|
|
خط ۶۴: |
خط ۶۴: |
|
| |
|
| این دیدگاه از سوی عالمان مسلمان مورد نقد قرار گرفته است. بیشتر عالمان اهلسنت همچون نووی<ref>نووی، صحیح مسلم مع شرح الامام النووی، ۱۳۹۲ق، ج۹، ص۱۶۷-۱۶۸.</ref> ابنحجر عَسقلانی،<ref>ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۶۵.</ref> غزالی،<ref>غزالی، إحیاء علوم الدین، دار المعرفة، ج۱، ص۲۴۴.</ref> ملا علی قاری حنفی،<ref>محمد قاری، مرقات المفاتیح، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۵۸۹.</ref> شمسالدین ذهبی،<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۳۶۸.</ref> جصاص،<ref>جصاص، احکام القرآن، ۱۳۰۰ق، ج۱، ص۲۹۵.</ref> ابنعابدین فقیه حنفی،<ref>ابنعابدین، رد المختار، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۲۷.</ref> زرقانی فقیه مالکی،<ref>زرقانی، شرح الزرقانی، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۹۶-۳۹۷.</ref> ابنقدامه حنبلی<ref>ابنقدامه، المغنی، ۱۳۸۸ق، ج۲، ص۱۹۵.</ref> و برخی دیگر بر این باورند که [[حدیث شد رحال|حدیث شَدُِّ رِحال]] که ابنتیمیه برای نامشروعبودن زیارت به آن استناد کرده،<ref>ابنتیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۴۴۰.</ref> در مقام نهی از زیارت قبور، بهویژه قبر پیامبر(ص) نیست؛ بلکه در مقام بیان فضیلت مساجد سهگانه [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]]، [[مسجدالنبی|مسجدالنبی]] و [[مسجدالاقصی|مسجدالاقصی]] است. | | این دیدگاه از سوی عالمان مسلمان مورد نقد قرار گرفته است. بیشتر عالمان اهلسنت همچون نووی<ref>نووی، صحیح مسلم مع شرح الامام النووی، ۱۳۹۲ق، ج۹، ص۱۶۷-۱۶۸.</ref> ابنحجر عَسقلانی،<ref>ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۶۵.</ref> غزالی،<ref>غزالی، إحیاء علوم الدین، دار المعرفة، ج۱، ص۲۴۴.</ref> ملا علی قاری حنفی،<ref>محمد قاری، مرقات المفاتیح، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۵۸۹.</ref> شمسالدین ذهبی،<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۳۶۸.</ref> جصاص،<ref>جصاص، احکام القرآن، ۱۳۰۰ق، ج۱، ص۲۹۵.</ref> ابنعابدین فقیه حنفی،<ref>ابنعابدین، رد المختار، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۶۲۷.</ref> زرقانی فقیه مالکی،<ref>زرقانی، شرح الزرقانی، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۹۶-۳۹۷.</ref> ابنقدامه حنبلی<ref>ابنقدامه، المغنی، ۱۳۸۸ق، ج۲، ص۱۹۵.</ref> و برخی دیگر بر این باورند که [[حدیث شد رحال|حدیث شَدُِّ رِحال]] که ابنتیمیه برای نامشروعبودن زیارت به آن استناد کرده،<ref>ابنتیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۴۴۰.</ref> در مقام نهی از زیارت قبور، بهویژه قبر پیامبر(ص) نیست؛ بلکه در مقام بیان فضیلت مساجد سهگانه [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]]، [[مسجدالنبی|مسجدالنبی]] و [[مسجدالاقصی|مسجدالاقصی]] است. |
|
| |
| ==ابنتیمیه و زیارت قبور==
| |
| [[ابنتیمیه حرانی|ابنتیمیه]] (درگذشت: ۷۲۸ق)، از اولین کسانی بوده که حرمت سفر برای زیارت قبر پیامبر، [[دعا]] و [[توسل|درخواست حاجت]] در کنار قبر پیامبر را مطرح کرده است. به ادعای او، هر کس سفرش را به قصد زیارت قبر رسول اکرم انجام دهد، با اجماع مسلمانان مخالفت کرده و از شریعت پیامبر اکرم خارج شده است. او همچنین درباره مسح کردن، بوسیدن و گذاشتن صورت بر قبور، ادعا کرده که همه مسلمانان آن را نهی میکنند و احدی از سَلَف و بزرگان، چنین کاری نکردهاند. او این کار را [[شرک]] دانسته است.<ref>عباسی، رد نظر وهابیت از سوی اهل سنت در حرمت زیارت قبور، ۱۳۹۱ش، ص۱۰۰ و ۱۰۱.</ref>
