اباصلت هروی: تفاوت میان نسخه‌ها

نام او عبدالسلام بن صالح بن سلیمان بن ایوب بن مَیسَره<ref>خطیب بغدادی شافعی، تاریخ بغداد، ج ۱۱، ص۴۶،ش ۵۷۲۸‌ و سمعانی‌ شافعی‌، الانساب، ج ۵، ص۶۳۷ ۶۳۸.</ref> است و به اباصلت هروی شهرت دارد.

گویا جد اول یا دوم اباصلت، در [[هرات]] می‌زیسته و در فتوحات، اسیر و به [[حجاز]] برده شده و به عنوان غلام‌ در اختیار [[عبدالرحمن بن سمره|عبدالرحمن بن سَمُره قرشی]] قرار گرفته است. به همین دلیل است که مورخان اباصلت را از [[ولاء عتق|موالی]] عبدالرحمن بن سمره دانسته‌اند.<ref>تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۲۶.</ref>

معروف‌ترین لقب وی «هَرَوی» که شیعه و سنی به آن اشاره کرده‌اند، برگرفته از محل زندگی اجداد اوست.<ref>خطیب‌ بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، بیروت،‌دار الکتب العلمیه، ج ۱۱، ص۴۶،ش ۵۷۲۸؛ الأنساب، ج ۵، ص۶۳۷؛ مزّی‌ شافعی‌، تهذیب‌ الکمال فی أسماء الرجال، ج ۱۱، ص۴۶۰،ش ۴۰۰۳؛ نجاشی، احمدبن علی، رجال النجاشی‌، ص۲۴۵‌،ش ۶۴۳‌.</ref> «قُرشی»، «عَبْشمی»، «نیشابوری»، «بصری» و «خراسانی» را نیز از القاب او ذکر کرده‌اند.

تاریخ ولادت وی روشن نیست، ولی از آن رو که به گفته خودش از روزگار کودکی ۳۰ سال در محضر [[سفیان بن عیینه]] (متوفی ۱۹۶ ق) بوده است،<ref>نک: سیر اعلام النبلاء، ج۱۱، ص۴۴۸.</ref> می‌توان تولد او را در حدود ۱۶۰ق تخمین زد. ابوالصلت به روایتی در [[مدینه]] زاده شد<ref>اختیار معرفة الرجال، ص۶۱۵ ۶۱۶.</ref> و در [[نیشابور]] اقامت گزید<ref>تذهیب التهذیب، ج۲، ص۴۵۷.</ref>

وی [[چهارشنبه]]، [[۱۴ شوال]] [[سال ۲۳۶ هجری قمری‌]] از‌ دنیا‌ رفت.<ref>تاریخ بغداد، ج ۱۱‌، ص۵۱‌،ش ۵۷۲۸ و سیر‌ أعلام‌ النبلاء‌، ج ۱۱، ص۴۴۸.</ref>

اکثر‌ قریب‌ به اتفاق علمای امامیه، وی‌ را‌ از اصحاب‌ امام‌ رضا‌ دانسته‌اند.<ref>رجال النجاشی، ص۲۴۵،ش ۶۴۳؛ رجال الطوسی، ص۳۸۰،ش ۱۴ و ص۳۸۳،ش ۴۸ و ص۳۶۹،ش ۵؛ ابن شهرآشوب: مناقب آل ابی طالب، ج ۴، ص۳۹۶؛ رجال ابن داود حلّی، ص۲۲۴،ش ۹۳۸ (قسم اول)؛ خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، ص۲۰۹،ش ۶۷۲، ص۴۲۰،ش ۱۷۰۹.</ref>

هرچند بیشتر منابع [[اهل سنت]]، اباصلت را خادم [[امام رضا(ع)]] معرفی کرده‌اند<ref>مقدس اربیلی، حدیقة الشیعة،ج۲،ص ۸۴۰.</ref>

اما از علمای امامیه کسی جز [[مقدس اردبیلی]]، او را‌ خادم‌ امام‌ رضا(ع) ندانسته است.<ref>مقدس اربیلی، حدیقة الشیعة،ج۲،ص ۸۴۰.</ref>شاید از آنجا که جنبه‌ علمی‌ و حدیثی اباصلت بر خادم بودن وی غلبه‌ داشته‌، اکثر علمای [[امامیه]] واژه‌ خادم‌ را درباره او به کار نبرده‌اند.

اباصلت در [[نیشابور]] در خدمت امام رضا حاضر بوده و در [[سرخس]] نیز به دیدار ایشان رفته است.<ref>عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۱۸۳ ۱۸۴؛ تهذیب التهذیب، ج۶، ص۳۱۹.</ref> او هنگام ورود امام رضا به نیشابور، [[حدیث سلسله الذهب|حدیث سلسلة‌الذهب]] را از ایشان نقل کرده است. اکثر روایات مربوط به نحوه شهادت امام رضا(ع) از اباصلت نقل شده‌اند.

<ref>ابن بابویه، عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۲۴۲ ص۲۴۵</ref>

با وجود آنکه اباصلت از یاران امام رضا(ع) شمرده شده ولی در مذهب او اختلاف وجود دارد. از یک سو [[شیخ طوسی]] او را از [[عامه]] شمرده<ref>رجال طوسی، ۳۹۶؛ قس: تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۴۷۴۸.</ref> ولی گروهی از محدثان [[اهل سنت]]، تنها بر [[شیعه|تشیع]] او خرده گرفته‌اند.<ref>الضعفاء الکبیر، ج۳، ص۷۰؛ میزان الاعتدال، ج۲، ص۶۱۶؛ قس: اختیار معرفة الرجال، ص۶۱۵ ۶۱۶.</ref>

ابوالصلت کتابی در باب وفات [[امام رضا(ع)]] تألیف کرده که [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] از آن نام برده<ref>رجال نجاشی، ج۲، ص۶۱.</ref> و [[شیخ صدوق|ابن بابویه]] از آن در [[عیون اخبار الرضا]]<ref>ج۲، ص۲۴۲ ۲۴۵.</ref> استفاده کرده است.

هم اکنون آرامگاهی منسوب به وی با نام خواجه اباصلت در سمت شرقی بیرون شهر [[مشهد]] وجود دارد. در [[قم]] و [[سمنان]] نیز مزارهایی منسوب به او موجود است.<ref>مطلع الشمس، ج۲، ص۳۸۵۳۸۶.</ref> مقبره و گنبد و صحن آرامگاه خواجه در مشهد، به همّت کربلایی محمد علی درویش و با کمک‌های مردمی تجدید بنا شده. برخی از اهل عرفان مثل [[درویش علی]] متوفی ۷۲۶ق، در کنار مزار او دفن شده‌اند.

* ابن بابویه، محمدبن علی، عیون اخبار الرضا، به کوشش مهدی الاجوردی، قم، چاپخانه علمیه و قم، ناشر رضا مشهدی، ۱۳۶۳‌ش.

* خطیب بغدادی، احمدبن علی، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ ق. و بیروت، دارالکتب العلمیه.

* طوسی، محمدبن حسن، اختیار معرفه الرجال، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ ش.