۱۴٬۸۹۸
ویرایش
ولادت امام مهدی(عج): تفاوت میان نسخه‌ها
←عقیده اهل‌سنت در تولد مهدی موعود
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) (ابرابزار) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
مهدویت‌پژوهان امامی در زمینه اثبات تولد امام مهدی(ع) آثار مستقلی نگاشته‌اند. | مهدویت‌پژوهان امامی در زمینه اثبات تولد امام مهدی(ع) آثار مستقلی نگاشته‌اند. | ||
== اختلاف‌نظر مسلمانان در ولادت مهدی موعود == | ==اختلاف‌نظر مسلمانان در ولادت مهدی موعود== | ||
مهدی‌باوری یا اعتقاد به منجی آخرالزمانی با توجه به روایاتی که در این رابطه از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نقل شده اصلی مشترک میان [[مسلمان|مسلمانان]] است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۷۶.</ref> با این وجود در به دنیا آمدن شخص مهدی موعود میان آن‌ها اختلاف‌نظر وجود دارد. علمای امامیه بالاتفاق بر این باورند، که مهدی موعود فرزند امام حسن عسکری(ع) است. او در سال ۲۵۵ق در سامرا به دنیا آمده و همچنان زنده است.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۰–۶۱.</ref> از جمله عالمانی که بر این مطلب تصریح کرده‌اند می‌توان به [[محمد بن یعقوب کلینی|شیخ کلینی]] (درگذشت:[[سال ۳۲۹ هجری قمری|۳۲۹ق]])،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۱۴.</ref> [[شیخ مفید]] (درگذشت:[[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]])،<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۳۳۹.</ref> [[شیخ طوسی]] (درگذشت:[[سال ۴۶۰ هجری قمری|۴۶۰ق]])،<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۸۴۲.</ref> [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] (درگذشت:[[سال ۵۴۸ هجری قمری|۵۴۸ق]])،<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۴۱۸.</ref> [[علی بن عیسی اربلی|اِرْبلی]] (درگذشت:[[سال ۶۹۲ هجری قمری|۶۹۲ق]])،<ref>اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۴۳۷.</ref> [[ابراهیم بن علی عاملی کفعمی|کفعمی]] (درگذشت:[[سال ۹۰۵ هجری قمری|۹۰۵ق]])،<ref>کفعمی، البلد الامین، ۱۴۱۸ق، ص۱۸۷.</ref> و [[محمدباقر مجلسی|مجلسی]] (درگذشت:[[سال ۱۱۱۰ هجری قمری|۱۱۱۰ق]])<ref>علامه مجلسی، بحار الأنوار، دار احیاء التراث العربی، ج۵۱، ص۲.</ref> اشاره کرد. | مهدی‌باوری یا اعتقاد به منجی آخرالزمانی با توجه به روایاتی که در این رابطه از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نقل شده اصلی مشترک میان [[مسلمان|مسلمانان]] است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۷۶.</ref> با این وجود در به دنیا آمدن شخص مهدی موعود میان آن‌ها اختلاف‌نظر وجود دارد. علمای امامیه بالاتفاق بر این باورند، که مهدی موعود فرزند امام حسن عسکری(ع) است. او در سال ۲۵۵ق در سامرا به دنیا آمده و همچنان زنده است.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۰–۶۱.</ref> از جمله عالمانی که بر این مطلب تصریح کرده‌اند می‌توان به [[محمد بن یعقوب کلینی|شیخ کلینی]] (درگذشت:[[سال ۳۲۹ هجری قمری|۳۲۹ق]])،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۱۴.</ref> [[شیخ مفید]] (درگذشت:[[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]])،<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۳۳۹.</ref> [[شیخ طوسی]] (درگذشت:[[سال ۴۶۰ هجری قمری|۴۶۰ق]])،<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۸۴۲.</ref> [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] (درگذشت:[[سال ۵۴۸ هجری قمری|۵۴۸ق]])،<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۴۱۸.</ref> [[علی بن عیسی اربلی|اِرْبلی]] (درگذشت:[[سال ۶۹۲ هجری قمری|۶۹۲ق]])،<ref>اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۴۳۷.</ref> [[ابراهیم بن علی عاملی کفعمی|کفعمی]] (درگذشت:[[سال ۹۰۵ هجری قمری|۹۰۵ق]])،<ref>کفعمی، البلد الامین، ۱۴۱۸ق، ص۱۸۷.</ref> و [[محمدباقر مجلسی|مجلسی]] (درگذشت:[[سال ۱۱۱۰ هجری قمری|۱۱۱۰ق]])<ref>علامه مجلسی، بحار الأنوار، دار احیاء التراث العربی، ج۵۱، ص۲.</ref> اشاره کرد. | ||
در مقابل به مشهور اهل‌سنت نسبت داده می‌شود که ادعای شیعیان در وجود خارجی مهدی موعود بدون دلیل است. آن‌ها سعی کرده‌اند با استدلال‌هایی چنین باوری را غیرقابل قبول نشان دهند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۹۰.</ref> روایاتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] و [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] وجود دارد که خبر از وقوع شک و تردید در ولادت [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|حضرت مهدی(عج)]] در آینده می‌دهند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۳۷؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۳۶۰.</ref> | در مقابل به مشهور اهل‌سنت نسبت داده می‌شود که ادعای شیعیان در وجود خارجی مهدی موعود بدون دلیل است. آن‌ها سعی کرده‌اند با استدلال‌هایی چنین باوری را غیرقابل قبول نشان دهند.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۹۰.</ref> روایاتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] و [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] وجود دارد که خبر از وقوع شک و تردید در ولادت [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|حضرت مهدی(عج)]] در آینده می‌دهند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۳۷؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۳۶۰.</ref> | ||
== قطعی بودن ولادت مهدی موعود در باور امامیه == | ==قطعی بودن ولادت مهدی موعود در باور امامیه== | ||
=== دلایل غیرنقلی === | ===دلایل غیرنقلی=== | ||
استدلال‌هایی که اصل [[ضرورت امامت|ضرورت وجود امام حیّ]] را در همه زمان‌ها ثابت می‌کنند. این دلایل را در چند دسته عقلی محض ([[فلسفه اسلامی|فلسفی]])، دارای مقدمات عقلی و نقلی ([[کلام اسلامی|کلامی]])، شهودی ([[عرفان نظری|عرفانی]]) و تجربی-عقلی قرار داده‌اند.<ref>رضوانی، وجود امام مهدی(عج) در پرتو عقل، ۱۳۸۶ش، ص۱۱.</ref> | استدلال‌هایی که اصل [[ضرورت امامت|ضرورت وجود امام حیّ]] را در همه زمان‌ها ثابت می‌کنند. این دلایل را در چند دسته عقلی محض ([[فلسفه اسلامی|فلسفی]])، دارای مقدمات عقلی و نقلی ([[کلام اسلامی|کلامی]])، شهودی ([[عرفان نظری|عرفانی]]) و تجربی-عقلی قرار داده‌اند.<ref>رضوانی، وجود امام مهدی(عج) در پرتو عقل، ۱۳۸۶ش، ص۱۱.</ref> | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
[[سید محمدباقر صدر]] (درگذشت: [[سال ۱۴۰۰ هجری قمری|۱۴۰۰ق]]) در اثبات وجود امام مهدی(عج) دلیلی علمی با روش تراکم ظنون و حساب احتمالات ارائه کرده است. بر اساس این دلیل، وجود مهدی موعود قرن‌ها در میان امت اسلامی مخصوصاً در دوران غیبت صغری با اعتماد به افراد راستگویی مثل [[نواب اربعه]] رایج بوده است. براساس منطق حیات بشری از جهت علمی و حساب احتمالات محال است که دروغی به این شکل بتواند قرن‌ها اطمینان امّت را جلب نماید.<ref>صدر، بحث حول المهدی (علیه السلام)، ۱۴۱۷ق، ص۸۸–۹۲.</ref> | [[سید محمدباقر صدر]] (درگذشت: [[سال ۱۴۰۰ هجری قمری|۱۴۰۰ق]]) در اثبات وجود امام مهدی(عج) دلیلی علمی با روش تراکم ظنون و حساب احتمالات ارائه کرده است. بر اساس این دلیل، وجود مهدی موعود قرن‌ها در میان امت اسلامی مخصوصاً در دوران غیبت صغری با اعتماد به افراد راستگویی مثل [[نواب اربعه]] رایج بوده است. براساس منطق حیات بشری از جهت علمی و حساب احتمالات محال است که دروغی به این شکل بتواند قرن‌ها اطمینان امّت را جلب نماید.<ref>صدر، بحث حول المهدی (علیه السلام)، ۱۴۱۷ق، ص۸۸–۹۲.</ref> | ||
=== دلایل نقلی === | ===دلایل نقلی=== | ||
دلایل نقلی را می‌توان در سه دسته کلی آیات، روایات و شواهد تاریخی قرار داد: | دلایل نقلی را می‌توان در سه دسته کلی آیات، روایات و شواهد تاریخی قرار داد: | ||
==== آیات ==== | ====آیات==== | ||
