پرش به محتوا

توحید ذاتی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۸: خط ۱۸:
از جمله از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نقل شده است:‌ «... هُوَ وَاحِدٌ لَیْسَ لَهُ فِی الْأَشْیَاء شِبْهٌ ... إِنَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَحَدِیُّ الْمَعْنَى يَعْنِی بِهِ أَنَّهُ لَا یَنْقَسِمُ فِی وُجُودٍ وَ لَا عَقْلٍ وَ لَا وَهْمٍ‏؛ خداوند واحدی است که در میان اشیاء مثل و مانندی ندارد .. خداوند احدی المعنی است؛ یعنی او در وجود، عقل و وهم، تقسیم نمی‌پذیرد».<ref>شیخ صدوق، التوحید، ۱۳۹۸ش، ص۸۳ و ۸۴، حدیث ۳.</ref>
از جمله از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نقل شده است:‌ «... هُوَ وَاحِدٌ لَیْسَ لَهُ فِی الْأَشْیَاء شِبْهٌ ... إِنَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَحَدِیُّ الْمَعْنَى يَعْنِی بِهِ أَنَّهُ لَا یَنْقَسِمُ فِی وُجُودٍ وَ لَا عَقْلٍ وَ لَا وَهْمٍ‏؛ خداوند واحدی است که در میان اشیاء مثل و مانندی ندارد .. خداوند احدی المعنی است؛ یعنی او در وجود، عقل و وهم، تقسیم نمی‌پذیرد».<ref>شیخ صدوق، التوحید، ۱۳۹۸ش، ص۸۳ و ۸۴، حدیث ۳.</ref>


==اثبات توحید ذاتی==
==دلایل توحید ذاتی==
حکمای الهی برای اثبات وحدت و یگانگی ذات واجب‌الوجود، دلایلی اقامه‌کرده‌اند که متقن‌ترین آنها برهانی است که با استفاده از [[برهان صدیقین]] (طبق تقریر [[صدرالمتألهین]]) تشکیل می‌یابد و تقریر آن این است:
متکلمان و فیلسوفان مسلمان برای نفی مثل و مانند داشتن خدا و نفی ترکیب از او دلایلی ارائه کرده‌اند که برخی از آنها عبارتند از:


#وجود دارای مرتبه‌ای است که کامل‌تر از آن امکان ندارد، یعنی دارای کمال بی‌نهایت است؛
=== دلیل نفی مثل و مانند داشتن خداوند ===
#چنین موجودی قابل تعدّد نیست، و به اصطلاح، دارای «وحدت حَقِّۀ حقیقیّه» است؛
مثل و شریک داشتن خداوند را از طریق وجوب وجود خدا  اثبات کرده‌اند. گفته شده اگر واجب الوجودِ دیگری غیر از خداوند موجود باشد، آن دو یا وجه تمایز و تفاوتی دارند یا ندارند. اگر آن دو، هیچ تمایز و فرقی باهم نداشته باشند، یکی محسوب می شوند و این خود بر شریک نداشتن خدا دلالت دارد؛ اما اگر آن دو وجه تمایز داشته باشند، موجب مرکب بودن آنها می‌شود که در مورد [[واجب الوجود]] باطل است؛ چون ترکیب دلالت بر [[ممکن الوجود]] بودن دارد در حالی که فرض این بود که آنها واجب الوجود هستند.<ref>علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۱۳ق، ص۲۹۱.</ref>
#نتیجه آن که وجود خدای متعال، تعدد‌پذیر نیست.


مقدمه اول این برهان، در واقع همان نتیجۀ [[برهان صدیقین]] است. زیرا از برهان مزبور این نتیجه به دست می‌آید که سلسلۀ مراتب وجود باید منتهی به مرتبه‌ای شود که عالی‌ترین و کامل‌ترین است و هیچ ضعف و نقصی در آن راه ندارد، یعنی دارای کمال نامتناهی است.
[[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در وصیت خود به امام حسن(ع) برای شریک نداشتن خداوند می‌فرماید: اگر خداوند شریکی داشت، پیامبران او نزد تو می‌آمدند و آثار پادشاهی و قدرت او را می‌دیدی و از افعال و ویژگی‌های او آگاه می‌شدی.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، نامه ۳۱، ص۳۹۶.</ref>
 
[[ناصر مکارم شیرازی]]، مفسر و فقیه شیعی، در توضیح این مطلب گفته است اگر خدا شریک و همتایی داشت، او باید حکیم باشد. حکیم نیز باید بندگانش را از وجودش ؛آگاه سازد و دستوراتش را از طریق رسولانش به گوش مردم برساند؛ اما تمام پیامبران، مردم را به خدای واحد دعوت کرده‌اند. نکته دیگر اینکه اگر خدای دیگری وجود داشت، باید آثار قدرت و پادشاهی‌اش در جهان نمایان می‌شد؛ اما جهان،‌ مجموعه واحد و منظمی است که وحدت جهان بر یگانگی و همتا نداشتن او دلالت دارد.<ref>مکارم شیرازی، پیام امیرالمؤمنین(ع)، ۱۳۸۶ش، ج۹، ص۵۴۶.</ref>
 
[[محمدتقی مصباح یزدی]] نیز به نقل از حکمای مسلمان، با استفاده از [[برهان صدیقین]]، دلیلی برای اثبات یگانگی ذات خدا بیان کرده و آن را متقن‌ترین برهان دانسته است.<ref>مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ۱۴۰۱ش، ج۲، ص۴۳۴.</ref>
 
=== دلیل نفی ترکیب از خداوند ===


اما مقدمۀ دوم، با اندکی دقت روشن می‌شود. زیرا اگر فرض شود که چنین موجود تعدّد داشته باشد، لازمه‌اش این است که هر کدام از آنها فاقد کمالات عینی دیگری باشد، یعنی کمالات هر یک محدود و متناهی باشد، در صورتی که طبق مقدمۀ اول کمالات واجب‌الوجود نامتناهی می‌باشد.<ref>مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش فلسفه،۱۳۹۱ش، ج۲، ص۳۷۸</ref>


==پانویس==
==پانویس==
Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۰۲۹

ویرایش