳.</ref> در روایات عبادت انسان جاهل را مانند حرکت حیوان آسیاب توصیف کرده و دو رکعت نماز عالم را از هفتاد رکعت نماز جاهل برتر دانسته است؛<ref>مفید، الاختصاص، ۱۴۱۳ق، ۲۴۵.</ref> در این متون نتیجه دادن عبادت را که از جمله آن [[آمرزش گناهان]] است، مشروط به انجام آن از روی علم و تفکر می‌دانند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۶۶.</ref> | *'''عالمانه‌بودن عبادت:''' انجام اعمال عبادی از روی علم و آگاهی همراه با تفکر یکی از شرایط کمال عبادت و قبولی آن قرار داده شده است.<ref>فیض کاشانی، محجة البیضاء، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۳۶۶.</ref> در [[قرآن]] از انجام عبادت و [[نماز]] در حالی که هوشیاری و آگاهی وجود ندارد نهی کرده است.<ref>سوره نساء، آیه ۴۳.</ref> در روایات عبادت انسان جاهل را مانند حرکت حیوان آسیاب توصیف کرده و دو رکعت نماز عالم را از هفتاد رکعت نماز جاهل برتر دانسته است؛<ref>مفید، الاختصاص، ۱۴۱۳ق، ۲۴۵.</ref> در این متون نتیجه دادن عبادت را که از جمله آن [[آمرزش گناهان]] است، مشروط به انجام آن از روی علم و تفکر می‌دانند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۶۶.</ref> | ||
* '''صبر بر عبادت:''' یکی از شرایط انجام اعمال عبادی داشتن صبر و تحمل در راه طاعت خداوند است. در آیه ۶۵ [[سوره مریم]] خطاب به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] دعوت به خویشتن‌داری بر عبادت خداوند می‌کند. در روایات نیز یکی از انواع صبر را صبر بر طاعت و بندگی خداوند دانسته‌اند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۹۱.</ref> | *'''صبر بر عبادت:''' یکی از شرایط انجام اعمال عبادی داشتن صبر و تحمل در راه طاعت خداوند است. در آیه ۶۵ [[سوره مریم]] خطاب به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] دعوت به خویشتن‌داری بر عبادت خداوند می‌کند. در روایات نیز یکی از انواع صبر را صبر بر طاعت و بندگی خداوند دانسته‌اند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۹۱.</ref> | ||
* '''خشوع و خضوع:''' از دیگر آداب و شرایط عبادت، داشتن حالت باطنی خضوع و خشوع در هنگام انجام اعمال عبادی است. خشوع در عبادت را به نهایت افتادگی و کوچکی نسبت به عظمت [[خدا|خداوند]] تعبیر کرده و ارزش یک عمل عبادی را به خاضعانه و خاشعانه بودن آن مرتبط دانسته‌اند.<ref>خمینی، آداب الصلاة، ۱۳۷۸ش، ص۱۷.</ref> [[قرآن|قرآن کریم]] یکی از صفات [[ایمان|مؤمنین]] را خواندن نماز در حالت خشوع بیان کرده<ref>سوره مؤمنون، آیه ۲.</ref> و بر طبق روایات اعمال بنده زمانی عنوان عبادت به خود می‌گیرد که با خشوع و خضوع انجام شود.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۱، ص۲۳۰.</ref> در قرآن کریم [[قساوت قلب]] را به عنوان یکی از موانع خشوع و خضوع انسان در مقابل ذکر خداوند بیان کرده است.<ref>سوره حدید، آیه ۱۶.</ref> | *'''خشوع و خضوع:''' از دیگر آداب و شرایط عبادت، داشتن حالت باطنی خضوع و خشوع در هنگام انجام اعمال عبادی است. خشوع در عبادت را به نهایت افتادگی و کوچکی نسبت به عظمت [[خدا|خداوند]] تعبیر کرده و ارزش یک عمل عبادی را به خاضعانه و خاشعانه بودن آن مرتبط دانسته‌اند.<ref>خمینی، آداب الصلاة، ۱۳۷۸ش، ص۱۷.</ref> [[قرآن|قرآن کریم]] یکی از صفات [[ایمان|مؤمنین]] را خواندن نماز در حالت خشوع بیان کرده<ref>سوره مؤمنون، آیه ۲.</ref> و بر طبق روایات اعمال بنده زمانی عنوان عبادت به خود می‌گیرد که با خشوع و خضوع انجام شود.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۱، ص۲۳۰.</ref> در قرآن کریم [[قساوت قلب]] را به عنوان یکی از موانع خشوع و خضوع انسان در مقابل ذکر خداوند بیان کرده است.<ref>سوره حدید، آیه ۱۶.</ref> | ||
