نجف: تفاوت میان نسخه‌ها

طبق نقل‌های تاریخی و [[حدیث|احادیث]]، شهر نجف دارای قدمتی کهن و دربردانده شخصیت‌ها و افراد معروف است.<ref>غروی، مع علماء النجف، ۱۹۹۸م، ج۱، ص۱۳.</ref> این شهر قبل از اسلام نیز مسکونی بوده است؛ اما بعد از دفن [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] و سپس ساختن بارگاه بر قبر ایشان، توسعه یافت.

پیش از اسلام دو نجف وجود داشت، یکی نجف کوفه و دیگری نجف حیره؛<ref>آل محبوبه، ماضی نجف و حاضرها، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۵.</ref> نجف امروزی همان نجف کوفه است که جزئی از نجف قدیمی است و شامل شهرها و روستاهای مختلفی از جمله حیره می‌شود.<ref>خلیلی، موسوعة العتبات المقدسة، ۱۹۸۷م، ج۱، ص۲۷.</ref>  

قبل از [[فتوحات اسلامی]]، صومعه‌های فروانی از [[مسیحیت|مسیحیان]] در نجف قرار داشت<ref>خلیلی، موسوعة التعتبات، ج۶، ص۲۷-۳۷.</ref> و هنگام فتح آن توسط مسلمانان، منطقه‌ای عرب‌نشین،<ref>آل محبوبة، ماضی النجف و حاضرها، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۱۷.</ref> با باغ‌ها، نخلستان‌ها و رودهای فراوان بود. البته نجف فتح شده توسط مسلمانان با نجفی که [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] در آن دفن شد متفاوت بود.<ref>آل محبوبة، ماضی النجف و حاضرها، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۶ و ۱۹.</ref>

[[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در منطقه‌ای به نام  ثَوِیّه  <ref>أبو عبيد البكري، معجم ما استعجم من اسماء البلاد والمواضع، ج۱، ص۳۵۰.</ref> {{یاد|البکری در وجه تسمیه این مکان به «ثَوِیّه» ( به معنای اقامت کردن در محلی) بر این باور است که اینجا قبلاً زندانی بوده که هرکس در آن حبس می‌شد می‌ماند تا بمیرد. وی ثویه را پشت حیرَه و نزدیک [[کوفه]] می داند. البکری،معجم ما استعجم من اسماء البلاد والمواضع، ج۱، ص۳۵۰.}} در نزدیکی نجف دفن شد. ثویه بعدها کاربرد خود را از دست داد و نام نجف را به خود گرفت. برخی از منابع تاریخی مانند «البلدان»، «تاریخ الامم و الملوک» و «الکامل فی التاریخ» این نظریه را تأیید کرده‌اند.<ref>غروی، مع علماء النجف، ۱۹۹۸م، ج۱، ۱۴.</ref>

محل دفن [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] به مدت ۹۰ سال مخفی بود و تنها عده خاصی از یاران و اصحاب [[امامان شیعه|ائمه]] نسبت به آن آگاهی داشتند تا اینکه در سال ۱۳۵ق، [[امام صادق(ع)]]، محل دفن امام علی(ع) را آشکار کرد<ref>حکیم، المفصل فی تاریخ النجف الأشرف، ۱۴۲۷ش، ج۲، ص۳۱.</ref> و نجف محلی برای [[زیارت]] دوست‌داران [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت(ع)]] شد.<ref>غروی، مع علماء النجف، ۱۹۹۸م، ج۱، ص۱۶.</ref>

در سال ۱۷۰ق [[هارون عباسی]] دستور ساخت [[حرم امام علی(ع)|مرقد امام علی]] را صادر کرد و به سبب رفع برخی موانع، شیعیان در آن دوره نسبت به [[زیارت]] مرقد امام علی اهتمام بیشتری داشتند.<ref>غروی، مع علماء النجف، ج۱، ص۱۷.</ref> پس از آن، ساخت و ساز در اطراف مرقد امام علی آغاز شد و تعدادی از [[شیعه|شیعیان]] در آن ناحیه ساکن شدند، سپس شهر گسترش یافت و سکونت شیعیان در آن ادامه داشت تا جایی که در قرن چهارم هجری قمری، علاوه بر سایر شیعیان، ۱۹۰۰ نفر از [[سادات|سادات علوی]] در این شهر ساکن شده بودند.<ref>آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۲۱.</ref>

