یتیم‌نوازی: تفاوت میان نسخه‌ها

یتیم‌نوازی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۷ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۱۴

۲۰٬۲۷۵ بایت اضافه‌شده ، ۲۷ آوریل

تغییرمسیر به یتیم حذف شد

دیداریویکی‌متن

Ma.rezapour

confirmed، templateeditor

۶٬۲۶۷

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-#تغییرمسیر [[یتیم#یتیم‌نوازی]]
+'''یتیم‌نوازی''' حمایت مالی و معنوی از [[یتیم]] که در دین به آن سفارش شده است. دوستی و مهربانی با یتیم و گرامی‌داشتن وی، از موضوعاتی است که متون دینی به آن توصیه کرده است. اِکرام یتیم از امور بسیار باارزش و از خصلت‌های نیک انسانی دانسته شده و آن را از بزرگترین [[عبادت|عبادات]] شمرده‌اند. خوردن مال یتیم از بزرگ‌ترین [[گناهان کبیره]] شمرده شده است.
+قرآن یتیم را گرامی داشته و با سفارش‌هایی مخاطب خود را به رعایت حقوق یتیمان و توجه و نیکی به آنان دعوت کرده است. در قرآن به تکریم یتیم، اِطعام یتیم، احسان و نیکی به یتیم و انفاق به یتیم سفارش شده است. بر اساس [[آیه ۱۰ سوره نساء]] کسانی که اموال یتیمان را به ناحق تصرف می‌کنند عذاب سختی را خواهند دید. در قرآن کسانی که [[قیامت]] را منکر هستند، همان کسانی هستند که یتیم را از خود می‌رانند.
+در روایات اسلامی محبت و توجه به یتیمان اهمیت خاصی دارد. گفته شده [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] به ایتام احسان و نیکی می‌کرد و دربارهٔ آنها سفارش می‌نمود. از پیامبر(ص) روایت شده است: «هر کس یتیمی را تا زمانی که بی‌نیاز شود مورد مهربانی خود قرار دهد، بهشت بر او واجب می‌شود».
+قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست در سال ۱۳۹۲ش در [[مجلس شورای اسلامی]] تصویب شد.
+==ضرورت حمایت از یتیم در دین==
+عالمان دینی گفته‌اند [[اسلام]] به احترام‌گذاشتن به یتیم و پناه‌دادن به او سفارش کرده<ref>مدرسی، تفسیر هدایت، ۱۳۷۷ش، ج۱۸، ص۳۵۳.</ref> و جامعه را در قبال یتیمان مسئول دانسته است.<ref>سبحانی، منشور جاوید، قم، ج۱۳، ص۱۵۳.</ref> حمایت از یتیم از امور بسیار باارزش و از خصلت‌های نیک انسانی دانسته شده است.<ref>مدرسی، تفسیر هدایت، ۱۳۷۷ش، ج۱۸، ص۱۶۸؛ انصاریان، زیبایی‌های اخلاق، قم، ص۳۲۴.</ref> حمایت و پناه‌دادن به یتیم را برای مصون‌ماندن از بلاها و درست تربیت‌شدن او دانسته‌اند.<ref>انصاریان، زیبایی‌های اخلاق، قم، ص۳۲۴.</ref> بر [[مؤمن|مؤمنان]] تکلیف دانسته شده که به کار یتیم بپردازند تا ضرر و زیانی متوجه او نشود؛<ref>انصاریان، زیبایی‌های اخلاق، قم، ص۳۲۵.</ref> این کار را از بزرگترین عبادات شمرده‌اند.<ref>انصاریان، زیباهای اخلاق، قم، ص۳۲۰.</ref>
+[[پرونده:تابلوی پناه (یتیم نوازی).jpg|thumb|275x275px|تابلوی پناه (یتیم‌نوازی) اثر [[محمود فرشچیان]]]]
+دوستی و مهربانی با یتیم و گرامی‌داشتن وی، از موضوعاتی است که در متون دینی به آن پرداخته شده<ref>مدرسی، تفسیر هدایت، ۱۳۷۷ش، ج۱۸، ص۱۶۸؛ سبحانی، منشور جاوید، قم. ج۱۳، ص۱۵۶.</ref> و از کارهایی دانسته شده که ثواب زیادی دارد.<ref>محسنی، نقش اسلام در عصر حاضر، ۱۳۸۷ش، ص۸۹.</ref> سفارش شده به ایتام کمک مالی و اطعام کرد و با آنان بر سر یک سفره غذا خورد.<ref>سبحانی، منشور جاوید، قم، ج۱۳، ص۱۵۷.</ref> خوردن مال یتیم را از بزرگ‌ترین [[گناهان کبیره]] می‌دانند.<ref>محسنی، نقش اسلام در عصر حاضر، ۱۳۸۷ش، ص۸۹.</ref> یکی از نمونه‌های اخلاق عملی را سرپرستی ایتام دانسته‌اند.<ref>مؤدب، «یتیم و مسائل آن از منظر قرآن و روایات»، ص۴۹۵.</ref>  مفسران گفته‌اند در تکریم یتیم تنها مسائل مالی مطرح نیست بلکه باید به آنان محبت شود و از کمبودهای عاطفی آنان کاست و از همه جهات حمایت شوند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۶، ص۴۶۳؛ مکارم شیرازی، انوار هدایت، ۱۳۹۰ش، ص۳۸۷؛ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۲۷.</ref> گفته شده یتیم نباید احساس کند که چون پدرش را از دست داده خوار و ذلیل است، بلکه باید چنان مورد توجه و اکرام قرار گیرد که احساس کمبود نکند.<ref>مکارم شیرازی، انوار هدایت، ۱۳۹۰ش، ص۳۸۸.</ref>