برای اثبات ضرورت وجود امام حیّ در جامعه بشری به آیاتی از قرآن از جمله [[سوره قدر|آیات سوره قدر]]،<ref>علامه مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۹۰؛ ابو معاش، الامام المهدی(عج) فی القرآن و السنة، ۱۳۸۸ش، ص۵۴۸.</ref> [[آیه ۳ سوره دخان|آیات ۳]] و [[آیه ۴ سوره دخان|۴ سوره دخان]]،<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۹۰؛ علامه مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۸۷–۸۸؛ ابو معاش، الامام المهدی(عج) فی القرآن و السنة، ۱۳۸۸ش، ص۴۲۷–۴۳۲.</ref> [[آیه ۷۱ سوره اسراء|آیات ۷۱]] و [[آیه ۷۲ سوره اسراء|۷۲ سوره اسراء]]،<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۲۰۵؛ رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۲۰–۲۶.</ref> [[آیات شهادت]]،{{یاد|مراد آیاتی از قرآن است نشان می‌دهد خداوند در بین هر امتی کسی را به عنوان شاهد و گواه قرار داده است تا در روز قیامت بر آن‌ها احتجاج کند. همچون آیات: | برای اثبات ضرورت وجود امام حیّ در جامعه بشری به آیاتی از قرآن از جمله [[سوره قدر|آیات سوره قدر]]،<ref>علامه مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۹۰؛ ابو معاش، الامام المهدی(عج) فی القرآن و السنة، ۱۳۸۸ش، ص۵۴۸.</ref> [[آیه ۳ سوره دخان|آیات ۳]] و [[آیه ۴ سوره دخان|۴ سوره دخان]]،<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۹۰؛ علامه مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۸۷–۸۸؛ ابو معاش، الامام المهدی(عج) فی القرآن و السنة، ۱۳۸۸ش، ص۴۲۷–۴۳۲.</ref> [[آیه ۷۱ سوره اسراء|آیات ۷۱]] و [[آیه ۷۲ سوره اسراء|۷۲ سوره اسراء]]،<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۲۰۵؛ رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۲۰–۲۶.</ref> [[آیات شهادت]]،{{یاد|مراد آیاتی از قرآن است نشان می‌دهد خداوند در بین هر امتی کسی را به عنوان شاهد و گواه قرار داده است تا در روز قیامت بر آن‌ها احتجاج کند. همچون آیات: | ||
* آیه ۴۱ سوره نساء: فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَ جِئْنا بِکَ عَلی هؤُلاءِ شَهِیداً؛ «چگونه است حال (در روز محشر) آن‌گاه که از هر طائفه‌ای گواهی آوریم و تو را «ای پیامبر» بر آنان گواه خواهیم». | * آیه ۴۱ سوره نساء: فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَ جِئْنا بِکَ عَلی هؤُلاءِ شَهِیداً؛ «چگونه است حال (در روز محشر) آن‌گاه که از هر طائفه‌ای گواهی آوریم و تو را «ای پیامبر» بر آنان گواه خواهیم». | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
* آیه ۸۹ سوره نحل: وَ یَوْمَ نَبْعَثُ فِی کُلِّ أُمَّةٍ شَهِیداً عَلَیْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِکَ شَهِیداً عَلی هؤُلاءِ؛ «روزی که ما در هر امتی از میان خودشان گواهی بر آنان برانگیزیم و تو را (ای محمّد) بر این امت گواه آوریم».}}<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۲۷–۳۳.</ref> [[آیه هادی|آیه ۷ سوره رعد]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۳۴–۳۹.</ref> [[آیه ۲۴ سوره فاطر]]،<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۰۹؛ رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۴۰–۴۱.</ref> [[آیه ۱۸۱ سوره اعراف]]،<ref>مشهدی، تفسیر کنزالدقائق، ۱۳۶۷ش، ج۵، ص۲۷۳؛ رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۴۲.</ref> [[آیه صادقین]]<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۴۳–۴۵.</ref> و [[آیه اولی‌الامر]]<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۴۶–۵۰.</ref> استناد شده است.<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۱۳.</ref> | * آیه ۸۹ سوره نحل: وَ یَوْمَ نَبْعَثُ فِی کُلِّ أُمَّةٍ شَهِیداً عَلَیْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِکَ شَهِیداً عَلی هؤُلاءِ؛ «روزی که ما در هر امتی از میان خودشان گواهی بر آنان برانگیزیم و تو را (ای محمّد) بر این امت گواه آوریم».}}<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۲۷–۳۳.</ref> [[آیه هادی|آیه ۷ سوره رعد]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۳۴–۳۹.</ref> [[آیه ۲۴ سوره فاطر]]،<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۰۹؛ رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۴۰–۴۱.</ref> [[آیه ۱۸۱ سوره اعراف]]،<ref>مشهدی، تفسیر کنزالدقائق، ۱۳۶۷ش، ج۵، ص۲۷۳؛ رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۴۲.</ref> [[آیه صادقین]]<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۴۳–۴۵.</ref> و [[آیه اولی‌الامر]]<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۴۶–۵۰.</ref> استناد شده است.<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۱۳.</ref> | ||
==== روایات ==== | ====روایات==== | ||
احادیثی که در کتب شیعه و سنّی نقل شده‌اند و دلالت بر وجود امام معصوم در هر زمان دارد.<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۵۲.</ref> [[حدیث ثقلین]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۵۴–۶۰.</ref> [[حدیث من مات|حدیث معرفت امام]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶۱–۶۲.</ref> [[حدیث دوازده خلیفه]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶۳–۶۴.</ref> [[حدیث امان]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶۵–۶۶.</ref> [[حدیث سفینه]]<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶۷–۶۸.</ref> و [[حدیث خالی نبودن زمان از امام قرشی|حدیث خالی نبودن زمان از امام قُرشی]]<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶۹–۷۰.</ref> از آن جمله‌اند. | احادیثی که در کتب شیعه و سنّی نقل شده‌اند و دلالت بر وجود امام معصوم در هر زمان دارد.<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۵۲.</ref> [[حدیث ثقلین]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۵۴–۶۰.</ref> [[حدیث من مات|حدیث معرفت امام]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶۱–۶۲.</ref> [[حدیث دوازده خلیفه]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶۳–۶۴.</ref> [[حدیث امان]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶۵–۶۶.</ref> [[حدیث سفینه]]<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶۷–۶۸.</ref> و [[حدیث خالی نبودن زمان از امام قرشی|حدیث خالی نبودن زمان از امام قُرشی]]<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶۹–۷۰.</ref> از آن جمله‌اند. | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
[[سید کمال حیدری]] از کلام‌پژوهان شیعه بر این باور است که اثبات ولادت امام مهدی(عج) و بسیاری از مبانی امامیه از روایات با مبنای [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]] در سند روایات ممکن نیست؛ بلکه باید نظر به جمع ظنون و قرائن باشد.<ref>طوسی، [https://www.naqdedini.org/140206-5/#_ftnref39 «سید کمال حیدری، متفکری در حصر»]، سایت نقد دینی.</ref>{{یاد|در تصحیح روایات دو روش وجود دارد: روش وثاقت سندی که مورد تأکید آیت‌الله خویی می‌باشد و روش وثاقت صدوری. در روش اول، ملاک صحت یا ضعف روایات، در درجه اوّل، سند آن است؛ یعنی اگر سند حدیث قوی بود، اخذ، و چنانچه سندش ضعیف بود، طرد می‌شود و هیچ قرینه ای نمی‌تواند ضعف سند را جبران کند. اما در روش صدوری یا همان جمع قرائن، مجموعه‌ای از قرائن و شواهد دست به دست هم می‌دهند تا در نهایت، وثاقت و صحّت روایت را تأیید کنند. چه‌بسا روایتی که سند آن ضعیف باشد، اما به‌دلیل وجود قرائن دیگر -که حاکی از صحّت صدور آن است- مورد قبول واقع شود. برخی از این قرائن عبارتند از: وثاقت راوی، متن حدیث، سند، کتابی که روایت در آن نقل شده است، زمان نصّ، عمل علمای عصر صدور به روایت و … .}} با این حال از نظر وی مجموع روایاتی که در این مورد در منابع حدیثی صادر شده است تولد امام مهدی(ع) را به صورت یقینی ثابت می‌کند.<ref>[https://alhaydari.com/fa/2018/05/6235/ «پاسخ به سؤال چگونگی اثبات ولادت امام زمان(عج)»]، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله العظمی سید کمال حیدری.