==مراکز علمی==

شهر نجف دربردارنده تعداد زیادی از [[حوزه علمیه|مدارس دینی]]، کتابخانه‌ها و چاپخانه‌ها است:

{{اصلی|فهرست مدارس علمیه نجف}}

در نجف تعداد زیادی [[حوزه علمیه|مدارس علوم دینی]] وجود دارد. تعداد [[طلبه|طلاب علوم دینی]] این شهر در دوره‌های مختلف، از هزار نفر تا ده هزار نفر متغیر است.<ref>خلیلی، موسوعه العتبات، ۱۹۸۷م، ۷، ص۱۹۱ و ۱۹۲.</ref> نویسنده کتاب «مع علماء النجف» از ۴۱ مدرسه دینی در نجف نام برده است.<ref>غروی، مع علماء‌ النجف، ۱۹۹۸م، ج۱، ص۳۹-۵۳.</ref> قدیمی‌ترین مدرسه علمیه نجف، مدرسه المرتضویة است.<ref>غروی، مع علماء‌ النجف، ۱۹۹۸م، ج۱، ص۳۹.</ref> مدرسه الصحن الکبری، در [[حرم امام علی(ع)]] واقع است. این مدرسه به دستور [[شاه صفی]] بنا نهاده شد.<ref>غروی، مع علماء‌ النجف، ۱۹۹۸م، ج۱، ص۴۱.</ref> از دیگر مدارس علمیه نجف، [[مدرسه غرویه]] است. این مدرسه نیز به دستور [[شاه عباس اول]] ساخته شده است.<ref>غروی، مع علماء‌ النجف، ۱۹۹۸م، ج۱، ص۴۲.</ref> دیگر مدارس علمیه نجف عبارت است از:<ref>غروی، مع علماء‌ النجف، ۱۹۹۸م، ج۱، ص۳۹-۵۳.</ref>

{{پایان}}

{{اصلی|فهرست کتابخانه‌های نجف}}

نجف به دلیل وجود [[حوزه علمیه|مدارس دینی]]، دانشگاه‌ها و عالمان، کتابخانه‌های زیادی دارد. [[مکتبة الروضة الحیدریة (نجف)|کتابخانه الروضة الحیدریه]] یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های نجف است که تاریخ دقیق تأسیس آن مشخص نیست؛‌ اما شواهد نشان می‌دهد تأسیس این کتابخانه، مربوط به قرن چهارم و دوره آل‌بویه باز می‌گردد.<ref>علوی، راهنمای مصور سفر زیارتی عراق، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۹.</ref> از دیگر کتابخانه‌های شهر نجف، [[مکتبة الامام امیرالمؤمنین العامة (نجف)|کتابخانه عمومی امام امیرالمؤمنین]] را می‌توان نام برد. این کتابخانه در سال ۱۳۷۳ق توسط [[عبدالحسین امینی]] نویسنده [[کتاب الغدیر]] در محله الحویش نجف تأسیس شد.<ref>حکیمی، حماسه غدیر، ۱۳۸۶ش، ص۳۰۶-۳۰۷.</ref> امینی این کتابخانه را وقف [[آستان قدس رضوی]] کرده است.<ref>حکیمی، حماسه غدیر، ۱۳۸۶ش، ص۳۱۹.</ref> [[مکتبة الامام الحکیم العامة (نجف)|کتابخانه عمومی آیت‌الله سید محسن حکیم]] از دیگر مراکر علمی و فرهنگی در نجف است که در سال [[سال ۱۳۷۷ هجری قمری|۱۳۷۷ق]] به دست [[سید محسن حکیم]] از مراجع تقلید شیعه کنار [[مسجد هندی]] تأسیس شد.<ref>«آشنایی با کتابخانه آیت‌الله حکیم»، ص۳۲.</ref> برخی دیگر از کتابخانه‌های نجف عبارت است از:<ref>آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۱۴۷-۱۷۳.</ref>

