ولادت امام مهدی(عج): تفاوت میان نسخه‌ها

ولادت امام مهدی(عج) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۰ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۴۲

۱٬۳۰۶ بایت اضافه‌شده ، ۳۰ آوریل

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

R.pouresmaeil

Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor

۲٬۳۹۳

ویرایش

@@ خط ۴۴: / خط ۴۴: @@
 گزارش‌های متعدد از [[فهرست ملاقات‌کنندگان با امام زمان|ملاقات افراد با امام مهدی]] در دوران غیبت و پیش از آن،<ref>نوری، نجم ثاقب، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۴۵۴–۸۴۹.</ref> عقیقه کردن امام عسکری(ع) برای ولادت فرزندش،<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۳۱ و ص۴۳۲؛ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۲۴۶.</ref> [[توقیعات امام مهدی(ع)|توقیعات صادر شده از امام مهدی(عج)]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۲۴؛ عباسی، اثبات ولادت امام زمان(ع) و نقد و بررسی شبهات پیرامون آن، ۱۳۹۲ش، ص۱۰۶.</ref> معجزات امام مهدی(ع) در دوران غیبت و پیش از آن<ref>عباسی، اثبات ولادت امام زمان(ع) و نقد و بررسی شبهات پیرامون آن، ۱۳۹۲ش، ص۱۱۰–۱۱۲.</ref> و گزارش‌های مربوط به متوسل شدن افراد به امام مهدی<ref>دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۳۹۵.</ref> را از دیگر شواهد تاریخی تولد و وجود حضرت مهدی می‌دانند. همچنین نحوه برخورد کارگزاران حکومت عباسی با خانواده امام عسکری پس از شهادت حضرت را نشانگر این می‌دانند که حکومت شواهدی از ولادت امام مهدی(عج) داشته است.<ref>ایروانی، الإمام المهدی(ع) بین التواتر وحساب الإحتمال، ۱۴۲۰ق، ص۴۳؛ العمیدی، المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق، ص۱۱۸.</ref> بنا به نقل [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] پس از شهادت امام عسکری(ع) کارگزاران [[معتمد عباسی|خلیفه عباسی]] برای دست‌یابی به فرزند ایشان تمام خانواده، کنیزان و اهالی خانه ایشان را بازرسی کرده و زندانی و تحت کنترل قرار دادند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۰۵.</ref>
+===استبعادهای مخالفان ولادت ===
+[[پرونده:کتیبه محمد المهدی مسجد النبی.jpg|بندانگشتی|کتیبه‌ای به [[خط ثلث]] با عنوان «محمد المهدی» در [[مسجدالنبی]]. این کتیبه به صورتی نوشته شده بود که با ترکیب دو کلمه محمد و المهدی کلمه «حیّ» به معنی زنده ایجاد می‌شد. (تصویر سمت راست) در تغییری که در این کتیبه صورت گرفت، دیگر کلمه «حیَ» دیده نمی‌شود. (تصویر سمت چپ)<ref>[https://hajj.ir/fa/69966 «درخشش نام اهل بیت بر دیوار مسجدالنبی محمد المهدی (عج) زنده است»]، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.</ref>]]
+مخالفان ولادت حضرت مهدی بر این باورند که دلایلی که برای اثبات وجود مهدی ارائه می‌شود قابلیت اثبات این مطلب را ندارند و شواهدی مبنی بر عدم وجود مهدی مورد ادعای شیعیان وجود دارد ː
+==== استبعادهای عقلی ====
+این سنخ استبعادها که عمدتا از سوی [[ابن‌تیمیه حرانی]] مطرح شده است، باور به تولد مهدی و حیات او را در تفکر شیعی امری نامعقول می‌داند ː
+* عمر مهدی ادعایی شیعه از عمر عادی انسان بر اساس تجربه و روایات منقول در مورد عمر افراد امت اسلام بسیار بیشتر است.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۹۱–۹۴.</ref> شیخ با ذکر نمونه‌هایی از عمرهایی طولانی چنین امری را ممکن و در حیطه قدرت خدا می‌داند.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر فی الغیبة، ۱۴۲۶ق، ص۸۳–۹۴.</ref> همچنین به نوشته نصرت‌الله آیتی مهدویت‌پژوه امامی، روایات نفی عمر طولانی در امت حضرت محمد(ص) در منابع اهل‌سنت است و نمی‌توان از آن‌ها برای نقد باور شیعیان استفاده کرد.<ref>آیتی، دلیل روشن، ۱۳۹۳ش، ص۲۹۱.</ref>