</ref> | [[سید کمال حیدری]] از کلام‌پژوهان شیعه بر این باور است که اثبات ولادت امام مهدی(عج) و بسیاری از مبانی امامیه از روایات با مبنای [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]] در سند روایات ممکن نیست؛ بلکه باید نظر به جمع ظنون و قرائن باشد.<ref>طوسی، [https://www.naqdedini.org/140206-5/#_ftnref39 «سید کمال حیدری، متفکری در حصر»]، سایت نقد دینی.</ref>{{یاد|در تصحیح روایات دو روش وجود دارد: روش وثاقت سندی که مورد تأکید آیت‌الله خویی می‌باشد و روش وثاقت صدوری. در روش اول، ملاک صحت یا ضعف روایات، در درجه اوّل، سند آن است؛ یعنی اگر سند حدیث قوی بود، اخذ، و چنانچه سندش ضعیف بود، طرد می‌شود و هیچ قرینه ای نمی‌تواند ضعف سند را جبران کند. اما در روش صدوری یا همان جمع قرائن، مجموعه‌ای از قرائن و شواهد دست به دست هم می‌دهند تا در نهایت، وثاقت و صحّت روایت را تأیید کنند. چه‌بسا روایتی که سند آن ضعیف باشد، اما به‌دلیل وجود قرائن دیگر -که حاکی از صحّت صدور آن است- مورد قبول واقع شود. برخی از این قرائن عبارتند از: وثاقت راوی، متن حدیث، سند، کتابی که روایت در آن نقل شده است، زمان نصّ، عمل علمای عصر صدور به روایت و … .}} با این حال از نظر وی مجموع روایاتی که در این مورد در منابع حدیثی صادر شده است تولد امام مهدی(ع) را به صورت یقینی ثابت می‌کند.<ref>[https://alhaydari.com/fa/2018/05/6235/ «پاسخ به سؤال چگونگی اثبات ولادت امام زمان(عج)»]، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله العظمی سید کمال حیدری.</ref> | ||
==== شواهد تاریخی ==== | ====شواهد تاریخی==== | ||
گزارش‌های تاریخی نیز وجود خارجی امام مهدی(عج) را ثابت می‌کنند. گفته شده قدمای شیعه همچون [[ابوسهل نوبختی]] (درگذشت: [[سال ۳۱۱ هجری قمری|۳۱۱ق]]) و شیخ صدوق برای اثبات وجود امام مهدی(عج) به نقل شفاهی [[تواتر|متواتر]] موجود میان شیعه استناد کرده‌اند. شیعیان تولد امام مهدی و نص امامت او را به صورت شفاهی نسل‌به‌نسل نقل کرده‌اند و این امر میان آن‌ها شهرت داشته است. همین تواتر و نقل عمومی دلیلی بر صاحب فرزند بودن امام عسکری(ع) و امامت و مهدویت این فرزند است.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۹۶.</ref> | گزارش‌های تاریخی نیز وجود خارجی امام مهدی(عج) را ثابت می‌کنند. گفته شده قدمای شیعه همچون [[ابوسهل نوبختی]] (درگذشت: [[سال ۳۱۱ هجری قمری|۳۱۱ق]]) و شیخ صدوق برای اثبات وجود امام مهدی(عج) به نقل شفاهی [[تواتر|متواتر]] موجود میان شیعه استناد کرده‌اند. شیعیان تولد امام مهدی و نص امامت او را به صورت شفاهی نسل‌به‌نسل نقل کرده‌اند و این امر میان آن‌ها شهرت داشته است. همین تواتر و نقل عمومی دلیلی بر صاحب فرزند بودن امام عسکری(ع) و امامت و مهدویت این فرزند است.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۹۶.</ref> | ||
گزارش‌های متعدد از [[فهرست ملاقات‌کنندگان با امام زمان|ملاقات افراد با امام مهدی]] در دوران غیبت و پیش از آن،<ref>نوری، نجم ثاقب، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۴۵۴–۸۴۹.</ref> عقیقه کردن امام عسکری(ع) برای ولادت فرزندش،<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۳۱ و ص۴۳۲؛ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۲۴۶.</ref> [[توقیعات امام مهدی(ع)|توقیعات صادر شده از امام مهدی(عج)]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۲۴؛ عباسی، اثبات ولادت امام زمان(ع) و نقد و بررسی شبهات پیرامون آن، ۱۳۹۲ش، ص۱۰۶.</ref> معجزات امام مهدی(ع) در دوران غیبت و پیش از آن<ref>عباسی، اثبات ولادت امام زمان(ع) و نقد و بررسی شبهات پیرامون آن، ۱۳۹۲ش، ص۱۱۰–۱۱۲.</ref> و گزارش‌های مربوط به متوسل شدن افراد به امام مهدی<ref>دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۳۹۵.</ref> را از دیگر شواهد تاریخی تولد و وجود حضرت مهدی می‌دانند. همچنین نحوه برخورد کارگزاران حکومت عباسی با خانواده امام عسکری پس از شهادت حضرت را نشانگر این می‌دانند که حکومت شواهدی از ولادت امام مهدی(عج) داشته است.<ref>ایروانی، الإمام المهدی(ع) بین التواتر وحساب الإحتمال، ۱۴۲۰ق، ص۴۳؛ العمیدی، المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق، ص۱۱۸.</ref> بنا به نقل [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] پس از شهادت امام عسکری(ع) کارگزاران [[معتمد عباسی|خلیفه عباسی]] برای دست‌یابی به فرزند ایشان تمام خانواده، کنیزان و اهالی خانه ایشان را بازرسی کرده و زندانی و تحت کنترل قرار دادند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۰۵.</ref> | گزارش‌های متعدد از [[فهرست ملاقات‌کنندگان با امام زمان|ملاقات افراد با امام مهدی]] در دوران غیبت و پیش از آن،<ref>نوری، نجم ثاقب، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۴۵۴–۸۴۹.</ref> عقیقه کردن امام عسکری(ع) برای ولادت فرزندش،<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۳۱ و ص۴۳۲؛ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۲۴۶.</ref> [[توقیعات امام مهدی(ع)|توقیعات صادر شده از امام مهدی(عج)]]،<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۲۴؛ عباسی، اثبات ولادت امام زمان(ع) و نقد و بررسی شبهات پیرامون آن، ۱۳۹۲ش، ص۱۰۶.</ref> معجزات امام مهدی(ع) در دوران غیبت و پیش از آن<ref>عباسی، اثبات ولادت امام زمان(ع) و نقد و بررسی شبهات پیرامون آن، ۱۳۹۲ش، ص۱۱۰–۱۱۲.</ref> و گزارش‌های مربوط به متوسل شدن افراد به امام مهدی<ref>دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۳۹۵.</ref> را از دیگر شواهد تاریخی تولد و وجود حضرت مهدی می‌دانند. همچنین نحوه برخورد کارگزاران حکومت عباسی با خانواده امام عسکری پس از شهادت حضرت را نشانگر این می‌دانند که حکومت شواهدی از ولادت امام مهدی(عج) داشته است.<ref>ایروانی، الإمام المهدی(ع) بین التواتر وحساب الإحتمال، ۱۴۲۰ق، ص۴۳؛ العمیدی، المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق، ص۱۱۸.</ref> بنا به نقل [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] پس از شهادت امام عسکری(ع) کارگزاران [[معتمد عباسی|خلیفه عباسی]] برای دست‌یابی به فرزند ایشان تمام خانواده، کنیزان و اهالی خانه ایشان را بازرسی کرده و زندانی و تحت کنترل قرار دادند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۰۵.</ref> | ||
=== گزارش ولادت امام مهدی در منابع شیعی === | ===گزارش ولادت امام مهدی در منابع شیعی=== | ||
بر اساس گزارش منابع شیعی، [[حکیمه دختر امام جواد(ع)|حکیمه خاتون]] در شب نیمه‌شعبان به دستور امام حسن عسکری(ع) به منزل ایشان رفته و خبر تولد آخرین حجت الهی از جانب امام به وی ابلاغ می‌شود. نزدیکی‌های صبح بدون این که آثار حمل در [[نرجس|نرجس‌خاتون]] وجود داشته باشد، امام مهدی به دنیا می‌آید.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۲۴–۴۲۵.</ref> به گزارش [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری]]، بررسی دقیق اسناد زمان و مکان ولادت امام مهدی(عج) نشان می‌دهد که ایشان در شب یا روز جمعه، نیمه‌شعبان [[سال ۲۵۵ هجری قمری|سال ۲۵۵ق]] مطابق با ۱۲ مرداد سال ۲۴۸ش و ۲۹ جولای سال ۸۶۹م، در [[سامرا|شهر سامرّا]] به دنیا آمده است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۲۱۸؛ همچنین ببینید: سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۷۳.</ref> با این که این نظر را مشهور دانسته‌اند،<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۲۱۸.</ref> [[شیخ طوسی]] نظر صحیح در سال ولادت ایشان را [[سال ۲۵۶ هجری قمری|۲۵۶ق]] ذکر کرده است.<ref>شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۴۱۹.</ref> [[محمدتقی شوشتری]] ([[سال ۱۲۸۲ هجری شمسی|۱۲۸۲]]-[[سال ۱۳۷۴ هجری شمسی|۱۳۷۴ش]]) عالم رجالی شیعه نیز بعد از بررسی اقوال در این زمینه نظر شیخ طوسی را ترجیح می‌دهد.<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱۲ (رسالة فی تواریخ النبی والآل)، ص۲۴.