| |
|
| |
| به عقیده این تیمیه، مسافرت به قصد زیارت قبر پیامبر، [[سفر حرام|سفر معصیت]] بوده و [[نماز]] در چنین سفری شکسته است.<ref>عباسی، رد نظر وهابیت از سوی اهل سنت در حرمت زیارت قبور، ۱۳۹۱ش، ص۱۰۱.</ref>
| |
|
| |
| هیئت عالی صدور فتوا در [[عربستان سعودی]] که بالاترین مقام دینی در این کشور است و از نظرات ابن تیمیه و [[محمد بن عبدالوهاب]] پیروی میکند، درباره زیارت قبور اعلام کرده است که سفر به [[مدینه]] برای زیارت قبر پیامبر جایز نیست و اگر کسی برای کاری مثل تجارت یا طلب علم و امثال آن به مدینه سفر کرد، میتواند قبر پیامبر را هم با شروطی زیارت کند. این هیئت فتوا، برای صدور حکم، به [[حدیث شد رحال|حدیث شدّ رحال]] استناد کرده است. در این حکم همچنین دعا و [[استغاثه]] به پیامبر بعد از وفات، مثل دعا و استغاثه به سایر مردگان دانسته شده و شرکِ اکبر تلقی شده است.<ref>عباسی، رد نظر وهابیت از سوی اهل سنت در حرمت زیارت قبور، ۱۳۹۱ش، ص۱۰۱.</ref>
| |
|
| |
| ===روایت شدّ رحال===
| |
| برخلاف اکثر مسلمانان، گروه اندکی با تمسک به [[شد رحال|حدیث شدّ رحال]]، مسافرت به قصد زیارت قبور پیامبران، امامان و اولیا را [[حرام]]، [[مکروه]] و یا فاقد مبنای شرعی دانستهاند. متن این روایت که در منابع اهل سنت مانند [[صحیح البخاری (کتاب)|صحیح بخاری]]، [[صحیح مسلم (کتاب)|صحیح مسلم]]، [[سنن ابن ماجه]] و برخی منابع دیگر، آمده، این است: «{{عربی|لاتُشَدُّ الرِّحَالُ إِلاَّ إِلَی ثَلاثَةِ مَسَاجِد: المَسْجِدِ الحَرَام وَمَسْجِدِی هَذَا وَالمَسْجِدِ الأَقْصَی}}»؛ «بار سفر بسته نمیشود مگر به قصد سه مسجد: [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]]، [[مسجدالنبی|مسجد النبی]] و [[مسجدالاقصی]].»<ref>عباسی مقدم، بررسی متنی و سندی روایت شد رحال، ۱۳۹۱ش، ص۱۹۲-۱۹۳.</ref>
| |
|
| |
| [[ابن تیمیه]] ادعا کرده است که صحت روایت مذکور و لزوم عمل به آن، مورد قبول همه علماست.<ref>ابن تیمیه، مجموع الفتاوی، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۵۲۰.</ref> او در جای دیگری ادعا میکند که سفر برای قبور انبیا و صالحان [[بدعت]] است و هیچ کدام از اصحاب و تابعان چنین سفری را نداشتند و به آن هم دستور ندادند و هیچ کدام از پیشوایان مسلمانان آن را مستحب نشمردند و بنابراین هر کسی به چنین کاری اعتقاد داشته باشد و آن را انجام بدهد مخالف با سنت و اجماع پیشوایان رفتار کرده است.<ref>ابن تیمیه، الفتاوی الکبری،۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۴۲.</ref>
| |
| وی همچنین ادعا میکند که تمام احادیثی که درباره زیارت قبر پیامبر(ص) روایت شده ضعیف و دروغ است.<ref>ابن تیمیه، مجموع الفتاوی، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۵۵.</ref>او همچنین زیارت مشاهد مشرفه توسط شیعیان را از باب استهزا و خرده گرفتن برآنان حج نامیده است.<ref>امین، کشف الارتیاب، دارالکتاب الاسلامی، ص۳۷۷.</ref>
| |
|
| |
| پاسخهایی که به این ادعا داده شده است عبارتند از:
| |
|
| |
| ۱- اگر معنایی که [[ابن تیمیه]] از این حدیث ارائه میدهد درست باشد نتیجه این میشود که هیچگونه مسافرتی جایز نیست، نه زیارتی، نه سیاحتی، نه برای [[صله رحم]]، نه برای کسب علم و نه برای جهاد فی سبیل اللَّه و غیره، در حالی که ضروری اسلام و صریح آیات و روایات است که بسیاری از این سفرها، یا واجب است یا مستحب یا جایز. از سوی دیگر صدور حکم برای مصادیقی که عمده آن مصادیق با دلایل دیگر از شمول این حکم خارج شدند امری ناپسند است و در اینجا اگر بخواهیم این روایت را با همین معنای ظاهری در نظر بگیریم چنین مشکلی پیش میآید. پس این روایت با این معنایی که ابن تیمیه ارائه میدهد مقبول نیست و میتوان گفت که پیامبر(ص) چنین معنایی را مد نظر نداشتند.<ref>امین، کشف الارتیاب، دارالکتاب الاسلامی، ص۳۷۷.</ref>