+* مهدی ادعایی شیعه کودک و [[محجور]] بوده و نمی‌تواند جایگاه امامت داشته باشد.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبوية، ۱۴۰۶ق، ص۸۷-۸۹.</ref> [[شیخ مفید]] پاسخ به این اشکال را چنین تبیین می‌کند که وقتی با دلیل قطعی امامت فردی ثابت شد، [[عصمت]] و [[علم لدنی|علم الهی]] او نیز ثابت می‌شود و در این مسئله سن امام تاثیری ندارد. محدودیت‌هایی که شریعت در امور مختلف برای سن کودکی قرار داده است، مربوط به انسان‌های عادی است که با گذر عمر به رشد عقلی و علمی می‌رسند. نه امام معصوم که دارای علم لدنی و موید به الطاف حق است.<ref>شیخ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۹-۱۵۳.</ref>
+* امام غائب بی‌فائده است و حتی به دلیل این‌که برخی با تکذیب او عذاب می‌شوند ضرر هم دارد.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبوية، ۱۴۰۶ق، ص۸۹-۹۱.</ref> شیخ مفید در پاسخ به این اشکال چنین بیان می‌کند که وجود امام غایب با نبود امام متفاوت است. امام غایب وجودش موجب اتمام حجت برای مردم است. همان‌گونه که در دعوت انبیاء اگر نماینده پیامبری دعوت می‌کرد بدون رویت پیامبر نیز حجت بر مردم تمام بود. امام غائب نیز گرچه مورد مشاهده مستقیم مردم نیست ولی با علم به وجود امام و دعوت بیان وظیفه توسط نائبان امام حجت بر مردم تمام می‌شود. ضمن این که اصل وجود امام ضروری است و نبودش با [[قاعده لطف|لطف]] و حکمت خداوند ناسازگار است. اما غیبت امام ناشی از ظلم و جور مردم است و به جهت امتحان و آزمون و رشد مردم رخ داده است.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر في الغيبة، ۱۴۲۶ق، ص۹۵-۹۸.</ref>
+==== استبعادهای روایی ====
+این دسته از استبعاد‌ها اثبات وجود و تولد مهدی در تفکر شیعی را غیر قابل اثبات از روایات ‌می‌دانند. [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]]، [[عثمان الخمیس]]، [[محمود عداب الحمش|محمود الحمش]]، [[ناصر القفاری]] و [[احمد الکاتب]] از جمله کسانی هستند که نقدهایی از این دست دارند ː
+* غالب روایاتی که در مجامع روایی شیعی علی‌الخصوص [[الکافی (کتاب)|کتاب الکافی]] برای اثبات ولادت مطرح شده است [[حدیث ضعیف|ضعف سندی]] داشته و در [[حدیث صحیح|روایات صحیح]] نیز دلالت قطعی به مسئله ولادت وجود ندارد.<ref>الخمیس، متی یشرق نورک ایها المنتظر؟، ۱۴۲۵ق، ص۹۰؛ الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۷۱–۴۹۶؛ قفاری، أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۸۴۴؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۱۹۷–۲۰۸.</ref> بر اساس پاسخ علی‌اصغر رضوانی به این اشکال، اولا وجود روایات صحیح‌السند در این رابطه ضعف روایات دیگر را جبران می‌کند. دوم این که اصل مهدویت و امامت امام دوازدهم با دلایل قطعی ثابت‌شده و نیازی به بررسی یکایک اسناد نیست. نکته سوم این که مجموع احادیث دلالت‌کننده بر ولادت به حد [[تواتر]] می‌رسد که در آن صورت ضعف سندی مورد توجه قرار نمی‌گیرد. چهارم دلیل مجهول بودن برخی روات در این احادیث شرایط خاص دوران بعد از امام حسن عسکری(ع) بوده است.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۲۲–۲۳.</ref>
