پرش به محتوا

حدیث قسیم النار و الجنة: تفاوت میان نسخه‌ها

اصلاح نشانی وب
بدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح نشانی وب)
خط ۱: خط ۱:
{{ جعبه اطلاعات روایت
{{جعبه اطلاعات روایت
  | عنوان        = حدیث قسیم النار و الجنة
  | عنوان        = حدیث قسیم النار و الجنة
  | عرض          =  
  | عرض          =  
  | تصویر      = Qasimonnar.jpg
  | تصویر      = Qasimonnar.jpg
  | توضیح تصویر  = عبارت «قسیم النار و الجنة» بر روی یکی از درهای [[حرم امام علی(ع)]]
  | توضیح تصویر  = عبارت «قسیم النار و الجنة» بر روی یکی از درهای [[حرم امام علی(ع)]]
  | اندازه تصویر  = 300px
  | اندازه تصویر  = ۲۳۰
  | نام‌های دیگر  =  
  | نام‌های دیگر  =  
  | موضوع        =  
  | موضوع        =  
خط ۱۶: خط ۱۶:
  | مؤید روایی  =  
  | مؤید روایی  =  
}}
}}
'''حدیث قَسیمُ النّارِ و الجَنَة''' روایتی از [[پیامبر اسلام(ص)]] در [[فضیلت امام علی(ع)]] که او را تقسیم‌کننده [[بهشت]] و [[جهنم]] معرفی می‌کند. این [[حدیث]] در منابع [[شیعه]] و [[اهل‌سنت]] با عبارت‌های مختلف نقل شده است.  
'''حدیث قَسیمُ النّارِ و الجَنَة''' روایتی از [[پیامبر اسلام(ص)]] در [[فضیلت امام علی(ع)]] که او را تقسیم‌کننده [[بهشت]] و [[جهنم]] معرفی می‌کند. این [[حدیث]] در منابع [[شیعه]] و [[اهل‌سنت]] با عبارت‌های مختلف نقل شده است.  


خط ۲۶: خط ۲۷:
==متن حدیث==
==متن حدیث==
«قسیم النار و الجنة» حدیثی است از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] درباره [[امام علی(ع)]] که با عبارت‌های مختلفی نقل شده است:
«قسیم النار و الجنة» حدیثی است از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] درباره [[امام علی(ع)]] که با عبارت‌های مختلفی نقل شده است:
*«یا عَلِی إِنَّکَ قَسِیمُ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ»؛‌ای علی، تو تقسیم‌کننده [[بهشت]] و [[جهنم]] هستی.<ref> شیخ صدوق،‌ عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۷؛ ابن‌عقده کوفی، فضائل امیرالمؤمنین(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۲؛‌ طبری آملی، بشارةالمصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۵۶ و۱۰۲ و۱۶۴.</ref> در [[صحیفه امام رضا(ع)]]، جهنم پیش از بهشت آمده است: «یا عَلِی إِنَّکَ قَسِیمُ النَّارِ وَ الْجَنَّةِ»<ref> صحیفه امام رضا(ع)، ۱۴۰۶ق، ص۵۶ و ۵۷.</ref> در برخی منابع در ادامه آمده است: «تُدخِلُ مُحِبِّیکَ الْجَنَّةَ وَ مُبْغِضِیکَ النَّارَ»؛ دوستدارانت را داخل بهشت و دشمنانت را وارد جهنم می‌کنی.<ref> خزاز رازی، کفایةالاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۵۱و۱۵۲.</ref>  
*«یا عَلِی إِنَّکَ قَسِیمُ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ»؛‌ای علی، تو تقسیم‌کننده [[بهشت]] و [[جهنم]] هستی.<ref> شیخ صدوق،‌ عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۷؛ ابن‌عقده کوفی، فضائل امیرالمؤمنین(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۲؛‌ طبری آملی، بشارةالمصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۵۶ و۱۰۲ و۱۶۴.</ref> در [[صحیفه امام رضا(ع)]]، جهنم پیش از بهشت آمده است: «یا عَلِی إِنَّکَ قَسِیمُ النَّارِ وَ الْجَنَّةِ»<ref> صحیفه امام رضا(ع)، ۱۴۰۶ق، ص۵۶ و ۵۷.</ref> در برخی منابع در ادامه آمده است: «تُدخِلُ مُحِبِّیکَ الْجَنَّةَ وَ مُبْغِضِیکَ النَّارَ»؛ دوستدارانت را داخل بهشت و دشمنانت را وارد جهنم می‌کنی.<ref> خزاز رازی، کفایةالاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۵۱و۱۵۲.</ref>