| |
|
| |
| ۲- حدیث در صدد بیان حکم سفر به مساجد است و منظور حدیث این است که سفر به مساجد شهرهای مختلف به قصد نماز در آن مساجد هیچ فضیلتی ندارد مگر سفر به مساجد سهگانه. چرا که در مساجد سهگانه [[ثواب]] نماز به مراتب افزایش مییابد. بنابراین اگر کسی قصد سفر به غیر از این مساجد را کند تا شخص صالح یا قریب یا دوستی را زیارت کند و یا مقصودش تحصیل علم یا تجارت و یا گردش تفریحی باشد، داخل در این حدیث نمیشود. و مؤید آن، روایتی است که [[احمد بن حنبل]] از طریق شهر بن حوشب نقل کرده است. شهر بن حوشب گفته است: از ابوسعید خواستم نظرش را درباره نماز در [[طور سیناء|کوه طور]] بگوید. او گفت: رسول خدا فرمود: «شایسته نیست که نمازگزار قصد رفتن به مسجدی و آرزوی نماز در آن مسافرت کند، مگر به قصد رفتن به مسجدالحرام و مسجدالاقصی و مسجد من.»<ref>عسقلانی، فتح الباری، ناشر دارالمعرفه( بیروت- لبنان)، ج ۳، ص۵۳.</ref>
| |
|
| |
| ۳- در روایت «لا تشد» آمده است و این فعل در ادبیات زبان عربی فعل نفی به شمار میآید و نه فعل نهی، کلمه نفی ظهور در تحریم ندارد، بلکه برای اثبات استعمال نفی در مقام نهی نیازمند به قرینه است. و در حدیث «لاتشدّ الرحال» هیچ قرینهای بر استعمال نفی در مقام نهی وجود ندارد. بلکه وجود کلمه «لا تنبغی» در روایت شهر بن حوشب قرینه است بر اینکه کلمه «لاتشدّ» در این روایت جهتِ توصیهای دارد و فضیلت سفر به مکان دیگر را نفی مینماید و هیچ دلالتی بر حرمت سفر برای زیارت قبور ندارد.
| |
| ابن قدامه میگوید: ««لاتشدّ الرحال...» حمل بر نفی فضیلت میشود نه حرمت و فضیلت شرط برای تقصیر (شکسته شدن) نماز نیست.».»<ref>ابن قدامه، المغنی، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۷م، ج ۳، ص۱۱۸.</ref>
| |
|
| |
| ۴- بر خلاف ادعای ابن تیمیه، زیارت قبر پیامبر از دیرباز میان مسلمانان و اصحاب رائج بوده است. سبکی ( درگذشت: ۷۵۶ق)از علمای شافعی مذهب در کتاب [[شفاء السقام فی زیارة خیر الانام]]، اسامی تعداد زیادی از بزرگان اهل سنت را که به زیارت پیامبر(ص) رفتهاند ذکر کرده است.<ref>سبکی، شفاء السقام، ۱۴۱۹ق، ص۶۷.</ref>
| |
|
| |
| بسیاری از عالمان مسلمان از مذاهب مختلف اسلامی، آثاری در پاسخ به ابن تیمیه و با هدف ردّ ادعاهای او نوشتهاند.<ref>عباسی مقدم، بررسی متنی و سندی روایت شد رحال، ۱۳۹۱ش، ص۱۹۳.</ref>
| |
|
| |
| برخی از آثاری که در این زمینه توسط علمای اهل سنت نوشته شده است عبارتند از:
| |
|
| |
| *الجوهر المنظم فی زیارة القبر الشریف النبوی المکرَّم تالیف ابن حجر هیثمی شافعی
| |
| *اتحاف الزائر و اطراف المقیم للسائر فی زیارة النبی صلی الله علیه و سلم تألیف ابن عساکر شافعی
| |
| *آراء اهل السنه فی ابن تیمیه تالیف حسن بن علی سقاف شافعی
| |
| *مَحْق التقول فی مسألة التوسل تالیف محمد زاهد کوثری حنفی
| |
| *تعریف الانام فی التوسل بالنبی و زیارته علیه الصلاة و السلام تالیف محمد بن محمد فاسی مالکی
| |
| *شفاء الفؤاد بزیارة خیر العباد تالیف محمد حسنی مالکی
| |
| *کتاب الدرة الثمینه فیما لزائر النبی صلی الله علیه و سلم الی المدینة المنوره تالیف احمد بن محمد قشاشی مالکی
| |
|
| |
|
| ==جستارهای وابسته== | | ==جستارهای وابسته== |