+* هیچ روایت صحیحی برای اثبات امامت امام عسکری(ع) وجود ندارد. در نتیجه اگر امامت ایشان ثابت نشود نمی‌توان پذیرفت که با نصوصی که از جانب ایشان است، تولد، غیبت و امامت فرزندش ثابت شود.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۴۳–۴۵۱.</ref> در پاسخ به این اشکال گفته شده است که اولا امامت علاوه بر [[نص بر امام|نص]] با [[معجزه]] نیز ثابت می‌شود و معجزات ثابت‌کننده امامت برای امام عسکری(ع) نقل شده است. ثانیاً روایات مربوط به امامت امام عسکری(ع) منحصر در کافی نیست و در دیگر کتب روایی نیز وجود دارد. ثالثاً امامت ایشان با روایات کلی مربوط به [[امامت امامان شیعه|امامت امامان دوازده‌گانه]] نیز ثابت می‌شود. رابعاً بسیاری از علما این روایات را ضعیف ندانسته‌اند و صرف ضعف سندی روایت دلیل بر کنار گذشته شدن آن نیست.<ref>اکبرنژاد، بررسی تطبیقی مهدویت در روایات شیعه و اهل سنت‏، ۱۳۸۸ش، ص۳۲۳–۳۲۹.</ref>
+* در نحوه ولادت منتظَر و شخصیت مادر او در گزارش‌های نقل شده اختلاف وجود دارد.<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۷۲–۲۷۳؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۲۱۰–۲۱۸؛ قفاری، أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۸۴۳؛ الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۵۳–۴۷۰.</ref> در پاسخ به این اشکال گفته شده است که اولا مطرح‌کنندگان توجه به همه نقل‌های روایت نداشته‌اند. ثانیاً حتی اگر روایات مرتبط با چگونگی و جزئیات ولادت دارای اشکال باشد، خللی در اصل وقوع تولد که با ادله قطعی ثابت شده نمی‌رساند.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۹۹–۵۰۰؛ همچنین ببینید: آیتی، دلیل روشن، ۱۳۹۳ش، ص۱۴۴–۱۵۲.</ref>
+* ویژگی‌هایی که در احادیث موجود در منابع اهل سنت برای مهدی موعود ثابت شده است، مطابق با مهدی مورد ادعای شیعیان نیست. این روایات مهدی را از نسل امام حسن(ع) با نام محمد بن عبدالله می‌دانند در صورتی که به ادعای شیعه مهدی محمد بن حسن(ع) از نسل امام حسین(ع) است.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۹۴–۹۸.</ref> در رد سخن ابن‌تیمیه، عرفان محمود با بررسی که در روایات نقل شده در منابع اهل‌سنت در رابطه با خلفا و جانشینان پیامبر داشته است، بر این باور است که بر اساس این احادیث مراد از مهدی همان دوازدهمین خلیفه پیامبر و فرزند امام حسن عسکری(ع) است.<ref>محمود، ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین، ۱۳۹۰ش، ص۳۰–۱۳۶.</ref>
+==== استبعادهای تاریخی ====
+بر اساس این استبعادها که از جانب کسانی چون ابن‌تیمیه، ظهیر، الکاتب، الحمش، الخمیس و القفاری مطرح شده است، ولادت امام مهدی با گزارش‌های تاریخی موجود سازگار نیست ː
+* به گواه تاریخ‌دانان و متخصصان [[علم انساب]] امام حسن عسکری(ع) فرزند نداشته است.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۸۷؛ ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۰.</ref> [[بشیرحسین نجفی|بشیر نجفی]] در پاسخ به این اشکال معتقد است عدم اطلاع برخی از فرزند امام عسکری(ع) دلیل بر نبودن آن نیست.<ref>نجفی، ولادة الإمام المهدی‏، ۱۴۲۷ق، ص۳۴–۳۷.</ref> همچنین در کتاب [[ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین (کتاب)|ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین]] به ۱۱ مورد<ref>محمود، ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۹–۳۲۴.</ref>و در کتاب تولد امام مهدی به ۱۲ نمونه<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۵–۶۶.</ref> از علمای نسب‌شناس که به ولادت فرزند امام عسکری(ع) اذعان کرده‌اند اشاره شده است.