* '''طهارت:''' انجام بسیاری از اعمال عبادی را مستلزم داشتن طهارت کرده‌اند. آیه ۴۳ [[سوره نساء]] خواندن نماز را به شرط داشتن طهارت جایز می‌داند و در دیگر آیات طهارت مکان عبادت و مساجد را از وظایف متولیان امور مذهبی دانسته است.<ref>سوره بقره، آیه ۱۲۵؛ سوره حج، آیه ۲۶.</ref> | *'''طهارت:''' انجام بسیاری از اعمال عبادی را مستلزم داشتن طهارت کرده‌اند. آیه ۴۳ [[سوره نساء]] خواندن نماز را به شرط داشتن طهارت جایز می‌داند و در دیگر آیات طهارت مکان عبادت و مساجد را از وظایف متولیان امور مذهبی دانسته است.<ref>سوره بقره، آیه ۱۲۵؛ سوره حج، آیه ۲۶.</ref> | ||
* '''مکان و زمان عبادت''' نیز از عوامل مهم تأثیر عبادت محسوب شده است. در روایات و سیره اهل بیت(ع) آمده است برای عبادت خود مکانی را در خانه مهیا کرده بودند و در زمان‌های خاصی از شبانه روز وقت خود را برای عبادت و نیایش قرار می‌دادند.<ref>برقی، محاسن، ۱۳۷۱ق، ج۲، ص۶۱۲.</ref> | *'''مکان و زمان عبادت''' نیز از عوامل مهم تأثیر عبادت محسوب شده است. در روایات و سیره اهل بیت(ع) آمده است برای عبادت خود مکانی را در خانه مهیا کرده بودند و در زمان‌های خاصی از شبانه روز وقت خود را برای عبادت و نیایش قرار می‌دادند.<ref>برقی، محاسن، ۱۳۷۱ق، ج۲، ص۶۱۲.</ref> | ||
== مظاهر و مصادیق عبادت == | ==مظاهر و مصادیق عبادت== | ||
در متون دینی راه‌های عبادت و بندگی را منحصر در انجام برخی مناسک عبادی مانند [[نماز]] و [[روزه]] و [[حج]] و... ندانسته‌اند بلکه مظاهر و مصادیق دیگری نیز برای عبادت در آیات و روایات ذکر شده است. در این متون علاوه بر مناسک عبادی، نسبت به انجام کارهایی مانند [[دعا]]، تفکر، [[انتظار فرج]]<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۰۵.</ref> و کسب روزی [[حلال]] به عنوان عبادت خداوند تأکید شده است. | در متون دینی راه‌های عبادت و بندگی را منحصر در انجام برخی مناسک عبادی مانند [[نماز]] و [[روزه]] و [[حج]] و... ندانسته‌اند بلکه مظاهر و مصادیق دیگری نیز برای عبادت در آیات و روایات ذکر شده است. در این متون علاوه بر مناسک عبادی، نسبت به انجام کارهایی مانند [[دعا]]، تفکر، [[انتظار فرج]]<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۰۵.</ref> و کسب روزی [[حلال]] به عنوان عبادت خداوند تأکید شده است. | ||
* '''مناسک عبادی:''' مناسک عبادی از جمله نماز، روزه، حج و... مظاهر عبادت خداوند نامیده شد‌اند. در متون دینی به صورت ویژه نماز را به عنوان ستون دین،<ref>برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۴۴</ref> از مهم‌ترین مصادیق عبادت معرفی و آثار زیادی بر آن بار شده است.<ref>سوره عنکبوت، آیه ۴۵.</ref> | *'''مناسک عبادی:''' مناسک عبادی از جمله نماز، روزه، حج و... مظاهر عبادت خداوند نامیده شد‌اند. در متون دینی به صورت ویژه نماز را به عنوان ستون دین،<ref>برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۴۴</ref> از مهم‌ترین مصادیق عبادت معرفی و آثار زیادی بر آن بار شده است.<ref>سوره عنکبوت، آیه ۴۵.</ref> | ||