{{ستون|۳}}

{{پایان}}

در دهه سوم قرن ۱۴ق، چاپخانه‌های مختلفی جهت چاپ کتاب، مجلات و روزنامه‌ها تاسیس شد. برخی از آنان عبارت است از:<ref>آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۱۷۴-۱۷۶.</ref>

{{ستون|۳}}

{{پایان}}

{{اصلی|حوزه علمیه نجف}}

حوزه علمیه نجف توسط [[شیخ طوسی]] و با مهاجرت وی از [[بغداد]] به نجف در سال ۴۸۸ق بنا نهاده شد. شیخ طوسی پس از درگیری‌های قومی-مذهبی در بغداد و به آتش کشیده شدن کتابخانه و کرسی تدریسش، بغداد را ترک کرد و عازم نجف شد.<ref>غروی، مع علماء النجف، ۱۹۹۸م، ج۱، ص۳۰.</ref>

حوزه نجف در طی تاریخ شاهد فراز و فرودهای فروانی بوده است. از جمله در طی قرن‌های هشتم تا دهم قمری مرکزیت علمی خود را از دست داد و [[حله]] به مرکز علمی عالمان [[شیعه]] تبدیل شد. پس از آن در زمان [[مقدس اردبیلی]] دوباره حوزه علمیه نجف تبدیل به مرکز علمی [[شیعه]] شد.<ref>خلیلی، موسوعة العتبات، ۱۹۸۷م، ج۷، ص۵۷.</ref>

==آثار و ابنیه==

در نجف مقبره‌ها، مقام‌ها، مساجد و آثار تاریخی زیادی وجود دارد. معروف‌ترین آنها [[حرم امام علی(ع)]] و [[قبرستان وادی السلام]] است.

مقبره تعدادی از [[پیامبران]] از جمله [[حضرت هود]]، [[حضرت صالح]]، [[حضرت نوح]] و [[حضرت آدم]] در [[قبرستان وادی السلام]] نجف قرار دارد.<ref>آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۹۶.</ref> همچنین مقام امام زین العابدین(ع)، مقام امام مهدی(عج)، مقام رقیه دختر امام حسن مجتبی(ع) و مقام محمد حنفیه در این قبرستان است.<ref>دجیلی، موسوعة النجف، ۱۹۹۳م، ج۱، ص۴۲۰.</ref>

نجف مساجد زیادی دارد. [[مسجد شیخ انصاری (نجف)|مسجد شیخ انصاری]] در جنوب [[حرم امام علی(ع)]] در محله حویش با همت [[شیخ مرتضی انصاری]] تأسیس شد.<ref>[http://hawzahnews.com/detail/News/345990 «خانه آباد شیخ انصاری(ره) در نجف»].</ref> [[مسجد هندی (نجف)|مسجد هندی]] دیگر مسجدی است که در کنار کتابخانه آیت‌الله حکیم قرار دارد.<ref>قمی، اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، ۱۳۷۷ش، ص۳۱.</ref> تأسیس اولیه این مسجد، به اوایل قرن سیزدهم قمری می‌رسد و در طول تاریخ محل تدریس علوم دینی بوده است.<ref>[http://hajj.ir/fa/content/id/id=36472/token=0fcaa7423298e0b9fc04203010f70dfb46de5244 تصاویر کمتر دیده شده از مسجد هندی در نجف اشرف].</ref> تعدادی دیگر از معروف‌ترین [[مسجد|مساجد]] نجف عبارت است از:<ref>خلیلی، موسوعة العتبات، ۱۹۸۷م، ج۶، ص۱۹۰.</ref>

