یتیم‌نوازی: تفاوت میان نسخه‌ها

دوستی و مهربانی با یتیم و گرامی‌داشتن وی، از موضوعاتی است که در متون دینی به آن پرداخته شده<ref>مدرسی، تفسیر هدایت، ۱۳۷۷ش، ج۱۸، ص۱۶۸؛ سبحانی، منشور جاوید، قم. ج۱۳، ص۱۵۶.</ref> و از کارهایی دانسته شده که ثواب زیادی دارد.<ref>محسنی، نقش اسلام در عصر حاضر، ۱۳۸۷ش، ص۸۹.</ref> سفارش شده به ایتام کمک مالی و اطعام کرد و با آنان بر سر یک سفره غذا خورد.<ref>سبحانی، منشور جاوید، قم، ج۱۳، ص۱۵۷.</ref> خوردن مال یتیم را از بزرگ‌ترین [[گناهان کبیره]] می‌دانند.<ref>محسنی، نقش اسلام در عصر حاضر، ۱۳۸۷ش، ص۸۹.</ref> یکی از نمونه‌های اخلاق عملی را سرپرستی ایتام دانسته‌اند.<ref>مؤدب، «یتیم و مسائل آن از منظر قرآن و روایات»، ص۴۹۵.</ref>  مفسران گفته‌اند در تکریم یتیم تنها مسائل مالی مطرح نیست بلکه باید به آنان محبت شود و از کمبودهای عاطفی آنان کاست و از همه جهات حمایت شوند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۶، ص۴۶۳؛ مکارم شیرازی، انوار هدایت، ۱۳۹۰ش، ص۳۸۷؛ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۲۷.</ref> گفته شده یتیم نباید احساس کند که چون پدرش را از دست داده خوار و ذلیل است، بلکه باید چنان مورد توجه و اکرام قرار گیرد که احساس کمبود نکند.<ref>مکارم شیرازی، انوار هدایت، ۱۳۹۰ش، ص۳۸۸.</ref>

'''یتیم کیست؟'''{{اصلی|یتیم}}یتیم در اصطلاح [[فقه|فقهی]] کسی است که پدرش را قبل از [[بلوغ]] از دست داده است.<ref>شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۲۸۱؛ راوندی، فقه القرآن‌، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۲۴۵.</ref> در [[قرآن]] و [[حدیث]]، یتیم در معنای غیرشرعی و لغوی (کسی یکی از والدینش را از دست داده است) نیز استعمال شده است.<ref>جصاص، احکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۲؛ مشکینی، ‌مصطلحات الفقه‌، [بی‌تا]، ص۵۷۶.</ref> در ابواب مختلف [[فقه|فقهی]]، مانند [[محجور|حجر]]، [[خمس]]، [[زکات]]، [[بیع]]، [[قرض]]، [[وصیت]]، [[ازدواج|نکاح]] و [[ولایت فقیه]] از احکام یتیم بحث می‌شود.

{{پایان شعر}}

|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = 250px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#90EE90| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}

'''عذاب متجاوزان به اموال یتیم'''

[[کمیته امداد امام خمینی]] از سال ۱۳۷۸ش طرحی به نام اکرام ایتام راه‌اندازی کرد که هدف آن حمایت از کودکان یتیم و تأمین نیازمندی‌های آنان است.<ref>«[https://ekram.emdad.ir/ طرح اکرام]»، سامانه اکرام.</ref> در این طرح، افراد نیکوکار با پذیرشِ حمایت مالی از یک یا چند یتیم در طول سال نسبت به رفع مشکلات مادی و معنوی آنان اقدام می‌نمایند. گفته شده حدود یک میلیون حامی از سراسر کشور سرپرستی کودکان یتیم تحت پوشش کمیته امداد را برعهده گرفته‌اند.<ref>«[https://ekram.emdad.ir/ طرح اکرام]»، سامانه اکرام.</ref>

==پرورشگاه ایتام==

سفارشات متعدد دربارهٔ یتیمان در متون دینی موجب شد که مسلمانان در طول تاریخ نگاه ویژه‌ای به یتیمان داشته باشند. در عصر صفوی، مکتب‌خانه‌هایی برای ایتام در برخی شهرهای ایران ساخته شد که از آن میان، مکتب‌خانه ایتام مشهد در کنار حرم رضوی با موقوفات بسیارش تا اواخر عصر قاجاری فعال بود.<ref>معصومی، محسن، «دارالایتام»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۶، ذیل مدخل.</ref> در دوره قاجار تحولات بسیاری در زمینه ایجاد یتیم‌خانه رخ داد.<ref>غفاری‌راد، فیروزه، «مروری بر سابقه دارالایتام های غیردولتی در دوره قاجار»، تاریخ روایی، شماره ۲۰ و ۲۱، سال ششم، بهار و تابستان ۱۴۰۰ش، ص۶۷.</ref> در دوره پهلوی دوم، اقدامات زیادی برای ایجاد پرورشگاه ایتام انجام شد. پس از انقلاب اسلامی بر اساس مصوبه دولت در ۱۳۵۸ش، کلیه مراکزی که به نوعی در نگهداری و تربیت کودکان بی‌سرپرست و یتیم سهم داشتند، به وزارت بهداری و بهزیستی منتقل شدند.<ref>معصومی، محسن، «دارالایتام»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۶، ذیل مدخل.</ref> برخی دیگر از مکاتب ایتام نیز به دست افراد نیکوکار بنا شد.<ref>معصومی، محسن، «دارالایتام»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۶، ذیل مدخل.</ref> موسسه دارالایتام مهدیه همدان تأسیس در سال ۱۳۵۱ش،<ref>«[https://www.darolaytam.ir/darolaytam/history.html معرفی و تاریخچه]» دارالایتام مهدیه همدان، بازدید: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.</ref> خانه نوباوگان محمدعلی مظفری تهران تأسیس در سال ۱۳۲۶ش،<ref>«[http://www.mozaffarikids.com/%d8%aa%d8%a7%d8%b1%db%8c%d8%ae%da%86%d9%87/ تاریخچه]»، خانه نوباوگان محمدعلی مظفری، بازدید: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.</ref> پرورشگاه مژدهی رشت تأسیس ۱۳۲۸ش<ref>«[https://itam-mojhdehi.ir/index.php?mod=pages&met=showinfo&id=13 معرفی پرورشگاه مژدهی]»، موسسه جمعیت حمایت ایتام، بازدید: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.</ref> از قدیمی‌ترین یتیم‌خانه‌های ایران به شمار می‌رود.

تربیت و نگهداری یتیمان نیز در جوامع اسلامی جایگاه و اهمیت ویژه‌ای داشته است. مکتب/ مکاتب‌الایتام، مهم‌ترین و گسترده‌ترین نهاد متولی آموزش به کودکان یتیم در جهان اسلام به‌شمار می‌رفتند. دارالایتام یا یتیم‌خانه‌ها در کشورهای اسلامی از اواخر قرن سیزدهم تشکیل شد و سپس در قرن چهاردهم، رشد سریع و چشمگیری یافت.<ref>معصومی، محسن، «دارالایتام»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۶، ذیل مدخل.</ref>

==پانویس==

{{پانوشت}}