+==سفارش قرآن به تکریم یتیم==
+در آیاتی از قرآن{{یاد|آیاتی مانند: آیه ۸۳ و ۱۷۷ و ۲۱۵ و ۲۲۰ سوره بقره، آیه ۲ و ۳ و ۸ و ۹ و ۱۰ و ۳۶ سوره نساء، آیه ۸ سوره انسان، آیه ۱۵ سوره بلد، آیه ۱۷ سوره فجر، آیه ۱ و ۲ سوره ماعون، آیه ۱ و ۲. آیه ۶ و ۹ سوره ضحی.}} به موضوع [[یتیم]] اشاره شده است.<ref>سبحانی، منشور جاوید، قم، ج۱۳، ص۱۵۳.</ref> قرآن یتیم را بسیار گرامی داشته و با سفارش‌هایی مخاطب خود را به رعایت حقوق یتیمان و توجه و نیکی به آنان دعوت کرده است.<ref>سبحانی، منشور جاوید، قم. ج۱۳، ص۱۵۳؛ انصاریان، زیباهای اخلاق، قم، ص۳۲۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۳۷۹.</ref> در قرآن به تکریم یتیم ([[آیه ۱۷ سوره فجر]])، اِطعام یتیم ([[آیه اطعام|آیه ۸ سوره انسان]]، [[آیه ۱۵ سوره بلد]])، احسان و نیکی به یتیم<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۲۸.</ref> ([[آیه ۸۳ سوره بقره]]، [[آیه ۳۶ سوره نساء]]) و انفاق به یتیم<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۰۴.</ref> ([[آیه ۲۱۵ سوره بقره]]) سفارش شده است.<ref>انصاریان، زیباهای اخلاق، قم، ص۳۲۰.</ref> در آیات ۱ و ۲ [[سوره ماعون]] کسانی که [[آخرت]] را منکر هستند، همان کسانی هستند که یتیم را از خود می‌رانند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲۰، ص۳۶۸.</ref> در [[آیه ۹ سوره ضحی]] خطاب به پیامبر(ص) و به همه مسلمانان گفته است یتیم را تحقیر مکن‏.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۷، ص۱۰۶.</ref> بر اساس [[آیه ۱۰ سوره نساء]] کسانی که اموال یتیمان را به ناحق تصرف می‌کنند سخت‌ترین عذاب را خواهند دید<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۲۸۰؛ سبحانی، منشور جاوید، قم، ج۱۳، ص۱۶۱.</ref> و در آتشی افروخته وارد خواهند شد.<ref>قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۷؛ محسنی، نقش اسلام در عصر حاضر، ۱۳۸۷ش، ص۸۹.</ref>
+بر اساس آیات قرآن هرگونه اصلاح در وضعیت یتیمان ارزش دانسته شده است.<ref>قرائتی، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۳۴۴.</ref> گفته شده حق یتیم آن است که اموال او را در بهترین وجه به کار اندازند که فایده بیشتر داشته باشد و وقتی بالغ شد حق او را به او تسلیم نمایند.<ref>محسنی، نقش اسلام در عصر حاضر، ۱۳۸۷ش، ص۸۹.</ref> مطابق [[آیه ۱۷ سوره فجر]] دلیل ذلت برخی این است که یتیم را گرامی نداشته‌اند و حقوقش را رعایت نکرده‌اند.<ref>انصاریان، زیباهای اخلاق، قم، ص۳۲۰.</ref> از این آیه استفاده شده است که هرکس به اکرام یتیم و رعایت حق او برخیزد، مورد اکرام خدا قرار می‌گیرد.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان‏، ۱۴۰۸ق، ج۲۰، ص۲۷۱؛ انصاریان، زیباهای اخلاق، قم، ص۳۲۰.</ref> قرآن بسیار کوشیده تا دیدگان جامعه را به سوی یتیمان جلب کند؛ تا آنجا که دستور می‌دهد هنگام تقسیم اموال میت، هرگاه یتیمی در میان نزدیکان او باشد، سهمی نیز به او بدهند؛ هرچند وارث نباشد.<ref>سبحانی، منشور جاوید، قم، ج۱۳، ص۱۶۰.</ref>{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول =
+کسانی که اموال یتیمان را به ستم می‌خورند، جز این نیست که آتشی در شکم خود فرو می‌برند، و به زودی در آتشی فروزان درآیند.
+<small>«آیه ۱۰ سوره نساء»</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= |رنگ پس‌زمینه =#d3f2f2| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
+==احسان به یتیم در روایات==
+در روایات اسلامی محبت و توجه به یتیمان اهمیت خاصی دارد.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۴۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۶، ص۴۶۳؛ مکارم شیرازی، انوار هدایت، ۱۳۹۰ش، ص۳۸۸.</ref> گفته شده [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] به ایتام احسان و نیکی می‌کرد و دربارهٔ آنها سفارش می‌نمود.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۶۷.</ref>