+* پس از شهادت امام عسکری(ع) در دوره‌ای که به عنوان [[عصر حیرت]] نامیده می‌شود، شیعیان متفرق شده و در امر امامت بعد از ایشان دچار اختلاف شدند. همین امر نشان‌دهنده ساختگی بودن مسئله تولد مهدی(عج) است.<ref>الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۱۲۷–۱۲۸؛ قفاری، أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۳۲–۳۳۴.</ref> [[سید سامی البدری]] مهدویت‌پژوه، با ذکر شواهدی از کتب تاریخی، بر این باور است که بعد از شهادت امام عسکری(ع) غالب شیعیان به امامت فرزند امام عسکری(ع) اعتقاد داشتند. و افرادی که در این امر دچار تردید بودند به مرور ابهاماتشان برطرف گردید.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۰۳–۴۰۹؛ همچنین نگاه کنید به: رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۴۹ و آیتی، دلیل روشن، ۱۳۹۳ش، ص۵۵–۶۵.</ref> به گزارش شیخ مفید از میان فرقه‌هایی که بعد از امام حسن عسکری(ع) در میان شیعیان شکل گرفت تنها [[امامیه|شیعه اثناعشری]] باقی ماند.<ref>شیخ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۳۲۱.</ref>
+* وجود [[مدعیان مهدویت]] و طرفداران آن‌ها در تاریخ نشان می‌دهد که شخصیت مهدی به صورت واضح مشخص نشده بود. پس نمی‌توان برای اثبات تولد مهدی مورد ادعای شیعیان به روایات تمسک کرد.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۹۸–۱۰۱؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۱۷۸–۱۸۱.</ref> البدری با ذکر شواهدی از روایات ثابت می‌کند مصداق مهدی از ابتدا توسط بزرگان دین بیان شده بود.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۲۱–۴۲۶.</ref> علی‌اصغر رضوانی نیز بر این باور است که پیامبر(ص) و ائمه رفتارشان در رابطه با مهدی(عج) همراه با احتیاط بوده است. از سویی با بیان شخصیت حقیقی مهدی زمینه اعتقاد صحیح را در این رابطه فراهم کرده‌اند و از سوی دیگر به دلیل جایگاه خطیر وی طوری عمل می‌کردند که ایشان را از خطرات حفظ کنند.<ref>ضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۴۳–۴۴.</ref>
+* اگر امام عسکری فرزندی داشت، ارث ایشان بعد از ادعای جعفر کذاب و تفتیش حکومت در میان خانواده امام و نیافتن فرزند به وی نمی‌رسید<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۷۹.</ref> شیخ مفید در پاسخ به این اشکال با ذکر نمونه قرآنی [[بنی‌اسرائیل|فرزندان یعقوب نبی(ع)]] که منکر زنده بودن [[یوسف (پیامبر)|یوسف]] شدند و به مرگش شهادت دادند، بیان می‌کند که جعفر نیز با این که فرزند امام بود اما معصوم نبود و گواهی و انکار او نمی‌تواند دلیلی بر عدم وجود فرزند برای امام عسکری(ع) باشد.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر فی الغیبة، ۱۴۲۶ق، ص۵۷–۵۸.</ref> همچنین گفته شده شواهدی وجود دارد که جعفر به دلیل گمراهی و انحراف این کار را کرد.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۶–۶۷.</ref> ضمن این که پیدا نشدن فرزند امام عسکری(ع) توسط عاملان حکومت به معنای فرزند نداشتن ایشان نیست.<ref>نجفی، ولادة الإمام المهدی‏، ۱۴۲۷ق، ص۲۲–۲۴.</ref>
+* اگر امام عسکری(ع) فرزندی داشت او را وصی خود قرار می‌داد و به مادرش وصیت نمی‌کرد.<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۰–۲۸۲.</ref> [[شیخ مفید]] در پاسخ با ذکر نمونه از وصیت امام صادق(ع) که به جهت مصلحت در وصیت ظاهری خود همسرش و حتی منصور دوانیقی را به عنوان وصی خود قرار داده بود، بیان می‌کند که وقتی بناست جان فرزند امام عسکری(ع) حفظ شود طبیعی است که وی را مخفی کند و به صورت علنی او را وصی خویش قرار ندهد.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر فی الغیبة، ۱۴۲۶ق، ص۶۳–۶۶.</ref>