* '''[[دعا]]:''' یکی از مظاهر عبادت، دعا کردن و مناجات به ساحت خداوند است. این دستور در آیات<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۶؛ سوره غافر، آیه ۶۰.</ref> و روایات و سیره [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] جایگاه ویژه‌ای دارد، به صورتی که پیامبر اسلام(ص) دعا را مُخّ عبادت<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۳، ص۳۰۰.</ref> و [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] آن را محبوب‌ترین اعمال نزد خداوند<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۶۸.</ref> معرفی کرده است. | *'''[[دعا]]:''' یکی از مظاهر عبادت، دعا کردن و مناجات به ساحت خداوند است. این دستور در آیات<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۶؛ سوره غافر، آیه ۶۰.</ref> و روایات و سیره [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] جایگاه ویژه‌ای دارد، به صورتی که پیامبر اسلام(ص) دعا را مُخّ عبادت<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۳، ص۳۰۰.</ref> و [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] آن را محبوب‌ترین اعمال نزد خداوند<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۶۸.</ref> معرفی کرده است. | ||
* '''کسب روزی حلال:''' به دست آوردن روزی حلال و تأمین معیشت خانواده در روایات به عنوان یکی از اجزا برتر عبادت خداوند<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۷۸.</ref> معرفی شده است. | *'''کسب روزی حلال:''' به دست آوردن روزی حلال و تأمین معیشت خانواده در روایات به عنوان یکی از اجزا برتر عبادت خداوند<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۷۸.</ref> معرفی شده است. | ||
* '''تفکر:''' در روایات از تفکر یا لحظه‌ای تفکر و تعقل درباره قدرت و امر خدا به عنوان بالاترین عبادت‌ها نام برده شده است؛ زیرا این نوع تفکر انسان را به خوبی و احسان و عمل به آن راهنمایی می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۵.</ref> | *'''تفکر:''' در روایات از تفکر یا لحظه‌ای تفکر و تعقل درباره قدرت و امر خدا به عنوان بالاترین عبادت‌ها نام برده شده است؛ زیرا این نوع تفکر انسان را به خوبی و احسان و عمل به آن راهنمایی می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۵.</ref> | ||
* '''[[انتظار فرج]]:''' انتظار فرج در [[حدیث|روایات]] فراوانی به عنوان برترین عبادت دانسته شده است.در برخی روایات [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] آن را به عنوان برترین اعمال امتش برشمرده است <ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۲۲.</ref> و در برخی به عنوان برترین [[عبادت]] یا برترین عبادت مؤمن معرفی شده است. <ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۲۵.</ref>{{یاد| رسول الله(ص)أفضلُ العبادةِ انتظارُ الفَرَجِ .الامام علی(ع) | *'''[[انتظار فرج]]:''' انتظار فرج در [[حدیث|روایات]] فراوانی به عنوان برترین عبادت دانسته شده است.در برخی روایات [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] آن را به عنوان برترین اعمال امتش برشمرده است <ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۲۲.</ref> و در برخی به عنوان برترین [[عبادت]] یا برترین عبادت مؤمن معرفی شده است. <ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۲۵.</ref>{{یاد| رسول الله(ص)أفضلُ العبادةِ انتظارُ الفَرَجِ .الامام علی(ع) | ||