</ref>{{جعبه نقل قول|تاریخ بایگانی||عنوان=|نقل‌قول=ابو بصیر از [[امام صادق علیه‌السلام]] نقل کرده است که فرمود: | بر اساس گزارش منابع شیعی، [[حکیمه دختر امام جواد(ع)|حکیمه خاتون]] در شب نیمه‌شعبان به دستور امام حسن عسکری(ع) به منزل ایشان رفته و خبر تولد آخرین حجت الهی از جانب امام به وی ابلاغ می‌شود. نزدیکی‌های صبح بدون این که آثار حمل در [[نرجس|نرجس‌خاتون]] وجود داشته باشد، امام مهدی به دنیا می‌آید.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۲۴–۴۲۵.</ref> به گزارش [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری]]، بررسی دقیق اسناد زمان و مکان ولادت امام مهدی(عج) نشان می‌دهد که ایشان در شب یا روز جمعه، نیمه‌شعبان [[سال ۲۵۵ هجری قمری|سال ۲۵۵ق]] مطابق با ۱۲ مرداد سال ۲۴۸ش و ۲۹ جولای سال ۸۶۹م، در [[سامرا|شهر سامرّا]] به دنیا آمده است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۲۱۸؛ همچنین ببینید: سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۷۳.</ref> با این که این نظر را مشهور دانسته‌اند،<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۲۱۸.</ref> [[شیخ طوسی]] نظر صحیح در سال ولادت ایشان را [[سال ۲۵۶ هجری قمری|۲۵۶ق]] ذکر کرده است.<ref>شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۴۱۹.</ref> [[محمدتقی شوشتری]] ([[سال ۱۲۸۲ هجری شمسی|۱۲۸۲]]-[[سال ۱۳۷۴ هجری شمسی|۱۳۷۴ش]]) عالم رجالی شیعه نیز بعد از بررسی اقوال در این زمینه نظر شیخ طوسی را ترجیح می‌دهد.<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱۲ (رسالة فی تواریخ النبی والآل)، ص۲۴.</ref>{{جعبه نقل قول|تاریخ بایگانی||عنوان=|نقل‌قول=ابو بصیر از [[امام صادق علیه‌السلام]] نقل کرده است که فرمود: | ||
ولادت صاحب‌الامر بر این مردم نهان است، تا چون خروج کند، بیعت هیچ‌کس بر گردنش نباشد و خدای تعالی امر وی را در یک شب به سامان رساند.|منبع=<small>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۸۰.</small>|تراز=چپ|عرض=۳۲۰px|حاشیه=۵px|اندازه خط=۱۲px|رنگ پس‌زمینه=|گیومه نقل‌قول=|تراز منبع=راست}} | ولادت صاحب‌الامر بر این مردم نهان است، تا چون خروج کند، بیعت هیچ‌کس بر گردنش نباشد و خدای تعالی امر وی را در یک شب به سامان رساند.|منبع=<small>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ۱۳۵۹ش، ج۲، ص۴۸۰.</small>|تراز=چپ|عرض=۳۲۰px|حاشیه=۵px|اندازه خط=۱۲px|رنگ پس‌زمینه=|گیومه نقل‌قول=|تراز منبع=راست}} | ||
حکمت مخفیانه بودن ولادت [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|حضرت مهدی(عج)]] را حفظ جان وی دانسته‌اند.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۶۹–۴۷۰.</ref> شیخ طوسی به نمونه‌ها و انگیزه‌های مختلفی اشاره می‌کند که می‌تواند موجب پنهان کردن تولد فرزند گردد. وی به این نکته تأکید می‌کند که معلوم نبودن فرزند به معنای بدون فرزند بودن نیست.<ref>شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۷۷.</ref> | حکمت مخفیانه بودن ولادت [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|حضرت مهدی(عج)]] را حفظ جان وی دانسته‌اند.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۶۹–۴۷۰.</ref> شیخ طوسی به نمونه‌ها و انگیزه‌های مختلفی اشاره می‌کند که می‌تواند موجب پنهان کردن تولد فرزند گردد. وی به این نکته تأکید می‌کند که معلوم نبودن فرزند به معنای بدون فرزند بودن نیست.<ref>شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۲۵ق، ص۷۷.</ref> | ||
== ولادت امام مهدی در گرایش‌های شیعی == | ==ولادت امام مهدی در گرایش‌های شیعی== | ||
میان فرقه‌های شیعی در رابطه با تولد مهدی موعود عقاید متفاوتی نسبت به عقیده امامیه وجود دارد. زیدیه به اصل مهدویت باور دارند.<ref>الرسی، الاحکام فی الحلال و الحرام، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۴۶۸–۴۷۰.</ref> اما شخصی معین را به عنوان موعود نمی‌پذیرند. آن‌ها با پذیرش [[مهدویت نوعی]]، آن را مقامی دانسته‌اند که در هر دوره‌ای در یک انسان کامل ظهور پیدا می‌کند.<ref>یزدانی احمدآبادی، «درآمدی بر جوهره چیستی و چرائی مهدویت در زیدیه»، ص۵۱۸.</ref> | میان فرقه‌های شیعی در رابطه با تولد مهدی موعود عقاید متفاوتی نسبت به عقیده امامیه وجود دارد. زیدیه به اصل مهدویت باور دارند.<ref>الرسی، الاحکام فی الحلال و الحرام، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۴۶۸–۴۷۰.</ref> اما شخصی معین را به عنوان موعود نمی‌پذیرند. آن‌ها با پذیرش [[مهدویت نوعی]]، آن را مقامی دانسته‌اند که در هر دوره‌ای در یک انسان کامل ظهور پیدا می‌کند.<ref>یزدانی احمدآبادی، «درآمدی بر جوهره چیستی و چرائی مهدویت در زیدیه»، ص۵۱۸.</ref> | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
با این که باور به تولد و حیات امام مهدی(ع) به عنوان یک باور عمومی میان شیعیان امامی مطرح است،<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۰–۶۱.</ref> اما برخی نواندیشان دینی باورهای متفاوتی را در رابطه با این مسئله مطرح کرده‌اند. [[سید ابوالفضل برقعی]] ([[سال ۱۲۸۷ هجری شمسی|۱۲۸۷]]-[[سال ۱۳۷۰ هجری شمسی|۱۳۷۰ش]]) از دانش‌آموختگان حوزوی شیعه، با تأکید به بازگشت به قرآن و قرآن بسندگی در معرفت دینی، در [[بررسی علمی در احادیث مهدی (کتاب)|کتاب بررسی علمی در احادیث مهدی]]، باور به وجود امام مهدی(ع) را از اساس خرافه خوانده است.<ref>مهدی‌نژاد، حضرت مهدی(عج) رایت هدایت، ۱۴۰۰ش، ص۱۶–۱۷.</ref> البته اندیشه‌های وی از جهت روشی و محتوایی در مسئله مهدویت مورد نقد قرار گرفته است.<ref>مهدی‌نژاد، حضرت مهدی(عج) رایت هدایت، ۱۴۰۰ش، ص۱۸.</ref> [[عبدالکریم سروش]] (زاده: [[سال ۱۳۲۴ هجری شمسی|۱۳۲۴ش]]) نیز معتقد است نمی‌توان از نظر تاریخی تولد امام مهدی(عج) را ثابت کرد و از این جهت اعتقاد به وجود او ضرورتی در دینداری ندارد.<ref>پنبه‌پز و دیگران، «نقد دیدگاه دکتر سروش در اثبات‌ناپذیری تاریخی تولد امام و عدم ضرورت اعتقاد به وجود امام مهدی»، ص۱۲۴.</ref> در نقد این دیدگاه گفته شده است که با دلایل مختلف می‌توان تولد امام مهدی(عج) و ضرورت اعتقاد به وجود وی را ثابت کرد.<ref>پنبه‌پز و دیگران، «نقد دیدگاه دکتر سروش در اثبات‌ناپذیری تاریخی تولد امام و عدم ضرورت اعتقاد به وجود امام مهدی»، ص۱۳۵–۱۳۶.</ref> | با این که باور به تولد و حیات امام مهدی(ع) به عنوان یک باور عمومی میان شیعیان امامی مطرح است،<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۰–۶۱.</ref> اما برخی نواندیشان دینی باورهای متفاوتی را در رابطه با این مسئله مطرح کرده‌اند. [[سید ابوالفضل برقعی]] ([[سال ۱۲۸۷ هجری شمسی|۱۲۸۷]]-[[سال ۱۳۷۰ هجری شمسی|۱۳۷۰ش]]) از دانش‌آموختگان حوزوی شیعه، با تأکید به بازگشت به قرآن و قرآن بسندگی در معرفت دینی، در [[بررسی علمی در احادیث مهدی (کتاب)|کتاب بررسی علمی در احادیث مهدی]]، باور به وجود امام مهدی(ع) را از اساس خرافه خوانده است.<ref>مهدی‌نژاد، حضرت مهدی(عج) رایت هدایت، ۱۴۰۰ش، ص۱۶–۱۷.</ref> البته اندیشه‌های وی از جهت روشی و محتوایی در مسئله مهدویت مورد نقد قرار گرفته است.<ref>مهدی‌نژاد، حضرت مهدی(عج) رایت هدایت، ۱۴۰۰ش، ص۱۸.</ref> [[عبدالکریم سروش]] (زاده: [[سال ۱۳۲۴ هجری شمسی|۱۳۲۴ش]]) نیز معتقد است نمی‌توان از نظر تاریخی تولد امام مهدی(عج) را ثابت کرد و از این جهت اعتقاد به وجود او ضرورتی در دینداری ندارد.<ref>پنبه‌پز و دیگران، «نقد دیدگاه دکتر سروش در اثبات‌ناپذیری تاریخی تولد امام و عدم ضرورت اعتقاد به وجود امام مهدی»، ص۱۲۴.</ref> در نقد این دیدگاه گفته شده است که با دلایل مختلف می‌توان تولد امام مهدی(عج) و ضرورت اعتقاد به وجود وی را ثابت کرد.<ref>پنبه‌پز و دیگران، «نقد دیدگاه دکتر سروش در اثبات‌ناپذیری تاریخی تولد امام و عدم ضرورت اعتقاد به وجود امام مهدی»، ص۱۳۵–۱۳۶.</ref> | ||
== عقیده اهل‌سنت در تولد مهدی موعود == | ==عقیده اهل‌سنت در تولد مهدی موعود== | ||