 ===گزارش ولادت امام مهدی در منابع شیعی===
@@ خط ۶۰: / خط ۸۸: @@
 ==عقیده اهل‌سنت در تولد مهدی موعود==
-گفته شده غالب اهل‌سنت باوری به متولد شدن مهدی موعود(عج) ندارد.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۷۲.</ref> بر اساس گزارش [[محمود عداب الحمش]]، به اعتقاد غالب اهل‌سنت، مهدی موعود شخصی است به نام محمد بن عبدالله، از فرزندان حضرت زهرا(س) از [[سادات حسنی|نسل امام حسن(ع)]] که در [[آخرالزمان]] پیش از قیامش به دنیا خواهد آمد.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۱۲.</ref>
+گفته شده غالب اهل‌سنت باوری به متولد شدن مهدی موعود(عج) ندارد.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۷۲.</ref> بر اساس گزارش [[محمود عداب الحمش]]، به اعتقاد غالب اهل‌سنت، مهدی موعود شخصی است به نام محمد بن عبدالله، از فرزندان حضرت زهرا(س) از [[سادات حسنی|نسل امام حسن(ع)]] که در [[آخرالزمان]] پیش از قیامش به دنیا خواهد آمد.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۱۲.</ref> بر اساس تحقیقاتی که در این رابطه صورت گرفته است، برخی از دانشمندان اهل سنت به صاحب فرزند بودن امام حسن عسکری(ع) تصریح کرده‌اند.<ref>العمیدی، المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق، ص۱۳۱.</ref> گرچه اغلب آن‌ها وی را به عنوان مهدی موعود قبول ندارند. اما برخی بر این باورند که فرزند امام عسکری(ع) همان مهدی موعود است که در آخرالزمان قیام خواهد کرد.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۷۵.</ref>
-===استدلال‌های منکران ولادت===
-[[پرونده:کتیبه محمد المهدی مسجد النبی.jpg|بندانگشتی|کتیبه‌ای به [[خط ثلث]] با عنوان «محمد المهدی» در [[مسجدالنبی]]. این کتیبه به صورتی نوشته شده بود که با ترکیب دو کلمه محمد و المهدی کلمه «حیّ» به معنی زنده ایجاد می‌شد. (تصویر سمت راست) در تغییری که در این کتیبه صورت گرفت، دیگر کلمه «حیَ» دیده نمی‌شود. (تصویر سمت چپ)<ref>[https://hajj.ir/fa/69966 «درخشش نام اهل بیت بر دیوار مسجدالنبی محمد المهدی (عج) زنده است»]، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.</ref>]]
-یکی از دلایلی که برای انکار اعتقاد شیعه در بحث مهدویت توسط [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] و افراد دیگر مطرح شده است، فرزند نداشتن امام عسکری(ع) به گواه تاریخ و متخصصان [[علم انساب]] است.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۸۷؛ ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۰.</ref> به گفته [[بشیرحسین نجفی|بشیر نجفی]] عدم اطلاع از فرزند امام عسکری(ع) دلیل بر نبودن آن نیست.<ref>نجفی، ولادة الإمام المهدی‏، ۱۴۲۷ق، ص۳۴–۳۷.</ref> همچنین در کتاب [[ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین (کتاب)|ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین]] به ۱۱ مورد<ref>محمود، ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۹–۳۲۴.</ref>و در کتاب تولد امام مهدی به ۱۲ نمونه<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۵–۶۶.</ref> از علمای نسب‌شناس که به ولادت فرزند امام عسکری(ع) اذعان کرده‌اند اشاره شده است.