أفضلُ عبادةِ المؤمنِ انتظارُ فَرَجِ الله}} | أفضلُ عبادةِ المؤمنِ انتظارُ فَرَجِ الله}} | ||
* '''تلاش برای رفع نیاز دیگران:''' | *'''تلاش برای رفع نیاز دیگران:''' | ||
کوشش و تلاش برای بر طرف ساختن نیاز دیگران به ویژه مؤمنان در روایات به عنوان کاری که پاداش فراوانی دارد معرفی شده است. در روایتی پيامبر خدا (ص) کسى را که در راه برآوردن نیاز برادر [[ایمان|مؤمن]] خود بکوشد، چنان دانسته است كه نُه هزار سال با روزه گرفتن و شب زنده دارى خدا را عبادت كرده باشد. <ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۴، ص۳۱۵.</ref>{{یاد|من سعى في حاجة أخيه المؤمن فكأنما عبدالله تسعة آلاف ستة ، صائما نهاره ، قائما ليله.}}و نیز از پیامبر(ص) روایت است که « | کوشش و تلاش برای بر طرف ساختن نیاز دیگران به ویژه مؤمنان در روایات به عنوان کاری که پاداش فراوانی دارد معرفی شده است. در روایتی پيامبر خدا (ص) کسى را که در راه برآوردن نیاز برادر [[ایمان|مؤمن]] خود بکوشد، چنان دانسته است كه نُه هزار سال با روزه گرفتن و شب زنده دارى خدا را عبادت كرده باشد. <ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۴، ص۳۱۵.</ref>{{یاد|من سعى في حاجة أخيه المؤمن فكأنما عبدالله تسعة آلاف ستة ، صائما نهاره ، قائما ليله.}}و نیز از پیامبر(ص) روایت است که « | ||
دو خصلت وجود دارد که برتر از آن دو را نمی‌توان یافت: ایمان به خداوند و سود رساندن به بندگان خدا. و دو خصلت هم وجود دارد که بدتر از آن دو را نمی‌توان یافت: شرک به خداوند و زیان رساندن به مردم.» <ref>بروجردی، جامع أحاديث الشيعة، ۱۴۱۵ق، ج۱۶، ص۱۷۸.</ref>{{یاد| شعری که از [[سعدی]] مشهور است که :عبادت به جز خدمت خلق نیست (که در برخی نسخه‌ها به جای عبادت «طریقت» است به معنای نفی ارزشمندی عبادات دیگر نیست بلکه به منظور اهمیت زیاد خدمت به خلق خداست. [[مطهری]] دراین زمینه گفته است:منظور سعدی آن عده از متصوفه است که کارشان فقط تسبیح و سجاده [ پهن کردن ] و دلق درویشی پوشیدن است و اساساً از کارهای خیرخواهانه چیزی سرشان نمی‌شود . سعدی با اینکه خودش یک درویش است ، خطابش به آن درویش‌هایی است که از خدمت به خلق چیزی نمی‌فهمند. مطهری، انسان کامل، ج۱، ص۲۸۹.}} | دو خصلت وجود دارد که برتر از آن دو را نمی‌توان یافت: ایمان به خداوند و سود رساندن به بندگان خدا. و دو خصلت هم وجود دارد که بدتر از آن دو را نمی‌توان یافت: شرک به خداوند و زیان رساندن به مردم.» <ref>بروجردی، جامع أحاديث الشيعة، ۱۴۱۵ق، ج۱۶، ص۱۷۸.</ref>{{یاد| شعری که از [[سعدی]] مشهور است که :عبادت به جز خدمت خلق نیست (که در برخی نسخه‌ها به جای عبادت «طریقت» است به معنای نفی ارزشمندی عبادات دیگر نیست بلکه به منظور اهمیت زیاد خدمت به خلق خداست. [[مطهری]] دراین زمینه گفته است:منظور سعدی آن عده از متصوفه است که کارشان فقط تسبیح و سجاده [ پهن کردن ] و دلق درویشی پوشیدن است و اساساً از کارهای خیرخواهانه چیزی سرشان نمی‌شود . سعدی با اینکه خودش یک درویش است ، خطابش به آن درویش‌هایی است که از خدمت به خلق چیزی نمی‌فهمند. مطهری، انسان کامل، ج۱، ص۲۸۹.}} | ||