گفته شده غالب اهل‌سنت باوری به متولد شدن مهدی موعود(عج) ندارد.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۷۲.</ref> بر اساس گزارش [[محمود عداب الحمش]]، به اعتقاد غالب اهل‌سنت، مهدی موعود شخصی است به نام محمد بن عبدالله، از فرزندان حضرت زهرا(س) از [[سادات حسنی|نسل امام حسن(ع)]] که در [[آخرالزمان]] پیش از قیامش به دنیا خواهد آمد.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۱۲.</ref> | گفته شده غالب اهل‌سنت باوری به متولد شدن مهدی موعود(عج) ندارد.<ref>سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۷۲.</ref> بر اساس گزارش [[محمود عداب الحمش]]، به اعتقاد غالب اهل‌سنت، مهدی موعود شخصی است به نام محمد بن عبدالله، از فرزندان حضرت زهرا(س) از [[سادات حسنی|نسل امام حسن(ع)]] که در [[آخرالزمان]] پیش از قیامش به دنیا خواهد آمد.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۱۲.</ref> | ||
=== استدلال‌های منکران ولادت === | ===استدلال‌های منکران ولادت=== | ||
[[پرونده:کتیبه محمد المهدی مسجد النبی.jpg|بندانگشتی|کتیبه‌ای به [[خط ثلث]] با عنوان «محمد المهدی» در [[مسجدالنبی]]. این کتیبه به صورتی نوشته شده بود که با ترکیب دو کلمه محمد و المهدی کلمه «حیّ» به معنی زنده ایجاد می‌شد. (تصویر سمت راست) در تغییری که در این کتیبه صورت گرفت، دیگر کلمه «حیَ» دیده نمی‌شود. (تصویر سمت چپ)<ref>[https://hajj.ir/fa/69966 «درخشش نام اهل بیت بر دیوار مسجدالنبی محمد المهدی (عج) زنده است»]، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.</ref>]] | [[پرونده:کتیبه محمد المهدی مسجد النبی.jpg|بندانگشتی|کتیبه‌ای به [[خط ثلث]] با عنوان «محمد المهدی» در [[مسجدالنبی]]. این کتیبه به صورتی نوشته شده بود که با ترکیب دو کلمه محمد و المهدی کلمه «حیّ» به معنی زنده ایجاد می‌شد. (تصویر سمت راست) در تغییری که در این کتیبه صورت گرفت، دیگر کلمه «حیَ» دیده نمی‌شود. (تصویر سمت چپ)<ref>[https://hajj.ir/fa/69966 «درخشش نام اهل بیت بر دیوار مسجدالنبی محمد المهدی (عج) زنده است»]، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.</ref>]] | ||
یکی از دلایلی که برای انکار اعتقاد شیعه در بحث مهدویت توسط [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] و افراد دیگر مطرح شده است، فرزند نداشتن امام عسکری(ع) به گواه تاریخ و متخصصان [[علم انساب]] است.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۸۷؛ ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۰.</ref> بر اساس پاسخ [[بشیرحسین نجفی|بشیر نجفی]] | یکی از دلایلی که برای انکار اعتقاد شیعه در بحث مهدویت توسط [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] و افراد دیگر مطرح شده است، فرزند نداشتن امام عسکری(ع) به گواه تاریخ و متخصصان [[علم انساب]] است.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۸۷؛ ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۰.</ref> بر اساس پاسخ [[بشیرحسین نجفی|بشیر نجفی]] عدم اطلاع از فرزند امام عسکری(ع) دلیل بر نبودن آن نیست.<ref>نجفی، ولادة الإمام المهدی، ۱۴۲۷ق، ص۳۴–۳۷.</ref> همچنین در کتاب [[ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین (کتاب)|ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین]] به ۱۱ مورد<ref>محمود، ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین، ۱۳۹۰ش، ص۳۱۹–۳۲۴.</ref>و در کتاب تولد امام مهدی به ۱۲ نمونه<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۶۵–۶۶.</ref> از علمای نسب‌شناس که به ولادت فرزند امام عسکری(ع) اذعان کرده‌اند اشاره شده است. | ||
به گفته [[احمد الکاتب]] و [[ناصر القفاری]]، پس از شهادت امام عسکری(ع) در دوره‌ای که به عنوان [[عصر حیرت]] نامیده می‌شود، شیعیان متفرق شده و در امر امامت بعد از ایشان دچار اختلاف شدند. همین امر | به گفته [[احمد الکاتب]] و [[ناصر القفاری]]، پس از شهادت امام عسکری(ع) در دوره‌ای که به عنوان [[عصر حیرت]] نامیده می‌شود، شیعیان متفرق شده و در امر امامت بعد از ایشان دچار اختلاف شدند. همین امر نشان‌دهنده ساختگی بودن مسئله تولد مهدی(عج) است.<ref>الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۱۲۷–۱۲۸؛ قفاری، أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۳۲–۳۳۴.</ref> [[سید سامی البدری]] (زاده ۱۹۴۵م) مهدویت‌پژوه، با ذکر شواهدی از کتب تاریخی، بر این باور است که بعد از شهادت امام عسکری(ع) غالب شیعیان به امامت فرزند امام عسکری(ع) اعتقاد داشتند. و افرادی که در این امر دچار تردید بودند به مرور ابهاماتشان برطرف گردید.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۰۳–۴۰۹؛ همچنین نگاه کنید به: رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۴۹ و آیتی، دلیل روشن، ۱۳۹۳ش، ص۵۵–۶۵.</ref> به گزارش شیخ مفید از میان فرقه‌هایی که بعد از امام حسن عسکری(ع) در میان شیعیان شکل گرفت تنها [[امامیه|شیعه اثناعشری]] باقی ماند.<ref>شیخ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۳۲۱.</ref> | ||
ابن‌تیمیه و احمد الکاتب بر این باورند که وجود مدعیان مهدویت و طرفداران آن‌ها در تاریخ نشان می‌دهد که شخصیت مهدی به صورت واضح مشخص نشده بود. پس نمی‌توان برای اثبات تولد مهدی مورد ادعای شیعیان به روایات تمسک کرد.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۹۸–۱۰۱؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۱۷۸–۱۸۱.</ref> البدری در پاسخ به این اشکال با ذکر شواهدی از روایات ثابت می‌کند مصداق مهدی از ابتدا توسط بزرگان دین بیان شده بود.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۲۱–۴۲۶.</ref> علی‌اصغر رضوانی نیز بر این باور است که پیامبر(ص) و ائمه رفتارشان در رابطه با مهدی(عج) همراه با احتیاط بوده است. از سویی با بیان شخصیت حقیقی مهدی زمینه اعتقاد صحیح را در این رابطه فراهم کرده‌اند و از سوی دیگر به دلیل جایگاه خطیر وی طوری عمل می‌کردند که ایشان را از خطرات حفظ کنند.<ref>ضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۴۳–۴۴.</ref> | |||
[[عثمان الخمیس]]، [[محمود عداب الحمش|محمود الحمش]]، | [[عثمان الخمیس]]، [[محمود عداب الحمش|محمود الحمش]]، ناصر القفاری و احمد الکاتب معتقدند غالب روایاتی که در مجامع روایی شیعی علی‌الخصوص [[الکافی (کتاب)|کتاب الکافی]] برای اثبات ولادت مطرح شده است [[حدیث ضعیف|ضعف سندی]] داشته و در [[حدیث صحیح|روایات صحیح]] نیز دلالت قطعی به مسئله ولادت وجود ندارد.<ref>الخمیس، متی یشرق نورک ایها المنتظر؟، ۱۴۲۵ق، ص۹۰؛ الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۷۱–۴۹۶؛ قفاری، أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۸۴۴؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۱۹۷–۲۰۸.</ref> بر اساس پاسخ علی‌اصغر رضوانی به این اشکال، اولا وجود روایات صحیح‌السند در این رابطه ضعف روایات دیگر را جبران می‌کند. دوم این که اصل مهدویت و امامت امام دوازدهم با دلایل قطعی ثابت‌شده و نیازی به بررسی یکایک اسناد نیست. نکته سوم این که مجموع احادیث دلالت‌کننده بر ولادت به حد [[تواتر]] می‌رسد که در آن صورت ضعف سندی مورد توجه قرار نمی‌گیرد. چهارم دلیل مجهول بودن برخی روات در این احادیث شرایط خاص دوران بعد از امام حسن عسکری(ع) بوده است.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۲۲–۲۳.</ref> | ||
بر اساس بررسی که محمود الحمش در روایات مربوط به امامت امام عسکری(ع) انجام داده، مدعی است هیچ روایت صحیحی برای اثبات امامت ایشان وجود ندارد. | بر اساس بررسی که محمود الحمش در روایات مربوط به امامت امام عسکری(ع) انجام داده، مدعی است هیچ روایت صحیحی برای اثبات امامت ایشان وجود ندارد. در نتیجه اگر امامت امام عسکری(ع) ثابت نشود نمی‌توان پذیرفت که با نصوصی که از جانب ایشان است، تولد، غیبت و امامت فرزندش ثابت شود.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۴۳–۴۵۱.</ref> در پاسخ به این اشکال گفته شده است که اولا امامت علاوه بر [[نص بر امام|نص]] با [[معجزه]] نیز ثابت می‌شود و معجزات ثابت‌کننده امامت برای امام عسکری(ع) نقل شده است. ثانیاً روایات مربوط به امامت امام عسکری(ع) منحصر در کافی نیست و در دیگر کتب روایی نیز وجود دارد. ثالثاً امامت ایشان با روایات کلی مربوط به [[امامت امامان شیعه|امامت امامان دوازده‌گانه]] نیز ثابت می‌شود. رابعاً بسیاری از علما این روایات را ضعیف ندانسته‌اند و صرف ضعف سندی روایت دلیل بر کنار گذشته شدن آن نیست.<ref>اکبرنژاد، بررسی تطبیقی مهدویت در روایات شیعه و اهل سنت، ۱۳۸۸ش، ص۳۲۳–۳۲۹.</ref> | ||