-به گفته [[احمد الکاتب]] و [[ناصر القفاری]]، پس از شهادت امام عسکری(ع) در دوره‌ای که به عنوان [[عصر حیرت]] نامیده می‌شود، شیعیان متفرق شده و در امر امامت بعد از ایشان دچار اختلاف شدند. همین امر نشان‌دهنده ساختگی بودن مسئله تولد مهدی(عج) است.<ref>الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۱۲۷–۱۲۸؛ قفاری، أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۳۲–۳۳۴.</ref> [[سید سامی البدری]] مهدویت‌پژوه، با ذکر شواهدی از کتب تاریخی، بر این باور است که بعد از شهادت امام عسکری(ع) غالب شیعیان به امامت فرزند امام عسکری(ع) اعتقاد داشتند. و افرادی که در این امر دچار تردید بودند به مرور ابهاماتشان برطرف گردید.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۰۳–۴۰۹؛ همچنین نگاه کنید به: رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۴۹ و آیتی، دلیل روشن، ۱۳۹۳ش، ص۵۵–۶۵.</ref> به گزارش شیخ مفید از میان فرقه‌هایی که بعد از امام حسن عسکری(ع) در میان شیعیان شکل گرفت تنها [[امامیه|شیعه اثناعشری]] باقی ماند.<ref>شیخ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۳۲۱.</ref>
-ابن‌تیمیه و احمد الکاتب بر این باورند که وجود [[مدعیان مهدویت]] و طرفداران آن‌ها در تاریخ نشان می‌دهد که شخصیت مهدی به صورت واضح مشخص نشده بود. پس نمی‌توان برای اثبات تولد مهدی مورد ادعای شیعیان به روایات تمسک کرد.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۹۸–۱۰۱؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۱۷۸–۱۸۱.</ref> البدری با ذکر شواهدی از روایات ثابت می‌کند مصداق مهدی از ابتدا توسط بزرگان دین بیان شده بود.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۲۱–۴۲۶.</ref> علی‌اصغر رضوانی نیز بر این باور است که پیامبر(ص) و ائمه رفتارشان در رابطه با مهدی(عج) همراه با احتیاط بوده است. از سویی با بیان شخصیت حقیقی مهدی زمینه اعتقاد صحیح را در این رابطه فراهم کرده‌اند و از سوی دیگر به دلیل جایگاه خطیر وی طوری عمل می‌کردند که ایشان را از خطرات حفظ کنند.<ref>ضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۴۳–۴۴.</ref>
-[[عثمان الخمیس]]، [[محمود عداب الحمش|محمود الحمش]]، ناصر القفاری و احمد الکاتب معتقدند غالب روایاتی که در مجامع روایی شیعی علی‌الخصوص [[الکافی (کتاب)|کتاب الکافی]] برای اثبات ولادت مطرح شده است [[حدیث ضعیف|ضعف سندی]] داشته و در [[حدیث صحیح|روایات صحیح]] نیز دلالت قطعی به مسئله ولادت وجود ندارد.<ref>الخمیس، متی یشرق نورک ایها المنتظر؟، ۱۴۲۵ق، ص۹۰؛ الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۷۱–۴۹۶؛ قفاری، أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۸۴۴؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۱۹۷–۲۰۸.</ref> بر اساس پاسخ علی‌اصغر رضوانی به این اشکال، اولا وجود روایات صحیح‌السند در این رابطه ضعف روایات دیگر را جبران می‌کند. دوم این که اصل مهدویت و امامت امام دوازدهم با دلایل قطعی ثابت‌شده و نیازی به بررسی یکایک اسناد نیست. نکته سوم این که مجموع احادیث دلالت‌کننده بر ولادت به حد [[تواتر]] می‌رسد که در آن صورت ضعف سندی مورد توجه قرار نمی‌گیرد. چهارم دلیل مجهول بودن برخی روات در این احادیث شرایط خاص دوران بعد از امام حسن عسکری(ع) بوده است.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۲۲–۲۳.</ref>