== موانع عبادت == | ==موانع عبادت== | ||
انجام اعمال عبادی گاه با موانعی روبرو می‌شود که از جمله موانع می‌توان به [[تفاخر]]، [[تکبر]]، جهل، دنیاگرایی و حرام خواری اشاره کرد. | انجام اعمال عبادی گاه با موانعی روبرو می‌شود که از جمله موانع می‌توان به [[تفاخر]]، [[تکبر]]، جهل، دنیاگرایی و حرام خواری اشاره کرد. | ||
<br /> | <br /> | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
حرام‌خواری نیز از موانع جدی در مسیر عبادت و بندگی خدا معرفی شده است. [[پیامبر اسلام(ص)]] عبادت همراه با خوردن [[مال حرام]] را مانند ساختن بنا بر روی شن‌زار می‌داند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۱، ص۲۵۸.</ref> | حرام‌خواری نیز از موانع جدی در مسیر عبادت و بندگی خدا معرفی شده است. [[پیامبر اسلام(ص)]] عبادت همراه با خوردن [[مال حرام]] را مانند ساختن بنا بر روی شن‌زار می‌داند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۱، ص۲۵۸.</ref> | ||
== عبادت‌کنندگان == | ==عبادت‌کنندگان== | ||
در [[قرآن]]، [[روایات]] و کتب تاریخی برخی از شخصیت‌ها به عنوان عبادت‌کنندگان مشهور و معروف شده‌اند. [[ابراهیم(ع)]]،<ref>سوره ابراهیم، آیه۳۵، ۴۰؛ سوره صافات، آیه ۱۰۹.</ref> [[اسحاق نبی]]،<ref>سوره انبیاء، آیه ۷۲-۷۳.</ref> [[اصحاب کهف]]،<ref>سوره کهف، آیه ۹، ۱۴.</ref> [[الیاس(ع)]]،<ref>سوره صافات، آیه۱۳۲.</ref> [[ایوب(ع)]]،<ref>سوره انبیاء، آیه ۸۳-۸۴.</ref> [[حبیب نجار]]،<ref>سوره یس، آیه ۲۰-۲۱.</ref> [[زکریا(ع)]]،<ref>سوره آل عمران، آیه۳۸، ۴۱.</ref> [[سلیمان(ع)]]،<ref>سوره سبأ، آیه۱۲-۱۳.</ref> [[عیسی(ع)]]،<ref>سوره نساء، آیه۱۷۲.</ref> [[اصحاب صفه]]،<ref>سوره انعام، آیه۵۲.</ref> [[نوح(ع)]]،<ref>سوره صافات، آیه۸۱.</ref> [[محمد(ص)]]،<ref>سوره فتح، آیه ۲۹.</ref> [[مریم مقدس]]،<ref>سوره آل عمران، آیه۴۳.</ref> [[موسی]] و [[هارون(ع)]]،<ref>سوره اعراف، ۱۴۲؛ سوره صافات، آیه ۱۲۲.</ref> [[یعقوب(ع)]]<ref>سوره بقره، آیه۱۲۳؛ سوره انبیاء، آیه۷۲.</ref> و [[یوسف(ع)]]<ref>سوره یوسف، آیه ۲۴.</ref> از جمله شخصیت‌هایی هستند که قرآن ویژگی مهم آنان را عبادت خدا می‌داند. | در [[قرآن]]، [[روایات]] و کتب تاریخی برخی از شخصیت‌ها به عنوان عبادت‌کنندگان مشهور و معروف شده‌اند. [[ابراهیم(ع)]]،<ref>سوره ابراهیم، آیه۳۵، ۴۰؛ سوره صافات، آیه ۱۰۹.</ref> [[اسحاق نبی]]،<ref>سوره انبیاء، آیه ۷۲-۷۳.</ref> [[اصحاب کهف]]،<ref>سوره کهف، آیه ۹، ۱۴.</ref> [[الیاس(ع)]]،<ref>سوره صافات، آیه۱۳۲.</ref> [[ایوب(ع)]]،<ref>سوره انبیاء، آیه ۸۳-۸۴.</ref> [[حبیب نجار]]،<ref>سوره یس، آیه ۲۰-۲۱.</ref> [[زکریا(ع)]]،<ref>سوره آل عمران، آیه۳۸، ۴۱.</ref> [[سلیمان(ع)]]،<ref>سوره سبأ، آیه۱۲-۱۳.</ref> [[عیسی(ع)]]،<ref>سوره نساء، آیه۱۷۲.</ref> [[اصحاب صفه]]،<ref>سوره انعام، آیه۵۲.</ref> [[نوح(ع)]]،<ref>سوره صافات، آیه۸۱.</ref> [[محمد(ص)]]،<ref>سوره فتح، آیه ۲۹.</ref> [[مریم مقدس]]،<ref>سوره آل عمران، آیه۴۳.</ref> [[موسی]] و [[هارون(ع)]]،<ref>سوره اعراف، ۱۴۲؛ سوره صافات، آیه ۱۲۲.</ref> [[یعقوب(ع)]]<ref>سوره بقره، آیه۱۲۳؛ سوره انبیاء، آیه۷۲.</ref> و [[یوسف(ع)]]<ref>سوره یوسف، آیه ۲۴.</ref> از جمله شخصیت‌هایی هستند که قرآن ویژگی مهم آنان را عبادت خدا می‌داند. | ||
