نیت: تفاوت میان نسخه‌ها

بنا بر نظر [[فقها]] نیت همراه با [[قصد قربت]] در [[عبادات]] ضروری است و از [[ارکان نماز]] نیز محسوب می‌شود؛ ولی لازم نیست بر زبان آورده شود.

«نیت» در لغت به معنای «قصد»، «اراده»، «عزم» و «اندیشه» به کار رفته<ref>فرهنگ لغت دهخدا، ذیل واژه نیت.</ref> و در اصطلاح نیز به معنای قصد و اراده‌ای است که انسان را به چیزی وادار کند.<ref> موسوی خمینی، آداب الصلواه، ۱۳۷۴ش، ص۵۶. </ref> از [[محقق طوسی]] نقل شده که «نیت»، قصد انجام دادن فعل و واسطه بین علم و عمل است.<ref>مشکینی، درس‌های اخلاق، ترجمه علیرضا فیض، ۱۳۸۰ش، ص۶۴.</ref> [[مصباح یزدی]] نیز نیت را به «انگیزه اختیاری و آگاهانه برای انجام دادن کارها»، تعریف کرده است.<ref>مصباح یزدی، کلمة حول فلسفةالاخلاق، بی‌تا، ص۲۱، به نقل از مصباح، «نقش نیت در ارزش اخلاقی»، ص۸۳.</ref>

بر اساس [[روایات]]، ارزش و اهمیت هر کاری بر اساس نیت و انگیزه آن تعیین می‌شود؛<ref>ری شهری، منتخب میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۵۷۹.</ref> به علاوه اینکه نیت‌های [[ریا| ریایی]] باعث باطل شدن عمل و نیت‌های مخلصانه و با [[قصد قربت]] به خداوند، باعث کمال عمل می‌شوند؛<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۵۱.</ref> طبق [[حدیث]] نبوی معروف «إنّما الأعمالُ بالنیّات»، اعمال انسان در گرو نیت‌هاست،<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۵ش، ص۸۴.</ref> [[معصومان(ع)]] در روایات بسیاری، بر داشتن نیت پاک و مخلصانه تاکید کرده و نیت فاسد را عامل از بین رفتن [[برکت]] و روزی انسان و پیش آمدن بلا و گرفتاری معرفی نموده‌اند.<ref>ری شهری، منتخب میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، تلخیص حمید حسینی، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۵۷۹.</ref>  

برخی از احادیث، در مقایسه نیت و عمل، نیت را اصل، شالوده و برتر از اعمال معرفی کرده<ref>کلینی، اصول کافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، ۱۳۶۹ش، ج۳، ص۱۳۴.</ref> و اعمال را ثمره‌ نیت‌ها دانسته‌اند.<ref>ری شهری، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، ۱۳۸۹ش، ج۱۲، ص۵۷۹.</ref> همچنین ذکر کردند که [[پاداش|پاداش الهی]]، شامل نیت بدون عمل نیز می‌شود.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۵۲.</ref>بر اساس روایتی از [[امام علی (ع)]]، اعمال بندگان، دارای مراتب و درجه‌هایی متفاوت هستند و «نیت»، تعیین کننده میزان ارزش اعمال اخلاقی و عبادی انسان‌هاست.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۶۳.</ref>  

و قصد [[گناه]] (بدون اینکه آن کار را انجام دهد) هرچند در [[فقه]] حرام نیست؛<ref>طباطبایی یزدی، حاشیه مکاسب، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۴.</ref> ولی از جهت [[اخلاق|اخلاقی]] کاری ناپسند شمرده می‌شود.<ref>طباطبایی یزدی، حاشیه مکاسب، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۴.</ref>

نیت کردن همراه با [[قصد قربت]] در واجبات تَعَبُّدی (واجب‌هایی که جنبه عبادی و پرستش دارند) مانند [[وضو]]، [[نماز]]، [[روزه]]، [[حج]] واجب و ضروری است.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۳۸۲ش، ج۲،ص۵۲۰.</ref> [[فقیهان]]، یکی از شرط‌های صحیح بودن عبادات را نیت کردن قبل از شروع عمل می‌دانند و ادامه داشتن نیت را تا پایان عمل نیز لازم می‌دانند.<ref>فرهنگ‌نامه اصول فقه، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۳۵.</ref> نماز را بايد به قصد قربت يعنى براى اطاعت فرمان خدا انجام داد و لازم نيست نيّت را به زبان آورد و يا در اوّل نماز از قلب بگذراند، <ref>خمینی، تحریر الوسیله، ناشر: موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى( ره)، ج۱، ص۱۳۹.</ref>همين اندازه كه اگر سؤال كنند چه می‌كنى، بتواند جواب دهد كه براى خدا نماز می‌خوانم كافى است. <ref>https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&catid=45562&mid=275894پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی</ref> بنا بر نظر فقیهان، نیت امری ذهنی است و لازم نیست بر زبان آورده شود.<ref>رساله توضیح المسائل مراجع، ۱۳۷۲ش، ص۲۶۵.</ref> نیت در نماز، در کنار [[رکوع]]، [[سجده]]، [[تکبیرة الاحرام]] و [[قیام]]، یکی از ارکان نماز است.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۳۸۲ش، ج۴، ص۱۲۷.</ref> عالمان اسلام معتقدند اگر کسی قبل از انجام دادن اعمال [[مباح]]، نیت و [[قصد قربت]] کند، عملی که انجام داد، تبدیل به عمل مستحبی خواهد شد.<ref>شعبانی، «نقش نیت در فعل و هدف اخلاقی»، ص۵۵.</ref>

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

==منابع==

* هاشمی شاهرودی، محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)، قم، مرکز دایرةالمعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۲ش.

{{پایان}}