-بر اساس بررسی که محمود الحمش در روایات مربوط به امامت امام عسکری(ع) انجام داده، مدعی است هیچ روایت صحیحی برای اثبات امامت ایشان وجود ندارد. در نتیجه اگر امامت امام عسکری(ع) ثابت نشود نمی‌توان پذیرفت که با نصوصی که از جانب ایشان است، تولد، غیبت و امامت فرزندش ثابت شود.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۴۳–۴۵۱.</ref> در پاسخ به این اشکال گفته شده است که اولا امامت علاوه بر [[نص بر امام|نص]] با [[معجزه]] نیز ثابت می‌شود و معجزات ثابت‌کننده امامت برای امام عسکری(ع) نقل شده است. ثانیاً روایات مربوط به امامت امام عسکری(ع) منحصر در کافی نیست و در دیگر کتب روایی نیز وجود دارد. ثالثاً امامت ایشان با روایات کلی مربوط به [[امامت امامان شیعه|امامت امامان دوازده‌گانه]] نیز ثابت می‌شود. رابعاً بسیاری از علما این روایات را ضعیف ندانسته‌اند و صرف ضعف سندی روایت دلیل بر کنار گذشته شدن آن نیست.<ref>اکبرنژاد، بررسی تطبیقی مهدویت در روایات شیعه و اهل سنت‏، ۱۳۸۸ش، ص۳۲۳–۳۲۹.</ref>
-از دیگر اشکالاتی که به وجود مهدی موعود توسط ابن‌تیمیه مطرح شده است، غیرعادی بودن عمر امام زمان(عج) است. برپایه این اشکال اگر مهدی موعود همان [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام منتَظَر شیعیان]] باشد در آن صورت عمری بیشتر از ۴۵۰ سال (تا زمان ابن‌تیمیه) خواهد داشت در حالی که در امت اسلام چنین عمری طولانی وجود نداشته است. عمر طولانی [[نوح (پیامبر)|نوح]]، [[آدم (پیامبر)|آدم]] و [[حضرت خضر|خضر]] نیز نمی‌تواند تأییدکننده شیعیان باشد زیرا آن‌ها برای امت پیامبر نیستند.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۹۱–۹۴.</ref> [[شیخ مفید]] برای دفع این ایراد، با ذکر نمونه افراد دارای طول عمر بسیار زیاد در امت‌های گذشته و امت پیامبر(ص) نشان می‌دهد که غیرعادی بودن عمر طولانی بوده معنای عدم امکان نیست و اگر خدا بخواهد می‌تواند به مصلحت‌هایی طول عمر به ولی خودش بدهد.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر فی الغیبة، ۱۴۲۶ق، ص۸۳–۹۴.</ref> همچنین به نوشته نصرت‌الله آیتی مهدویت‌پژوه امامی، روایات نفی عمر طولانی در امت حضرت محمد(ص) در منابع اهل‌سنت است و نمی‌توان از آن‌ها برای نقد باور شیعیان استفاده کرد.<ref>آیتی، دلیل روشن، ۱۳۹۳ش، ص۲۹۱.</ref>
-در نقد دیگری [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن تیمیه]] با بررسی روایات مهدویت در منابع اهل‌سنت بر این عقیده است که ویژگی‌هایی که در این احادیث برای مهدی موعود ثابت شده است مطابق با مهدی مورد ادعای شیعیان نیست. این روایات مهدی را از نسل امام حسن(ع) با نام محمد بن عبدالله می‌دانند در صورتی که به ادعای شیعه مهدی محمد بن حسن(ع) از نسل امام حسین(ع) است.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۹۴–۹۸.</ref> در رد سخن ابن‌تیمیه، عرفان محمود با بررسی که در روایات نقل شده در منابع اهل‌سنت در رابطه با خلفا و جانشینان پیامبر داشته است، بر این باور است که بر اساس این احادیث مراد از مهدی همان دوازدهمین خلیفه پیامبر و فرزند امام حسن عسکری(ع) است.<ref>محمود، ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین، ۱۳۹۰ش، ص۳۰–۱۳۶.</ref>