*«یا عَلِی أَنْتَ قَسِیمُ الْجَنَّةِ یوْمَ الْقِیامَةِ تَقُولُ لِلنَّارِ هَذَا لِی وَ هَذَا لَکِ»؛‌ای علی، تو تقسیم‌کننده بهشت هستی. در روز قیامت به آتش می‌گویی این برای توست و این برای من.<ref>شیخ صدوق،‌ عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۸۶؛‌ کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۱۱، ح۶۶۷.</ref>  
*«یا عَلِی أَنْتَ قَسِیمُ الْجَنَّةِ یوْمَ الْقِیامَةِ تَقُولُ لِلنَّارِ هَذَا لِی وَ هَذَا لَکِ»؛‌ای علی، تو تقسیم‌کننده بهشت هستی. در روز قیامت به آتش می‌گویی این برای توست و این برای من.<ref>شیخ صدوق،‌ عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۸۶؛‌ کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۱۱، ح۶۶۷.</ref>
*«یا علی إنَّکَ قَسیمُ النّارِ وَ إِنَّکَ تَقْرَعُ بَابَ الْجَنَّةِ فَتَدْخُلُهَا بِلَا حِسَاب»؛ ای علی، تو تقسیم‌کننده جهنم هستی و تو درب بهشت را می‌کوبی و بدون حساب وارد بهشت می‌شوی.<ref>ابن‌مغازلی، مناقب الامام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۷؛ خوارزمی،‌ مناقب،‌ ۱۴۱۱ق، ص۲۹۵؛ حمویی جوینی، فرائدالسمطین، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref>
*«یا علی إنَّکَ قَسیمُ النّارِ وَ إِنَّکَ تَقْرَعُ بَابَ الْجَنَّةِ فَتَدْخُلُهَا بِلَا حِسَاب»؛ ای علی، تو تقسیم‌کننده جهنم هستی و تو درب بهشت را می‌کوبی و بدون حساب وارد بهشت می‌شوی.<ref>ابن‌مغازلی، مناقب الامام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۷؛ خوارزمی،‌ مناقب،‌ ۱۴۱۱ق، ص۲۹۵؛ حمویی جوینی، فرائدالسمطین، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref>


خط ۳۸: خط ۳۹:
بر اساس برداشت‌های عالمان مسلمان، دو تفسیر عمده از عبارت «تقسیم‌کننده جهنم و بهشت» وجود دارد:
بر اساس برداشت‌های عالمان مسلمان، دو تفسیر عمده از عبارت «تقسیم‌کننده جهنم و بهشت» وجود دارد:


* یکی اینکه دوستداران علی(ع) هدایت‌شد‌گان‌اند و به بهشت می‌روند و دشمنانش گمراهان‌اند و وارد جهنم می‌شوند.<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۹، ص۱۳۹؛ مازندرانی، شرح الکافی، ۱۳۸۲ق، ج۱۱، ص۲۸۹ وج۱۲،‌ ص۱۷۲؛ مجلسی،‌ بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۲۱۰؛ حمویی جوینی، فرائد السمطین، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۳۲۶.</ref> [[احمد بن حنبل]] از فقهای اهل‌سنت (درگذشته [[سال ۲۴۱ هجری قمری|۲۴۱ق]]) در پاسخ به کسی که روایت «انا قسیم النار» را انکار می‌کرد با استناد به روایت پیامبر(ص) درباره علی(ع) که «دوست ندارد تو را مگر مؤمن و دشمن نمی‌دارد تو را مگر منافق» و بیان جایگاه مؤمن در بهشت و جایگاه منافق در جهنم، نتیجه می‌گیرد که علی قسیم النار است.<ref>ابن ابی‌یعلی، طبقات الحنابله، دارالمعرفة، ج۱، ص۳۲۰.</ref>
*یکی اینکه دوستداران علی(ع) هدایت‌شد‌گان‌اند و به بهشت می‌روند و دشمنانش گمراهان‌اند و وارد جهنم می‌شوند.<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۹، ص۱۳۹؛ مازندرانی، شرح الکافی، ۱۳۸۲ق، ج۱۱، ص۲۸۹ وج۱۲،‌ ص۱۷۲؛ مجلسی،‌ بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۲۱۰؛ حمویی جوینی، فرائد السمطین، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۳۲۶.</ref> [[احمد بن حنبل]] از فقهای اهل‌سنت (درگذشته [[سال ۲۴۱ هجری قمری|۲۴۱ق]]) در پاسخ به کسی که روایت «انا قسیم النار» را انکار می‌کرد با استناد به روایت پیامبر(ص) درباره علی(ع) که «دوست ندارد تو را مگر مؤمن و دشمن نمی‌دارد تو را مگر منافق» و بیان جایگاه مؤمن در بهشت و جایگاه منافق در جهنم، نتیجه می‌گیرد که علی قسیم النار است.<ref>ابن ابی‌یعلی، طبقات الحنابله، دارالمعرفة، ج۱، ص۳۲۰.</ref>


* دیگر اینکه امام علی(ع) در روز [[قیامت]] حقیقتاً تقسیم‌کننده بهشت و جهنم است و مردم را به بهشت یا جهنم می‌فرستد.<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۹، ص۱۳۹؛ ابن مغازلی، مناقب الامام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۷؛ مجلسی،‌ بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۲۱۰.</ref>
*دیگر اینکه امام علی(ع) در روز [[قیامت]] حقیقتاً تقسیم‌کننده بهشت و جهنم است و مردم را به بهشت یا جهنم می‌فرستد.<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۹، ص۱۳۹؛ ابن مغازلی، مناقب الامام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۷؛ مجلسی،‌ بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۲۱۰.</ref>


مضمون این دو برداشت در برخی از روایات نیز آمده است.<ref>شیخ صدوق،‌ عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۸۶؛‌ شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۶۲؛‌ ابن‌ابی‌یعلی، طبقات الحنابله، دارالمعرفة، ج۱، ص۳۲۰.</ref>
مضمون این دو برداشت در برخی از روایات نیز آمده است.<ref>شیخ صدوق،‌ عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۸۶؛‌ شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۶۲؛‌ ابن‌ابی‌یعلی، طبقات الحنابله، دارالمعرفة، ج۱، ص۳۲۰.</ref>
خط ۴۶: خط ۴۷:
برخی نیز گفته‌اند از آنجا که [[امام علی علیه‌السلام |امام علی(ع)]] دارای مقام [[امامت]] است، فعل و گفتارش حجت است. ازاین‌رو، پیروان او بهشتی و دیگران جهنمی هستند.<ref>حسینی تهرانی، امام‌شناسی، ۱۴۲۶ق، ج۱،‌ ص۱۵۰.</ref>
برخی نیز گفته‌اند از آنجا که [[امام علی علیه‌السلام |امام علی(ع)]] دارای مقام [[امامت]] است، فعل و گفتارش حجت است. ازاین‌رو، پیروان او بهشتی و دیگران جهنمی هستند.<ref>حسینی تهرانی، امام‌شناسی، ۱۴۲۶ق، ج۱،‌ ص۱۵۰.</ref>