== جایگاه عبادت در کتاب مقدس و عهد عتیق == | ==جایگاه عبادت در کتاب مقدس و عهد عتیق== | ||
عبادت و پرستش به عنوان یک نیاز فطری در وجود انسان‌ها در رأس تکالیف انسانی، مورد تاکید همه شرایع و [[ادیان آسمانی]] قرار گرفته است.<ref>شیاسی ارانی، جایگاه عبادت در قرآن و عهد عتیق، ۱۳۹۱ش.</ref> واژه عبادت (worship) در [[کتاب مقدس]] شامل اعمال و رفتاری است که به خاطر تکریم و احترام به [[خداوند]] انجام می‌شود.<ref>محمدیان، دائرة المعارف کتاب مقدس، ۱۳۸۳ش، ص۴۱۴.</ref> در [[عهد عتیق]] از عبادت به عنوان خدمت یاد شده است و بر وظایف ما در برابر خداوند اشاره دارد.<ref>ماسون، قرآن و کتاب مقدس، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۵۹۷.</ref> واژه عبادت در آیات زیادی از عهد عتیق بکار رفته است. در دومین فرمان از [[ده فرمان|فرامین ده‌گانه]] خداوند بندگان را به عبادت و پرستش خود دعوت و از عبادت غیر خدا نهی کرده است.<ref>(تثنیه، ۵: ۷-۹)</ref> | عبادت و پرستش به عنوان یک نیاز فطری در وجود انسان‌ها در رأس تکالیف انسانی، مورد تاکید همه شرایع و [[ادیان آسمانی]] قرار گرفته است.<ref>شیاسی ارانی، جایگاه عبادت در قرآن و عهد عتیق، ۱۳۹۱ش.</ref> واژه عبادت (worship) در [[کتاب مقدس]] شامل اعمال و رفتاری است که به خاطر تکریم و احترام به [[خداوند]] انجام می‌شود.<ref>محمدیان، دائرة المعارف کتاب مقدس، ۱۳۸۳ش، ص۴۱۴.</ref> در [[عهد عتیق]] از عبادت به عنوان خدمت یاد شده است و بر وظایف ما در برابر خداوند اشاره دارد.<ref>ماسون، قرآن و کتاب مقدس، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۵۹۷.</ref> واژه عبادت در آیات زیادی از عهد عتیق بکار رفته است. در دومین فرمان از [[ده فرمان|فرامین ده‌گانه]] خداوند بندگان را به عبادت و پرستش خود دعوت و از عبادت غیر خدا نهی کرده است.<ref>(تثنیه، ۵: ۷-۹)</ref> | ||
<br /> | <br /> | ||
در عهد عتیق عبادت از جایگاه بالایی برخوردار است به صورتی که خداوند در ضمن میثاق و پیمانی برخورداری [[قوم بنی‌اسرائیل]] از نعمات الهی را منوط به انجام عبادت می‌داند؛<ref>شیاسی ارانی، جایگاه عبادت در قرآن و عهد عتیق، ۱۳۹۱ش.</ref> مساله‌ای که در [[قرآن]] نیز به آن اشاره شده است.<ref>سوره بقره، آیه ۸۳.</ref> عبادت در عهد عتیق منحصر به اعمالی از جمله [[قربانی]]، [[صدقه]]، [[روزه]] و... نیست بلکه بسیاری از عرصه‌های زندگی را در برمی‌گیرد و بر هر کاری که انسان به خاطر رضای خدا انجام دهد از جمله جنگ، تفکر، [[دعا]] و... نیز شامل می‌شود.<ref>شیاسی ارانی، جایگاه عبادت در قرآن و عهد عتیق، ص۳۰.</ref> | در عهد عتیق عبادت از جایگاه بالایی برخوردار است به صورتی که خداوند در ضمن میثاق و پیمانی برخورداری [[قوم بنی‌اسرائیل]] از نعمات الهی را منوط به انجام عبادت می‌داند؛<ref>شیاسی ارانی، جایگاه عبادت در قرآن و عهد عتیق، ۱۳۹۱ش.</ref> مساله‌ای که در [[قرآن]] نیز به آن اشاره شده است.<ref>سوره بقره، آیه ۸۳.</ref> عبادت در عهد عتیق منحصر به اعمالی از جمله [[قربانی]]، [[صدقه]]، [[روزه]] و... نیست بلکه بسیاری از عرصه‌های زندگی را در برمی‌گیرد و بر هر کاری که انسان به خاطر رضای خدا انجام دهد از جمله جنگ، تفکر، [[دعا]] و... نیز شامل می‌شود.<ref>شیاسی ارانی، جایگاه عبادت در قرآن و عهد عتیق، ص۳۰.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* قرآن کریم | * قرآن کریم | ||