{{ستون|۳}}

{{پایان}}

{{اصلی|حرم امام علی(ع)}}

حرم امام علی(ع)، محل دفن [[امیرالمؤمنین(ع)]] در نجف است. پس از اینکه در [[سال ۱۳۵ هجری قمری|سال ۱۳۵ق]] برای نخستین بار محل دفن علی(ع) را نمایان شد.<ref>حکیم، المفصل فی تاریخ النجف الأشرف، ۱۴۲۷ش، ج۲، ص۳۱.</ref> بناهای مختلفی بر روی این قبر در زمان‌های مختلف ساخته شد. [[عضدالدوله دیلمی]]<ref>آل محبوبه، ماضی النجف وحاضرها، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۳-۴۵.</ref>و [[شاه صفی]]<ref> آل محبوبه، ماضی النجف وحاضرها، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۸.</ref>از جمله افرادی بودند که بناهای باشکوهی برای آرامگاه علی(ع) بنا کردند.

حرم امام علی(ع) در عصر کنونی تبدیل به بنای بزرگی شده که شامل چهار در، پنج ایوان، یک صحن بزرگ، یک روضه و [[ضریح]] است. بنای حرم بعد از سقوط [[صدام]] در عراق، رو  به پیشرفت است. در سال‌های اخیر، صحنی به نام [[صحن حضرت فاطمه(س)]] در قسمت غربی حرم، در دست ساخت است که فضای کلی حرم را تا ۱۴۰ هزار متر مربع گسترش می‌دهد.

=== قبرستان وادی السلام ===

قبرستان وادی السلام در شمال شهر نجف واقع است و تا شرق این شهر گسترش دارد.<ref>دجیلی، موسوعة النجف، ۱۹۹۳م، ج۱، ص۴۰۷.</ref> در روایتی از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نقل شده است: «هیچ مؤمنی در هیچ بخشی از زمین نمی‌میرد مگر آنکه به روح او گفته می‌شود که به وادی السلام ملحق شود؛ چرا که وادی السلام قطعه‌ای از بهشت است.»<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۵ش، ج۳، ص۲۴۳.</ref> به سبب روایاتی که درباره فضیلت [[دفن]] اموات در این قبرستان نقل شده، بسیاری از شیعیان، مردگان خود را در این شهر دفن کرده‌اند.<ref>آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۲۳۴.</ref> و گفته شده دفن اموات در این قبرستان، از زمان [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] آغاز شده است.<ref>آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۲۳۴.</ref>طبق نقل کتاب «موسوعة النجف»، در این قبرستان به طور میانگن سالانه بین پانزده تا بیست هزار نفر دفن می‌شوند.<ref>دجیلی، موسوعة النجف، ۱۹۹۳م، ج۱، ص۴۷۷.</ref>

بر طبق آمار، روزانه ۵۰ هزار نفر [[زیارت|زائر]] در روزهای معمولی از نجف بازدید می‌کنند که این آمار در مناسبت‌های خاص تا یک میلیون و پانصد هزار نفر افزایش می‌یابد.<ref> قریشی، «دراسة مقومات الجذب السیاحی»، ص۲۴۰.</ref> مهاجران زیادی از نقاط مختلف جهان به نجف مهاجرت می‌کنند.<ref>ایرانی، الشعراء العراقیون، ۱۳۹۲ش، ص۲۰۵.</ref>از آنجا که امروزه نجف به عنوان یک شهر مذهبی شناخته می‌شود، این شهر فاقد سالن تئاتر و سینما است.<ref>جمال الدین، ملامح فی السیره، ۲۰۰۳م، ص۱۷.</ref>

مشهورترین محله‌های نجف عبارتند از: المشراق، العمارة، البراق و الحویش.<ref>آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ۱۹۸۶م، ج۱، ۳۹۹.</ref>  

{{ستون|۳}}

* [[کربلا]]

{{پایان}}

{{پانوشت}}

==یادداشت==

*دجیلی، جعفر، موسوعة النجف الاشرف، بیروت،...، چاپ اول، ۱۹۹۳م.

*شرقی، طالب علی، النجف الاشرف، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۲۰۰۶م.

*شیخ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، نجف، منشورات المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ق.

*علوی، سید احمد، راهنمای مصور سفر زیارتی عراق، قم، معروف، ۱۳۸۹ش.

==پیوند به بیرون==

{{نجف}}