حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

{{اصلی|تاریخ حدیث}}

===منع نوشتن حدیث===

{{اصلی|منع حدیث}}

منع از نوشتن حدیث به جلوگیری از نوشتن و نقل احادیث پیامبر گفته می‌شود. این کار پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] و از دوره خلافت [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب]] آغاز شد<ref>متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۰۱ق، ج۱۰، ص۲۸۵؛ طبری، تاريخ‏ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۲۰۴.</ref> و تا صد سال ادامه یافت تا این‌که [[عمر بن عبدالعزیز]] هشتمین خلیفه اموی در نامه‌ای به [[ابوبکر بن حزم|ابوبکر بن حَزم]] حاکم مدینه، از او خواست احادیث پیامبر را بنویسد؛ زیرا بیم آن هست که علم و اهل آن از میان برود.<ref>بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۳۳.</ref>

===نگارش حدیث===

{{اصلی|کتابت حدیث}}

به‌گفته حدیث‌پژوهان، ضبط و انتقال احادیث، در ابتدا، شفاهی بود و سپس به‌صورت مکتوب درآمد.<ref>فضلی، اصول‌الحدیث، ۱۴۲۰ق، ص۱۴.</ref> آنان نوشتن روایت‌های [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و [[اهل‌بیت(ع)]] را عامل مهم حفظ روایات اسلامی می‌دانند.<ref>معارف، «بررسی سیر تاریخی کتابت حدیث در شیعه»، ص۷۴.</ref> نورالدین عِتْر، حدیث‌دان اهل‌سنت، نوشته است کتابت حدیث مهم‌ترین وسیلهٔ حفظ حدیث و انتقال آن به نسل‌های آینده بوده است.<ref>عتر، منهج النقد فی علوم الحدیث، ۱۴۱۸ق، ص۳۹-۴۰.</ref>

[[شهید ثانی]]، به‌علت آن‌که در دورهٔ او کتاب‌های دینی به‌مقدار کافی وجود نداشت، نوشتن حدیث را [[واجب عینی]] می‌دانست.<ref>شهید ثانی، منیة المرید، ۱۴۰۹ق، ص۳۳۹.</ref>

===تاریخ تدوین حدیث در نزد شیعه===

به‌گفته مجید معارف، در کتاب تاریخ عمومی حدیث، حدیث شیعه فرازونشیب‌های بسیاری را پشت‌سر گذاشته است. او این تحولات را به دو دوره متقدمان و متأخران تقسیم کرده است: دوره متقدمان پنج قرن نخست قمری را شامل می‌شود. در این دوره، [[امامان شیعه]] احادیث را صادر کرند و اصحابشان نوشتند و دانشمندان بعدی، دسته‌بندی کردند تا این‌که «محدثان سه‌گانه اول»، یعنی [[محمد بن یعقوب کلینی|کُلینی]] (درگذشت [[سال ۳۲۹ هجری قمری|۳۲۹ق]])، [[شیخ صدوق]] (۳۰۵-۳۸۱ق) و [[شیخ طوسی]] (۳۸۵-۴۶۰ق) آن‌ها را در کتب اَربعه جای دادند.<ref>معارف، تاریخ عمومی حدیث، ۱۳۷۷ش، ص۲۰۲.</ref>

{{اصلی|جامع حدیثی}}

جوامع حدیثی، در تعریفی، به کتاب‌های حدیثی‌ای می‌گویند که دربردارنده همه موضوعات دینی چون [[کلام اسلامی|عقاید]]، [[احکام شرعی|احکام]]، سیره و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] باشند.<ref>الغوری، معجم المصطلحات الحدیثیه، ۱۴۲۸ق، ص۲۷۴.</ref> در تعریف دیگر، به کتاب‌هایی گفته می‌شود که شامل همه یا بیشتر مسائل در یک موضوع خاص باشد.<ref>طباطبایی، مسندنویسی در تاریخ حدیث، ۱۳۷۷ش، ص۴۵.</ref>

مهم‌ترین جوامع روایی شیعه به این شرح است: [[الکافی (کتاب)|الکافی]] نوشته [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]]، [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|مَن لایَحضُره الفقیه]] نوشته [[شیخ صدوق]]، [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب‌الاحکام]] و [[الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار (کتاب)|اِستِبصار]] نوشته [[شیخ طوسی]].<ref>مؤدب، تاریخ حدیث، ۱۳۸۸ش، ص۸۶.</ref> این‌ها را [[کتب اربعه]] یا اصول اربعه می‌نامند.<ref name=":1">مؤدب، تاریخ حدیث، ۱۳۸۸ش، ص۸۶.</ref> دیگر جوامع حدیثی مشهور شیعه عبارت است از: [[الوافی (کتاب)|الوافی]] اثر [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]]، [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]] تألیف [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]، [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسایل‌الشیعه]] نوشته [[شیخ حر عاملی|حُرِّ عامِلی]]،<ref>مؤدب، تاریخ حدیث، ۱۳۸۸ش، ص۱۲۹.</ref> [[مستدرک الوسائل (کتاب)|مُستَدرَکُ‌الوسایل]] نوشته [[میرزا حسین نوری|میرزاحسین نوری]]، [[میزان الحکمه (کتاب)|میزان‌الحکمه]] تألیف [[محمد محمدی ری‌شهری|محمد ری‌شهری]] و همکاران، [[جامع احادیث الشیعه (کتاب)|جامعُ احادیثِ الشیعه]] اثر گروهی از نویسندگان، [[الحیاة (کتاب)|الحیاة]] نوشته [[محمدرضا حکیمی]] و آثارالصّادقین تألیف صادق احسان‌بخش.<ref>مؤدب، تاریخ حدیث، ۱۳۸۸ش، ص۱۴۸-۱۵۲.</ref>

غلام‌حسین امیرخانی، خوش‌نویس هم [[حدیث باب مدینة العلم|حدیث اَنَا مدینةُ العلم]] را به‌ [[خط نستعلیق]]، کتابت کرده است.<ref>[https://www.jahannews.com/gallery/421048/1/ «خوشنویسی/أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا»].</ref>

==پانویس==

{{پانوشت}}

==پیوند به بیرون==

{{ستون|2}}

* [http://www.islamicecenter.com/ketaabkhaaneh/HADITH/aashnaaei_oloom_hadith_nasiri_fehrest.html مرکز تعلیمات اسلامی واشنگتن؛ آشنایی با علوم حدیث]

{{پایان}}

{{علوم حدیث}}