نامه دانشوران (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

اعتضادالسلطنه برای این کار و انتخاب نویسنده، دستور داد فرمان شاه را به حاکمان ولایات ابلاغ کنند تا اطلاعات راجع به علمای هر منطقه به‌طور مستند گردآوری شود. همچنین جمعی از فضلا و نویسندگان برجسته را، که برای تدوین این اثر مایل به همکاری بودند، فراخواند و پس از مصاحبه و امتحان، ۴نفر را که واجد شرایط بودند انتخاب کرد و تألیف این کتاب را برعهدۀ آنان گذاشت.<ref>رجوع کنید به نامۀ دانشوران ناصری، ج۱، صهـ - و</ref> نویسندگان منتخب عبارت بودند از [[محمدمهدی عبد رب آبادی|شمس العلما شیخ ‌محمدمهدی عبد رب‌آبادی]](درگذشت۱۳۳۱ش)، [[میرزا ابوالفضل ساوجی]](درگذشت۱۳۱۲ش)، [[ملا عبدالوهاب قزوینی]] معروف به ملاآقا(درگذشت ۱۳۰۶ش) ‌و میرزا حسن طالقانی.<ref>نامۀ دانشوران ناصری، ج۱، ص«و»؛ قزوینی، ص۵۷-۵۸</ref>

نویسندگان کار خود را در ۱۲۹۶ق. زیرنظر اعتضادالسلطنه(وزیر علوم) آغاز کردند. وی، چنانکه از دیباچۀ نامۀ دانشوران<ref>رجوع کنید به ج۱، صر- ی</ref> پیداست، برای گردآوری و تألیف شرح‌حالها چارچوب ویژه‌ای تعیین کرده بود که واجد برخی نکات درخور توجه است، از جمله اشتمال آن بر احوال همۀ دانشمندان [[جهان اسلام]]، ( از تمام شعبه‌ها و فرقه‌ها در تمامی عصرها) <ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۲۴، ص۲۱</ref>)رعایت ترتیب الفبایی و ذکر نام و [[لقب]] یا [[کنیه]] مشهورتر شخص، رعایت ترتیب سنوات در ذکر مطالب راجع به هر شخص، تشریح و توضیح و ضبط اصطلاحات و لغات دشوار و تفکیک نامهای مشترک، درج گزیدۀ پرمایه‌ای از اشعار هر شخص و ترجمۀ آنها به فارسی در صورت لزوم، ذکر حکایات و نوادر راجع به اشخاص، نگارش مطالب به نثری پاکیزه و سالم و درخور فهم همگان و بالاخره اجتناب از هرگونه [[تعصب]] و سختگیری و ذکر القاب ناشایست دربارۀ بزرگان دین، از [[شیعه]] و [[اهل سنّت]].

==چاپها==

نخستین چاپ این اثر در هفت جلد و به صورت سنگی، به ترتیب، در سال‌های ۱۲۹۶، ۱۳۱۲، ۱۳۱۷، ۱۳۲۰، ۱۳۲۱، ۱۳۲۳ و ۱۳۲۴ منتشر شد. دو جلد اول آن به شکل مستقل، و مجلدات بعدی در مقدمۀ سالنامۀ دولتی وقت تا حرف«ش» چاپ شده است.<ref>قزوینی، ص۵۹؛ صدر، مقدمۀ نامۀ دانشوران ناصری، ج۱، ص۵</ref>

این اثر بعدها در نه جلد در [[قم]] (چاپ دوم، ۱۳۷۹ق/ ۱۳۳۸ش) به اهتمام [[سید رضا صدر]] به چاپ رسید.