==اعتبار و سند ==
==اعتبار و سند==
حدیث قسیم النار و الجنّة از نظر [[محمدباقر مجلسی |علامه مجلسی]]<ref>مجلسی،‌ بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۲۱۰.</ref> و برخی از علمای اهل سنت [[تواتر|متواتر]] است.<ref>ابن مغازلی، مناقب الامام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۷.</ref> [[جابر بن عبدالله انصاری|جابر بن عبدالله]]<ref>صفار، بصائر الدرجات،‌ ۱۴۰۴ق، ص۴۱۵ و ۴۱۶.</ref> [[عبدالله بن عباس]]،<ref>طبری آملی، بشارة المصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۱۰۲ و۱۵۳.</ref> [[عبدالله بن عمر]]،<ref>طبری آملی، بشارة المصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۵۶.</ref> [[عبدالله بن مسعود]]،<ref>طبری آملی، بشارة المصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۱۶۴.</ref> [[عامر بن واثلة|ابوالطُفَیل]]،<ref>خزاز رازی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۵۱.</ref> و [[اباصلت هروی|اباصَلْت هِرَوِی]]<ref>شیخ صدوق،‌ عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۸۶.</ref> از راویان این حدیث‌اند. با وجود این،  گروهی از عالمان اهل‌سنت، این حدیث را از طریق موسى بن طریف و عَبایة بن رِبعی نقل کرده و آن دو راوی را ضعیف شمرده‌اند.<ref>دارقطنی، العلل الواردة فی الاحادیث النبوی، ۱۴۰۵ق، ج۶، ص۲۷۳؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ۱۳۸۲ق، ج۲، ص۳۸۷ و ج۴، ص۲۰۸؛ ابن‌عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۲۹۸-۳۰۱؛ ابن‌حجر عسقلانی، لسان‌المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۳، ص۲۴۷ و ج۶، ص۱۲۱؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۵۵؛ البانی، سلسلة الاحادیث الضعیفة، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۵۹۷.</ref>
حدیث قسیم النار و الجنّة از نظر [[محمدباقر مجلسی |علامه مجلسی]]<ref>مجلسی،‌ بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۲۱۰.</ref> و برخی از علمای اهل سنت [[تواتر|متواتر]] است.<ref>ابن مغازلی، مناقب الامام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۷.</ref> [[جابر بن عبدالله انصاری|جابر بن عبدالله]]<ref>صفار، بصائر الدرجات،‌ ۱۴۰۴ق، ص۴۱۵ و ۴۱۶.</ref> [[عبدالله بن عباس]]،<ref>طبری آملی، بشارة المصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۱۰۲ و۱۵۳.</ref> [[عبدالله بن عمر]]،<ref>طبری آملی، بشارة المصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۵۶.</ref> [[عبدالله بن مسعود]]،<ref>طبری آملی، بشارة المصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۱۶۴.</ref> [[عامر بن واثلة|ابوالطُفَیل]]،<ref>خزاز رازی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۵۱.</ref> و [[اباصلت هروی|اباصَلْت هِرَوِی]]<ref>شیخ صدوق،‌ عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۸۶.</ref> از راویان این حدیث‌اند. با وجود این،  گروهی از عالمان اهل‌سنت، این حدیث را از طریق موسى بن طریف و عَبایة بن رِبعی نقل کرده و آن دو راوی را ضعیف شمرده‌اند.<ref>دارقطنی، العلل الواردة فی الاحادیث النبوی، ۱۴۰۵ق، ج۶، ص۲۷۳؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ۱۳۸۲ق، ج۲، ص۳۸۷ و ج۴، ص۲۰۸؛ ابن‌عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۲۹۸-۳۰۱؛ ابن‌حجر عسقلانی، لسان‌المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۳، ص۲۴۷ و ج۶، ص۱۲۱؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۵۵؛ البانی، سلسلة الاحادیث الضعیفة، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۵۹۷.</ref>