-از دیگر اشکالات این است که اگر امام عسکری فرزندی داشت، ارث او به برادرش جعفر نمی‌رسید<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۷۹.</ref> [[جعفر پسر امام هادی(ع)|جعفر فرزند امام هادی(ع)]] ادعا کرد [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام عسکری(ع)]] فرزندی ندارد. حکومت نیز با تفتیش منزل ایشان و نیافتن فرزند حکم داد که ارث به جعفر برسد.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر فی الغیبة، ۱۴۲۶ق، ص۵۷.</ref> شیخ مفید در پاسخ به این اشکال با ذکر نمونه قرآنی [[بنی‌اسرائیل|فرزندان یعقوب نبی(ع)]] که منکر زنده بودن [[یوسف (پیامبر)|یوسف]] شدند و به مرگش شهادت دادند، بیان می‌کند که جعفر نیز با این که فرزند امام بود اما معصوم نبود و گواهی و انکار او نمی‌تواند دلیلی بر عدم وجود فرزند برای امام عسکری(ع) باشد.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر فی الغیبة، ۱۴۲۶ق، ص۵۷–۵۸.</ref> همچنین گفته شده شواهدی وجود دارد که جعفر به دلیل گمراهی و انحراف این کار را کرد.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۶–۶۷.</ref> ضمن این که پیدا نشدن فرزند امام عسکری(ع) توسط عاملان حکومت به معنای فرزند نداشتن ایشان نیست.<ref>نجفی، ولادة الإمام المهدی‏، ۱۴۲۷ق، ص۲۲–۲۴.</ref>
-[[احسان الهی ظهیر]] برای رد تولد فرزند امام عسکری(ع)، به وصیت ایشان به مادرش استناد می‌کنند. بدین صورت که اگر امام فرزندی داشت او را وصی خود قرار می‌داد.<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۰–۲۸۲.</ref> [[شیخ مفید]] در پاسخ با ذکر نمونه از وصیت امام صادق(ع) که به جهت مصلحت در وصیت ظاهری خود همسرش و حتی منصور دوانیقی را به عنوان وصی خود قرار داده بود، بیان می‌کند که وقتی بناست جان فرزند امام عسکری(ع) حفظ شود طبیعی است که وی را مخفی کند و به صورت علنی او را وصی خویش قرار ندهد.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر فی الغیبة، ۱۴۲۶ق، ص۶۳–۶۶.</ref>
-به گفته منکران ولادت مهدی موعود(عج)، یکی از دلایل اثبات عدم تولد، اختلاف نظر در نحوه ولادت منتظَر و نام مادر اوست.<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۷۲–۲۷۳؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۲۱۰–۲۱۸؛ قفاری، أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۸۴۳.</ref> شواهد تاریخی نیز در مورد مادر امام مهدی با هم سازگار نیستند و نمی‌توان اصل وجود کنیزی به نام [[نرجس]] را برای امام عسکری(ع) ثابت کرد.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۵۳–۴۷۰.</ref> در پاسخ به این اشکال گفته شده است که اولا مطرح‌کنندگان توجه به همه نقل‌های روایت نداشته‌اند. ثانیاً حتی اگر روایات مرتبط با چگونگی و جزئیات ولادت دارای اشکال باشد، خللی در اصل وقوع تولد که با ادله قطعی ثابت شده نمی‌رساند.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۹۹–۵۰۰؛ همچنین ببینید: آیتی، دلیل روشن، ۱۳۹۳ش، ص۱۴۴–۱۵۲.</ref>
-===معتقدان به ولادت از علمای اهل سنت===
-بر اساس تحقیقاتی که در این رابطه صورت گرفته است، برخی از دانشمندان اهل سنت به صاحب فرزند بودن امام حسن عسکری(ع) تصریح کرده‌اند.<ref>العمیدی، المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق، ص۱۳۱.</ref> گرچه اغلب آن‌ها وی را به عنوان مهدی موعود قبول ندارند. اما برخی بر این باورند که فرزند امام عسکری(ع) همان مهدی موعود است که در آخرالزمان قیام خواهد کرد.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۷۵.</ref>
 ====قائلان به صاحب فرزند بودن امام عسکری(ع)====