به گفته ابن تیمیه، امام غایب نه تنها سودی در دین و دنیا نمی‌رساند بلکه ضرر نیز دارد؛ زیرا به سبب غیبت عده‌ای به او باور نیاورده و تکذیبش می‌کنند و این موجب عذاب آن‌ها خواهد شد.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۸۹–۹۱.</ref> شیخ مفید در پاسخ به این اشکال چنین بیان می‌کند که وجود امام غایب با نبود امام متفاوت است. امام غایب وجودش موجب [[اتمام حجت]] برای مردم است. همان‌گونه که در دعوت انبیاء اگر نماینده پیامبری دعوت می‌کرد بدون رویت پیامبر نیز حجت بر مردم تمام بود. امام غائب نیز گرچه مورد مشاهده مستقیم مردم نیست ولی با علم به وجود امام و دعوت بیان وظیفه توسط نائبان امام حجت بر مردم تمام می‌شود. ضمن این که اصل وجود امام ضروری است و نبودش با [[قاعده لطف|لطف]] و حکمت خداوند ناسازگار است. اما غیبت امام ناشی از ظلم و جور مردم است و به جهت امتحان و آزمون و رشد مردم رخ داده است.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر فی الغیبة، ۱۴۲۶ق، ص۹۵–۹۸.</ref> | به گفته ابن تیمیه، امام غایب نه تنها سودی در دین و دنیا نمی‌رساند بلکه ضرر نیز دارد؛ زیرا به سبب غیبت عده‌ای به او باور نیاورده و تکذیبش می‌کنند و این موجب عذاب آن‌ها خواهد شد.<ref>ابن‌تیمیه حرَانی، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ص۸۹–۹۱.</ref> شیخ مفید در پاسخ به این اشکال چنین بیان می‌کند که وجود امام غایب با نبود امام متفاوت است. امام غایب وجودش موجب [[اتمام حجت]] برای مردم است. همان‌گونه که در دعوت انبیاء اگر نماینده پیامبری دعوت می‌کرد بدون رویت پیامبر نیز حجت بر مردم تمام بود. امام غائب نیز گرچه مورد مشاهده مستقیم مردم نیست ولی با علم به وجود امام و دعوت بیان وظیفه توسط نائبان امام حجت بر مردم تمام می‌شود. ضمن این که اصل وجود امام ضروری است و نبودش با [[قاعده لطف|لطف]] و حکمت خداوند ناسازگار است. اما غیبت امام ناشی از ظلم و جور مردم است و به جهت امتحان و آزمون و رشد مردم رخ داده است.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر فی الغیبة، ۱۴۲۶ق، ص۹۵–۹۸.</ref> | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۴: | ||
[[احسان الهی ظهیر]] برای رد تولد فرزند امام عسکری(ع)، به وصیت ایشان به مادرش استناد می‌کنند. بدین صورت که اگر امام فرزندی داشت او را وصی خود قرار می‌داد.<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۰–۲۸۲.</ref> [[شیخ مفید]] در پاسخ با ذکر نمونه از وصیت امام صادق(ع) که به جهت مصلحت در وصیت ظاهری خود همسرش و حتی منصور دوانیقی را به عنوان وصی خود قرار داده بود، بیان می‌کند که وقتی بناست جان فرزند امام عسکری(ع) حفظ شود طبیعی است که وی را مخفی کند و به صورت علنی او را وصی خویش قرار ندهد.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر فی الغیبة، ۱۴۲۶ق، ص۶۳–۶۶.</ref> | [[احسان الهی ظهیر]] برای رد تولد فرزند امام عسکری(ع)، به وصیت ایشان به مادرش استناد می‌کنند. بدین صورت که اگر امام فرزندی داشت او را وصی خود قرار می‌داد.<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۰–۲۸۲.</ref> [[شیخ مفید]] در پاسخ با ذکر نمونه از وصیت امام صادق(ع) که به جهت مصلحت در وصیت ظاهری خود همسرش و حتی منصور دوانیقی را به عنوان وصی خود قرار داده بود، بیان می‌کند که وقتی بناست جان فرزند امام عسکری(ع) حفظ شود طبیعی است که وی را مخفی کند و به صورت علنی او را وصی خویش قرار ندهد.<ref>شیخ مفید، المسائل العشر فی الغیبة، ۱۴۲۶ق، ص۶۳–۶۶.</ref> | ||
به گفته منکران ولادت مهدی موعود(عج)، یکی از دلایل اثبات عدم تولد، اختلاف نظر در نحوه ولادت منتظَر و نام مادر اوست.<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۷۲–۲۷۳؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۲۱۰–۲۱۸؛ قفاری، أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۸۴۳.</ref> شواهد تاریخی نیز در مورد مادر امام مهدی با هم سازگار نیستند و نمی‌توان اصل وجود کنیزی به نام [[نرجس]] را برای امام عسکری(ع) ثابت کرد.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۵۳–۴۷۰.</ref> در پاسخ به این اشکال گفته شده است که اولا مطرح‌کنندگان توجه به همه نقل‌های روایت نداشته‌اند. ثانیاً حتی اگر روایات مرتبط با | به گفته منکران ولادت مهدی موعود(عج)، یکی از دلایل اثبات عدم تولد، اختلاف نظر در نحوه ولادت منتظَر و نام مادر اوست.<ref>ظهیر، الشیعة و التشیع فرق و تاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۷۲–۲۷۳؛ الکاتب، تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ۱۹۹۸م، ص۲۱۰–۲۱۸؛ قفاری، أصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۸۴۳.</ref> شواهد تاریخی نیز در مورد مادر امام مهدی با هم سازگار نیستند و نمی‌توان اصل وجود کنیزی به نام [[نرجس]] را برای امام عسکری(ع) ثابت کرد.<ref>الحمش، المهدی المنتظر فی روایات اهل السنة و الشیعة الامامیة، ۱۴۲۲ق، ص۴۵۳–۴۷۰.</ref> در پاسخ به این اشکال گفته شده است که اولا مطرح‌کنندگان توجه به همه نقل‌های روایت نداشته‌اند. ثانیاً حتی اگر روایات مرتبط با چگونگی و جزئیات ولادت دارای اشکال باشد، خللی در اصل وقوع تولد که با ادله قطعی ثابت شده نمی‌رساند.<ref>البدری، شبهات وردود، ۱۴۲۸ق، ص۴۹۹–۵۰۰؛ همچنین ببینید: آیتی، دلیل روشن، ۱۳۹۳ش، ص۱۴۴–۱۵۲.</ref> | ||
=== معتقدان به ولادت از | ===معتقدان به ولادت از علمای اهل سنت=== | ||
بر اساس تحقیقاتی که در این رابطه صورت گرفته است، برخی از دانشمندان اهل سنت به صاحب فرزند بودن امام حسن عسکری(ع) تصریح کرده‌اند.<ref>العمیدی، المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق، ص۱۳۱.</ref> گرچه اغلب آن‌ها وی را به عنوان مهدی موعود قبول ندارند. اما برخی بر این باورند که فرزند امام عسکری(ع) همان مهدی موعود است که در آخرالزمان قیام خواهد کرد.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۷۵.</ref> | بر اساس تحقیقاتی که در این رابطه صورت گرفته است، برخی از دانشمندان اهل سنت به صاحب فرزند بودن امام حسن عسکری(ع) تصریح کرده‌اند.<ref>العمیدی، المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق، ص۱۳۱.</ref> گرچه اغلب آن‌ها وی را به عنوان مهدی موعود قبول ندارند. اما برخی بر این باورند که فرزند امام عسکری(ع) همان مهدی موعود است که در آخرالزمان قیام خواهد کرد.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۷۵.</ref> | ||
==== قائلان به صاحب فرزند بودن امام عسکری(ع) ==== | ====قائلان به صاحب فرزند بودن امام عسکری(ع)==== | ||
* ابن اثیر جزری (درگذشت: ۶۳۰ق) در [[الکامل فی التاریخ (کتاب)|کتاب الکامل فی التاریخ]] | *ابن اثیر جزری (درگذشت: ۶۳۰ق) در [[الکامل فی التاریخ (کتاب)|کتاب الکامل فی التاریخ]].<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۷، ص۲۷۴.</ref> | ||
* ابن خَلَّکان شافعی (درگذشت: ۶۸۱ق) در [[وفیات الاعیان (کتاب)|کتاب وفیات الاعیان]] | *ابن خَلَّکان شافعی (درگذشت: ۶۸۱ق) در [[وفیات الاعیان (کتاب)|کتاب وفیات الاعیان]].<ref>ابن‌خلکان، وفیات الاعیان، ۱۳۶۴ش، ج۴، ص۱۷۶.</ref> | ||
* خلیل بن ایبک صَفدی (درگذشت: ۷۶۴ق) در کتاب الوافی بالوفیات | *خلیل بن ایبک صَفدی (درگذشت: ۷۶۴ق) در کتاب الوافی بالوفیات.<ref>صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۳۳۶.</ref> | ||
* محمد ابن احمد ذهبی شافعی (درگذشت: ۷۴۸ق) در کتاب العبر فی خبر من غبر،<ref>ذهبی، العبر فی خبر من غبر، دارالکتب العلمیة، ج۱، ص۳۸۱.</ref> کتاب تاریخ اسلام<ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۰۹ق، ج۱۹، ص۱۱۳.</ref> و کتاب سیر اعلام النبلاء<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۱۳، ص۱۱۹–۱۲۰.</ref> | *محمد ابن احمد ذهبی شافعی (درگذشت: ۷۴۸ق) در کتاب العبر فی خبر من غبر،<ref>ذهبی، العبر فی خبر من غبر، دارالکتب العلمیة، ج۱، ص۳۸۱.</ref> کتاب تاریخ اسلام<ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۰۹ق، ج۱۹، ص۱۱۳.</ref> و کتاب سیر اعلام النبلاء<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۱۳، ص۱۱۹–۱۲۰.</ref> | ||