==در اشعار==
==در اشعار==
حدیث قسیم النار در اشعار عربی<ref>نگاه کنید به:‌ ابن شهرآشوب، آل ابی‌طالب(ع)، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۱۵۹و۱۶۰.</ref> و فارسی<ref>[http://www.shereheyat.ir/poetry/poems/%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D8%A9 نگاه کنید به:‌ «قسیم النار و الجنة»]، سایت شعر هیئت.</ref> استفاده شده است. برای نمونه بیت‌های زیر به [[محمد بن ادریس شافعی]] (درگذشته [[سال ۲۰۴ هجری قمری|۲۰۴ق]])، پیشوای [[مذهب شافعی]] منسوب است.
حدیث قسیم النار در اشعار عربی<ref>نگاه کنید به:‌ ابن شهرآشوب، آل ابی‌طالب(ع)، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۱۵۹و۱۶۰.</ref> و فارسی<ref>[http://www.shereheyat.ir/poetry/poems/قسیم-النار-و-الجنة نگاه کنید به:‌ «قسیم النار و الجنة»]، سایت شعر هیئت.</ref> استفاده شده است. برای نمونه بیت‌های زیر به [[محمد بن ادریس شافعی]] (درگذشته [[سال ۲۰۴ هجری قمری|۲۰۴ق]])، پیشوای [[مذهب شافعی]] منسوب است.
{{شعر۲
{{شعر جدید
|خط اول=
|علیٌّ حُبُّه جُنَّة\\قسیمُ النَّار و الجَنّّة
|علیٌّ حُبُّه جُنَّة
وصیّ المصطفی حقاً\\إمام الإنس و الجِنَّة<ref>قندوزی، ینابیع المودة، دارالاسوه، ج۱، ص۲۵۴.</ref>
|قسیمُ النَّار و الجَنّّة
|ترجمه = دوست‌داشتن علی(ع) سپر آتش است. او تقسیم‌کننده [[جهنم]] و [[بهشت]]، جانشین برحق پیامبر(ص) و پیشوای جن و انس است.
|وصیّ المصطفی حقاً
|إمام الإنس و الجِنَّة<ref>قندوزی، ینابیع المودة، دارالاسوه، ج۱، ص۲۵۴.</ref>
}}
}}
'''ترجمه''': دوست‌داشتن علی(ع) سپر آتش است. او تقسیم‌کننده [[جهنم]] و [[بهشت]]، جانشین برحق پیامبر(ص) و پیشوای جن و انس است.
{{هم‌چنین ببینید|علی حبه جنه}}
{{هم‌چنین ببینید|علی حبه جنه}}
همچنین بیت‌های زیر به [[قطب‌الدین راوندی]] (درگذشته ۵۷۳ق) محدث شیعه منسوب است:
همچنین بیت‌های زیر به [[قطب‌الدین راوندی]] (درگذشته ۵۷۳ق) محدث شیعه منسوب است:
{{شعر۲
{{شعر جدید
|قسیم النار ذو خیر و خیر
|قسیم النار ذو خیر و خیر\\یخلّصنا الغداة من السعیر
|یخلّصنا الغداة من السعیر
فکان محمّد فی الدین شمسا\\علی بعد کالبدر المنیر<ref>نوری، مستدرک الوسایل، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۸۰.</ref>
|فکان محمّد فی الدین شمسا
|ترجمه = علی تقسیم‌کننده جهنم و صاحب خیر است. و چه خوب است که فردا (قیامت) از آتش جهنم نجات می‌یابیم. پس محمد(ص) در دین، همچون خورشید و پس از او، علی(ع) مانند ماه درخشنده است.
|علی بعد کالبدر المنیر<ref>نوری، مستدرک الوسایل، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۸۰.</ref>
}}
}}
'''ترجمه''': علی تقسیم‌کننده جهنم و صاحب خیر است. و چه خوب است که فردا (قیامت) از آتش جهنم نجات می‌یابیم. پس محمد(ص) در دین، همچون خورشید و پس از او، علی(ع) مانند ماه درخشنده است.


==پانویس==
==پانویس==