حمله حیدری (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

'''حمله حیدری'''، مجموعه اشعاری درباره زندگی [[پیامبر(ص)]] و نبردهای [[علی(ع)]] که حاوی شعرهای سروده‌شده از اواخر [[قرن نهم]] تا اوایل [[قرن چهاردهم]] [[هجری قمری]] است. به گفته [[آقا بزرگ تهرانی]]، «حمله‌خوانی» با قرائت منظومه حمله حیدری [[باذل مشهدی]]، در برابر قرائت کتاب [[روضة الشهداء]] که عنوان «روضه‌خوانی» داشت، در مجالس عزا رایج شد. مشهورترین آثار نگاشته شده در این زمینه، منظومه‌های باذل مشهدی، راجی کرمانی و صهبای آشتیانی است.

قزوینی<ref>قزوینی، یادداشتهای قزوینی، ۱۳۶۳ش، ج۴، ص۱۶۴.</ref> فقط از دو منظومه حمله حیدری اثر [[باذل مشهدی]] و [[راجی کرمانی]] نام برده است، اما هِرمان اته<ref>اته،(Carl Hermann Ethé) تاریخ ادبیات فارسی، ۱۳۵۶ش، ص۶۰۶۱.</ref> چندین منظومه درباره [[حضرت علی(ع)]] و [[اهل بیت]] [[پیامبر اکرم‌(ص‌)]] ذکر کرده و گلچین معانی<ref>گلچین معانی، فهرست کتب خطی کتابخانه آستان قدس رضوی، ۱۳۴۶ش، ج۷، بخش ۱، ص۳۰۸-۳۲۵.</ref> ۵۴ منظومه را نام برده است. به گفته [[آقا بزرگ تهرانی]]،<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۹۲.</ref> «حمله‌خوانی» با قرائت منظومه حمله حیدری باذل مشهدی، در برابر قرائت کتاب [[روضة الشهداء]] اثر [[ملا حسین واعظ کاشفی]] (متوفی ۹۱۰) که عنوان «روضه‌خوانی» داشت، در مجالس عزا رایج شد.

راجی کرمانی در حدود سال ۱۱۸۰ [[هجری قمری]] در خانواده‌ای از [[زردشتیان]] [[کرمان]] متولد شد و در آغاز، بهمن یا کیخسرو نام داشت،<ref>دیوان‌بیگی، حدیقة الشعراء، ۱۳۴۶-۱۳۶۶ش، ج۱، ص۶۴۶؛ دانشور، تاریخچه محله و مسجد خواجه خضر کرمان، ۱۳۷۵ش، ص۲۵۷.</ref> اما به‌ سبب شفای معجزه‌آسا از یک بیماری صعب‌العلاج (احتمالا فلج)، به دین [[اسلام]] گروید و نام خود را به بِمانْعَلی تغییر داد.<ref>راجی کرمانی، ۱۳۷۰ش، مقدمه بهزادی اندوهجردی، ص۶؛ دانشور، تاریخچه محله و مسجد خواجه خضر کرمان، ۱۳۷۵ش، ص۲۵۷-۲۵۸.</ref> هدایت<ref>هدایت، مجمع الفصحاء، ۱۳۸۲ش، ج۲، بخش ۱، ص۳۳۳.</ref> تغییر نام راجی را از سوی علما و عرفای کرمان دانسته است.

راجی در کرمان به تحصیل علوم دینی پرداخت. سپس راهی [[یزد]] شد و در منطقه [[تفت]] به [[امامت جماعت]] و [[وعظ]] و [[خطابه]] پرداخت.<ref>وامق‌ یزدی، تذکره میکده، ۱۳۷۱ش، ص۱۴۳؛ دیوان‌بیگی، حدیقة الشعراء، ۱۳۴۶-۱۳۶۶ش، ج۱، ص۶۴۶.</ref> ظاهراً در زمان اقامت در یزد، سرودن حمله حیدری را شروع کرد و نزدیک به ۱۵۰۰ بیت آن را سرود.<ref>دیوان‌بیگی، حدیقة الشعراء، ۱۳۴۶-۱۳۶۶ش، ج۱، ص۶۴۶.</ref> پس از مراجعت به کرمان به دارالحکومه [[ابراهیم‌ خان ظهیرالدوله]]، حاکم کرمان و پسرعموی [[فتحعلی شاه]]، راه یافت. به سفارش ابراهیم‌خان، راجی با سرعت بیشتری سرودن منظومه حمله حیدری را ادامه داد و کتاب خود را به نام وی کرد.<ref>وامق‌ یزدی، تذکره میکده، ۱۳۷۱ش، ص۱۴۴؛ هدایت، مجمع الفصحاء، ۱۳۸۲ش، ج۲، بخش ۱، ص۳۳۳.</ref>

افتخارنامه حیدری را در ۱۳۱۰ کاتبی با تخلص «صبا»، در دو جلد به هم پیوسته کتابت کرده و اشعاری در ستایش [[ناصرالدین شاه]]، [[علی‌اصغر خان امین‌السلطان]]، صهبا و پدرش آورده است.<ref>صهبای آشتیانی، افتخارنامه حیدری، تهران، ج۱، ص۲۰۲.</ref> مقدمه‌ای منظوم از [[حیدرعلی مجدالادباء]] در آغاز کتاب قرار گرفته که در آن به ستایش خداوند، منقبت [[پیامبر(ص)]]، ستایش [[علی(ع)|امیر مؤمنان]]، نعت [[حضرت مهدی|صاحب‌الزمان]]، مدح [[میرزای شیرازی]] مرجع بزرگ [[شیعه]] که حکم او در [[نهضت تنباکو|واقعه تنباکو]] و لغو آن مشهور است، و میرزا [[محمد حسن آشتیانی]] و توصیف دانشمندی صهبای آشتیانی پرداخته است. کتاب افتخارنامه حیدری در همان سال کتابت (۱۳۱۰) به چاپ سنگی رسید.<ref>مشار، ج۱، ستون ۴۲۵.</ref>