* [[احمد بن حجر هیتمی شافعی]] (درگذشت: ۹۷۴ق) در [[الصواعق المحرقة (کتاب)|کتاب الصواعق المحرقة]] | *[[احمد بن حجر هیتمی شافعی]] (درگذشت: ۹۷۴ق) در [[الصواعق المحرقة (کتاب)|کتاب الصواعق المحرقة]].<ref>ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقة، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۶۰۱.</ref> | ||
* احمد بن یوسف قرمانی حنفی (درگذشت: ۱۰۱۹ق) در کتاب اخبار الدُوَل | *احمد بن یوسف قرمانی حنفی (درگذشت: ۱۰۱۹ق) در کتاب اخبار الدُوَل.<ref>قرمانی حنفی، أخبار الدول و آثار الأول، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۵۳.</ref> | ||
==== قائلان به مهدی موعود بودن فرزند امام عسکری(ع) ==== | ====قائلان به مهدی موعود بودن فرزند امام عسکری(ع)==== | ||
* [[محمد بن طلحه نصیبی شافعی]] (درگذشت: ۶۵۲ق) در [[مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول (کتاب)|کتاب مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول]] | *[[محمد بن طلحه نصیبی شافعی]] (درگذشت: ۶۵۲ق) در [[مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول (کتاب)|کتاب مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول]].<ref>نصیبی شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول، ۱۴۱۹ق، ص۳۱۱–۳۱۹.</ref> | ||
* [[سبط بن جوزی]] (درگذشت: ۶۵۴ق) در [[تذکرة الخواص من الامة فی ذکر خصائص الائمة (کتاب)|کتاب تذکرة الخواص]] | *[[سبط بن جوزی]] (درگذشت: ۶۵۴ق) در [[تذکرة الخواص من الامة فی ذکر خصائص الائمة (کتاب)|کتاب تذکرة الخواص]].<ref>ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۵۰۶–۵۰۷.</ref> | ||
* حافظ محمّد بن یوسف گنجی شافعی (درگذشت: ۶۵۸ق) در [[کفایة الطالب فی مناقب علی بن ابی‌طالب (کتاب)|کتاب کفایة الطالب]] | *حافظ محمّد بن یوسف گنجی شافعی (درگذشت: ۶۵۸ق) در [[کفایة الطالب فی مناقب علی بن ابی‌طالب (کتاب)|کتاب کفایة الطالب]].<ref>گنجی شافعی، کفایة الطالب فی مناقب علی بن أبی طالب، ۱۴۰۴ق، ص۴۵۸.</ref> | ||
* [[ابراهیم بن محمد جوینی شافعی]] (درگذشت: ۷۳۰ق) در [[فرائد السمطین (کتاب)|کتاب فرائد السمطین]] | *[[ابراهیم بن محمد جوینی شافعی]] (درگذشت: ۷۳۰ق) در [[فرائد السمطین (کتاب)|کتاب فرائد السمطین]].<ref>حمویی جوینی، فرائد السمطین، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۱۳۴.</ref> | ||
سید ثامر هاشم العمیدی در [[المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی (کتاب)|کتاب المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی]] نام ۹ نفر از علمای | سید ثامر هاشم العمیدی در [[المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی (کتاب)|کتاب المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی]] نام ۹ نفر از علمای اهل‌سنت را ذکر می‌کند که اعتقاد به مهدی بودن فرزند امام عسکری(ع) داشته‌اند.<ref>العمیدی، المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی، ۱۴۲۵ق، ص۱۳۶–۱۴۱.</ref> همچنین محمود عرفان با جمع‌آوری نظریات ۳۵ نفر از عرفای مسلمان از جمله [[ابن‌عربی|ابن‌عربی]] ([[سال ۵۶۰ هجری قمری|۵۶۰]]-[[سال ۶۳۸ هجری قمری|۶۳۸ق]]) و [[قونوی]] ([[سال ۶۰۷ هجری قمری|۶۰۷]]-[[سال ۶۷۱ هجری قمری|۶۷۱ق]]) بر آن است که این افراد به فرزند داشتن امام عسکری(ع) و مهدویت آن فرزند باور داشتند.<ref>محمود، ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین، ۱۳۹۰ش، ص۳۵۷–۴۰۲.</ref> | ||
== تک‌نگاری‌ها == | ==تک‌نگاری‌ها== | ||
[[پرونده:ولادة-الإمام-المهدی-فی-کتب-الفریقین.png|بندانگشتی|289x289پیکسل|کتاب «ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین» نوشته عرفان محمود]] | [[پرونده:ولادة-الإمام-المهدی-فی-کتب-الفریقین.png|بندانگشتی|289x289پیکسل|کتاب «ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین» نوشته عرفان محمود]] | ||
در رابطه با اثبات ولادت امام مهدی(عج) آثاری به رشته تحریر درآمده است که چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود: | در رابطه با اثبات ولادت امام مهدی(عج) آثاری به رشته تحریر درآمده است که چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود: | ||
* [[سید محسن امین|سید محسن امین حسینی عاملی]] ([[سال ۱۲۸۴ هجری قمری|۱۲۸۴]]-[[سال ۱۳۷۱ هجری قمری|۱۳۷۱ق]]) فقیه و ادیب امامی، کتابی تحت عنوان [[البرهان علی وجود صاحب الزمان (کتاب)|البرهان علی وجود صاحب الزمان]] تألیف کرده است. در مقدمه کتاب، نویسنده انگیزه تألیف کتاب را قصیده‌ای می‌داند که فردی نامعلوم در آن منکر وجود و تولد امام مهدی(ع) شده است. سید محسن امین خود را موظف می‌بیند که شعری بسراید و با استدلال‌های عقلی و نقلی وجود امام عصر(عج) را ثابت کند. همچنین وی به شرح اشعار خود پرداخته است.<ref>امین، البرهان علی وجود صاحب الزمان(ع)، ۱۴۲۷ق، ص۹.</ref> | *[[سید محسن امین|سید محسن امین حسینی عاملی]] ([[سال ۱۲۸۴ هجری قمری|۱۲۸۴]]-[[سال ۱۳۷۱ هجری قمری|۱۳۷۱ق]]) فقیه و ادیب امامی، کتابی تحت عنوان [[البرهان علی وجود صاحب الزمان (کتاب)|البرهان علی وجود صاحب الزمان]] تألیف کرده است. در مقدمه کتاب، نویسنده انگیزه تألیف کتاب را قصیده‌ای می‌داند که فردی نامعلوم در آن منکر وجود و تولد امام مهدی(ع) شده است. سید محسن امین خود را موظف می‌بیند که شعری بسراید و با استدلال‌های عقلی و نقلی وجود امام عصر(عج) را ثابت کند. همچنین وی به شرح اشعار خود پرداخته است.<ref>امین، البرهان علی وجود صاحب الزمان(ع)، ۱۴۲۷ق، ص۹.</ref> | ||
* [[من هو المهدی (کتاب)|من هو المهدی(عج)]]، اثر [[ابوطالب تجلیل تبریزی]] ([[سال ۱۳۰۵ هجری شمسی|۱۳۰۵]]-[[سال ۱۳۸۷ هجری شمسی|۱۳۸۷ش]]) از فقهای شیعه، در اثبات تولد، حیات و ظهور حضرت مهدی(عج) است. این کتاب با هدف رد ادعای منکران تولد مهدی موعود نوشته شده است. وی در مقدمه کتاب تصریح می‌کند روایات معتبری که ثابت کننده تولد حضرت مهدی(عج) هستند به حد تواتر می‌رسند.<ref>تجلیل تبریزی، من هو المهدی، ۱۴۲۵ق، ص۵–۶.</ref> | *[[من هو المهدی (کتاب)|من هو المهدی(عج)]]، اثر [[ابوطالب تجلیل تبریزی]] ([[سال ۱۳۰۵ هجری شمسی|۱۳۰۵]]-[[سال ۱۳۸۷ هجری شمسی|۱۳۸۷ش]]) از فقهای شیعه، در اثبات تولد، حیات و ظهور حضرت مهدی(عج) است. این کتاب با هدف رد ادعای منکران تولد مهدی موعود نوشته شده است. وی در مقدمه کتاب تصریح می‌کند روایات معتبری که ثابت کننده تولد حضرت مهدی(عج) هستند به حد تواتر می‌رسند.<ref>تجلیل تبریزی، من هو المهدی، ۱۴۲۵ق، ص۵–۶.</ref> | ||
* [[بشیرحسین نجفی|بشیر حسین نجفی]] (زاده: [[سال ۱۳۶۱ هجری قمری|۱۳۶۱ق]]) از مراجع تقلید شیعه کتابی تحت عنوان [[ولادة الامام المهدی (کتاب)|ولادة الإمام المهدی]] نگاشته است. در ای کتاب برخی از اشکالات مربوط به ولادت حضرت پاسخ داده شده است.<ref>نجفی، ولادة الإمام المهدی، ۱۴۲۷ق، ص۱۵–۱۶.</ref> این کتاب ناظر بر شبهات و ردیه‌های [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن تیمیه]] در [[منهاج السنة النبویه (کتاب)|کتاب منهاج السنه]] و [[احسان الهی ظهیر]] در [[الشیعة و التشیع (کتاب)|کتاب الشیعة و التشیع]] است.<ref>نجفی، ولادة الإمام المهدی، ۱۴۲۷ق، ص۳۴.</ref> | *[[بشیرحسین نجفی|بشیر حسین نجفی]] (زاده: [[سال ۱۳۶۱ هجری قمری|۱۳۶۱ق]]) از مراجع تقلید شیعه کتابی تحت عنوان [[ولادة الامام المهدی (کتاب)|ولادة الإمام المهدی]] نگاشته است. در ای کتاب برخی از اشکالات مربوط به ولادت حضرت پاسخ داده شده است.<ref>نجفی، ولادة الإمام المهدی، ۱۴۲۷ق، ص۱۵–۱۶.</ref> این کتاب ناظر بر شبهات و ردیه‌های [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن تیمیه]] در [[منهاج السنة النبویه (کتاب)|کتاب منهاج السنه]] و [[احسان الهی ظهیر]] در [[الشیعة و التشیع (کتاب)|کتاب الشیعة و التشیع]] است.<ref>نجفی، ولادة الإمام المهدی، ۱۴۲۷ق، ص۳۴.</ref> | ||
* [[الامام المهدی (کتاب)|الإمام المهدی]] نام کتابی است که توسط [[سید علی حسینی میلانی]] (زاده: [[سال ۱۳۲۷ هجری شمسی|۱۳۲۷ش]]) از متکلمان امامی به رشته تحریر درآمده است. وی در مقدمه بخش‌هایی از کتاب منهاج السنه ابن تیمیه را ذکر می‌کند که منکر تولد و وجود عینی و خارجی امام مهدی(عج) است و در ادامه به پاسخ و رد این مطالب می‌پردازد.<ref>حسینی میلانی، الامام المهدی، ۱۴۳۱ق، ص۷–۱۴.</ref> | *[[الامام المهدی (کتاب)|الإمام المهدی]] نام کتابی است که توسط [[سید علی حسینی میلانی]] (زاده: [[سال ۱۳۲۷ هجری شمسی|۱۳۲۷ش]]) از متکلمان امامی به رشته تحریر درآمده است. وی در مقدمه بخش‌هایی از کتاب منهاج السنه ابن تیمیه را ذکر می‌کند که منکر تولد و وجود عینی و خارجی امام مهدی(عج) است و در ادامه به پاسخ و رد این مطالب می‌پردازد.<ref>حسینی میلانی، الامام المهدی، ۱۴۳۱ق، ص۷–۱۴.</ref> | ||
* [[ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین (کتاب)|ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین]] کتابی است نوشته عرفان محمود از مهدی‌پژوهان شیعه که در سه باب به ذکر دلایل روایی، شواهد تاریخی و نمونه‌هایی از معتقدان ولادت حضرت مهدی(عج) پرداخته است.<ref>محمود، ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین، ۱۳۹۰ش، ص۵–۶.</ref> | *[[ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین (کتاب)|ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین]] کتابی است نوشته عرفان محمود از مهدی‌پژوهان شیعه که در سه باب به ذکر دلایل روایی، شواهد تاریخی و نمونه‌هایی از معتقدان ولادت حضرت مهدی(عج) پرداخته است.<ref>محمود، ولادة الامام المهدی فی کتب الفریقین، ۱۳۹۰ش، ص۵–۶.</ref> | ||
* [[محمدباقر ایروانی]] (زاده: ۱۳۲۴ش) از فقهای شیعه در [[الامام المهدی بین التواتر وحساب الإحتمال (کتاب)|کتاب الإمام المهدی(ع) بین التواتر وحساب الإحتمال]] ولادت امام عصر را با توجه به مجموعه شواهد و ادله ثابت می‌کند.<ref>پایگاه اطلاع‌رسانی سراسری اسلامی، امام مهدی در آینه قلم، ۱۳۸۸ش، ص۴۸۸.</ref> | *[[محمدباقر ایروانی]] (زاده: ۱۳۲۴ش) از فقهای شیعه در [[الامام المهدی بین التواتر وحساب الإحتمال (کتاب)|کتاب الإمام المهدی(ع) بین التواتر وحساب الإحتمال]] ولادت امام عصر را با توجه به مجموعه شواهد و ادله ثابت می‌کند.<ref>پایگاه اطلاع‌رسانی سراسری اسلامی، امام مهدی در آینه قلم، ۱۳۸۸ش، ص۴۸۸.</ref> | ||
* [[مهدی خدامیان آرانی]] (زاده: [[سال ۱۳۵۳ هجری شمسی|۱۳۵۳ش]]) از پژوهش‌گران مهدویت در کتاب حقیقت دوازدم به یکی از اشکالات مطرح شده توسط عثمان الخمیس در مورد تولد امام مهدی(ع) پاسخ داده است. این کتاب در نقد [[متی یشرق نورک ایها المنتظر؟ (کتاب)|کتاب عجیب‌ترین دروغ تاریخ]] (ترجمه کتاب متی یشرق نورک ایها المنتظر؟) نوشته شده است.<ref>خدامیان آرانی، حقیقت دوازدهم، ۱۳۸۹ش، ص۷.</ref> برای کتاب عثمان الخمیس نقدهای دیگری نیز به رشته تحریر درآمده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید: یوسفیان، عجیب‌ترین حقیقت تاریخ، ۱۳۹۱ش؛ مطیعی، مهدویت برترین حقیقت تاریخ، ۱۳۹۵ش؛ ملک‌دار، حقیقت تاریخ، ۱۳۹۷ش؛ گودرزی، مهدی(عج) مهم‌ترین حقیقت تاریخ، ۱۳۹۳ش.</ref> | *[[مهدی خدامیان آرانی]] (زاده: [[سال ۱۳۵۳ هجری شمسی|۱۳۵۳ش]]) از پژوهش‌گران مهدویت در کتاب حقیقت دوازدم به یکی از اشکالات مطرح شده توسط عثمان الخمیس در مورد تولد امام مهدی(ع) پاسخ داده است. این کتاب در نقد [[متی یشرق نورک ایها المنتظر؟ (کتاب)|کتاب عجیب‌ترین دروغ تاریخ]] (ترجمه کتاب متی یشرق نورک ایها المنتظر؟) نوشته شده است.<ref>خدامیان آرانی، حقیقت دوازدهم، ۱۳۸۹ش، ص۷.</ref> برای کتاب عثمان الخمیس نقدهای دیگری نیز به رشته تحریر درآمده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید: یوسفیان، عجیب‌ترین حقیقت تاریخ، ۱۳۹۱ش؛ مطیعی، مهدویت برترین حقیقت تاریخ، ۱۳۹۵ش؛ ملک‌دار، حقیقت تاریخ، ۱۳۹۷ش؛ گودرزی، مهدی(عج) مهم‌ترین حقیقت تاریخ، ۱۳۹۳ش.</ref> | ||
* [[علی اصغر رضوانی]] (زاده: [[سال ۱۳۳۱ هجری شمسی|۱۳۳۱ش]]) از پژوهش‌گران مهدویت سه عنوان کتاب در این رابطه تألیف کرده است. «تولد حضرت مهدی(عج)» کتابی است که ضمن تشریح چگونگی ولادت مهدی موعود، روایات معتبر مربوط به ولادت ایشان به تفکیک از پیامبر اکرم(ص) و یازده امام قبلی نقل شده است.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۵–۸.</ref> وی در این کتاب به برخی اشکالات مطرح شده توسط [[احمد الکاتب]] در [[تطور الفکر السیاسی الشیعی (کتاب)|کتاب تطور الفکر السیاسی الشیعی]] پاسخ داده است.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۲۰ و ص۲۲.</ref> «وجود امام مهدی(عج) در پرتو عقل» اثر دیگری از این نویسنده است که نویسنده در آن به ذکر براهین و استدلال‌های عقلی اثبات ضرورت وجود امام زمان(عج) پرداخته است.<ref>رضوانی، وجود امام مهدی(عج) در پرتو عقل، ۱۳۸۶ش، ص۱۱.</ref> کتاب دیگر وی با عنوان «وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث» است که در آن با توجه به آیات قرآن و احادیث ضرورت وجود امام حیّ را در همه زمان‌ها ثابت می‌کند.<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶–۸.</ref> | *[[علی اصغر رضوانی]] (زاده: [[سال ۱۳۳۱ هجری شمسی|۱۳۳۱ش]]) از پژوهش‌گران مهدویت سه عنوان کتاب در این رابطه تألیف کرده است. «تولد حضرت مهدی(عج)» کتابی است که ضمن تشریح چگونگی ولادت مهدی موعود، روایات معتبر مربوط به ولادت ایشان به تفکیک از پیامبر اکرم(ص) و یازده امام قبلی نقل شده است.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۵–۸.</ref> وی در این کتاب به برخی اشکالات مطرح شده توسط [[احمد الکاتب]] در [[تطور الفکر السیاسی الشیعی (کتاب)|کتاب تطور الفکر السیاسی الشیعی]] پاسخ داده است.<ref>رضوانی، تولد حضرت مهدی، ۱۳۸۶ش، ص۲۰ و ص۲۲.</ref> «وجود امام مهدی(عج) در پرتو عقل» اثر دیگری از این نویسنده است که نویسنده در آن به ذکر براهین و استدلال‌های عقلی اثبات ضرورت وجود امام زمان(عج) پرداخته است.<ref>رضوانی، وجود امام مهدی(عج) در پرتو عقل، ۱۳۸۶ش، ص۱۱.</ref> کتاب دیگر وی با عنوان «وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث» است که در آن با توجه به آیات قرآن و احادیث ضرورت وجود امام حیّ را در همه زمان‌ها ثابت می‌کند.<ref>رضوانی، وجود امام زمان(عج) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۶–۸.</ref> | ||
* سید ضیاء خبَاز قطیفی (زاده: [[سال ۱۳۹۶ هجری قمری|۱۳۹۶ق]]) از دین‌پژوهان شیعه عربستانی در کتاب «ولادة الامام المهدی اضواء علی الادلة والشبهات» ادله اثبات تولد امام مهدی(ع) را مطرح کرده و به اشکالاتی آن پاسخ داده است.<ref>خباز قطیفی، ولادة الامام المهدی اضواء علی الادلة والشبهات، ۱۴۴۱ق، ص۵–۸.</ref> | *سید ضیاء خبَاز قطیفی (زاده: [[سال ۱۳۹۶ هجری قمری|۱۳۹۶ق]]) از دین‌پژوهان شیعه عربستانی در کتاب «ولادة الامام المهدی اضواء علی الادلة والشبهات» ادله اثبات تولد امام مهدی(ع) را مطرح کرده و به اشکالاتی آن پاسخ داده است.<ref>خباز قطیفی، ولادة الامام المهدی اضواء علی الادلة والشبهات، ۱۴۴۱ق، ص۵–۸.</ref> | ||
* «ولادة الامام المهدی بین الضرورة و التشکیک» عنوان کتابی است که توسط بخش تبلیغ اداره امور دینی [[حرم امام علی(ع)|آستان قدس علوی]] به چاپ رسیده است.<ref>اداره امور دینی آستان قدس علوی، ولادة الامام المهدی(عج) بین الضرورة والتشکیک، ۱۴۳۶ق، ص۳–۱۲.</ref> | *«ولادة الامام المهدی بین الضرورة و التشکیک» عنوان کتابی است که توسط بخش تبلیغ اداره امور دینی [[حرم امام علی(ع)|آستان قدس علوی]] به چاپ رسیده است.<ref>اداره امور دینی آستان قدس علوی، ولادة الامام المهدی(عج) بین الضرورة والتشکیک، ۱۴۳۶ق، ص۳–۱۲.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت‌ها == | ==یادداشت‌ها== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آیتی، نصرت‌الله، دلیل روشن (پاسخ به شبهات قفاری دربارهٔ اندیشه مهدویت)، قم، آینده روشن، ۱۳۹۳ش. | * آیتی، نصرت‌الله، دلیل روشن (پاسخ به شبهات قفاری دربارهٔ اندیشه مهدویت)، قم، آینده روشن، ۱۳۹۳ش. | ||