+*پیامبر(ص): «هر کس به عنوان نوازش دست بر سر یتیمی کشد به تعداد هر مویی که دست او از آن می‌گذرد در روز قیامت نوری خواهد داشت.»<ref>علامه مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۴، ص۵۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۷، ص۱۰۷.</ref>
+*پیامبر(ص): «هرگاه یتیم گریه کند عرش خدا از گریه او بلرزد؛ خدا می‌گوید ای ملائکه من شما را گواه می‌گیرم که هر کس او را ساکت کند و خشنود نماید من روز قیامت او را مسرور و راضی نمایم‏.»<ref>طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۶۷.</ref>
+*پیامبر(ص) آمده: «من و کفیل یتیم مانند این دو انگشت سبابه و میانه با هم در بهشت هستیم.»<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۴۰.</ref>
+*پیامبر(ص): «هر کس یتیمی را تا زمانی که بی‌نیاز شود مورد مهربانی خود قرار دهد، بهشت بر او واجب می‌شود».<ref>علامه مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۴، ص۵۸؛ مدرسی، تفسیر هدایت، ۱۳۷۷ش، ج۱۸، ص۳۵۴.</ref>
+*[[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]: «یتیم را آن چنان تربیت کن که فرزند خویش را تربیت می‌کنی»<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۴۷؛ حر عاملی، وسائل الشیعة، قم، ج۲۱، ص۴۷۹.</ref>
+{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = <small>'''سعدی'''</small>: {{سخ}}{{شعر}}
+{{م|پدر مرده را سایه بر سر فکن}}
+{{م|غبارش بیفشان و خارش بکن<ref>سعدی، مصلح بن عبدالله، بوستان سعدی، تصحیح غلامحسین یوسفی، ۱۳۵۹ش، تهران، انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی، ص۵۸.</ref>}}
+{{پایان شعر}}
+|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = 250px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#90EE90| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
+'''عذاب متجاوزان به اموال یتیم'''
+گفته شده احادیثی در نکوهش تجاوز به اموال یتیمان آمده و حتی کمترین تعدی به اموال یتیمان مشمول این حکم معرفی شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۲۸۲.</ref> بر اساس روایات گفته‌اند خوردن مال یتیم، هم عِقاب دنیوی دارد و هم اخروی.<ref>قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۶.</ref> پیامبر(ص) درباره کسانی که اموال یتیم را می‌خوردند گفته است وقتی آنها از گور برانگیخته می‌شوند از دهان‌های آنها آتش بیرون می‌آید.<ref>کاشفی، تفسیر حسینی (مواهب علیه)، کتابفروشی نور. ص۱۶۵.</ref> گفته شده روز قیامت از درون خورنده مال یتیم آتشی زبانه می‌زند و دود از دهن و بینی و گوش و چشم او بیرون می‌آید و با این علامت شناسانده می‌شوند که اموال یتیم را خورده‌اند.‏<ref>کاشفی،  تفسیر حسینی (مواهب علیه)، کتابفروشی نور. ص۱۶۵.</ref>
+==طرح‌های حمایتی از  تکریم یتیم در ایران==
+در راستای تکریم و رفع مشکلات ایتام در [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]]، قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مشتمل بر سی و هفت ماده و هفده تبصره در سال ۱۳۹۲ش در [[مجلس شورای اسلامی]] تصویب و پس از تأیید [[شورای نگهبان]] به دولت ابلاغ شد.<ref>«[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/866926 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست]»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.</ref>
+[[کمیته امداد امام خمینی]] از سال ۱۳۷۸ش طرحی به نام اکرام ایتام راه‌اندازی کرد که هدف آن حمایت از کودکان یتیم و تأمین نیازمندی‌های آنان است.<ref>«[https://ekram.emdad.ir/ طرح اکرام]»، سامانه اکرام.</ref> در این طرح، افراد نیکوکار با پذیرشِ حمایت مالی از یک یا چند یتیم در طول سال نسبت به رفع مشکلات مادی و معنوی آنان اقدام می‌نمایند. گفته شده حدود یک میلیون حامی از سراسر کشور سرپرستی کودکان یتیم تحت پوشش کمیته امداد را برعهده گرفته‌اند.<ref>«[https://ekram.emdad.ir/ طرح اکرام]»، سامانه اکرام.</ref>
+==برای مطالعهٔ بیشتر==
+*کتاب الیتیم فی القرآن و السنّة، تألیف عزالدین بحرالعلوم، از خلال آیات قرآنی به تبیین حقوق یتیم و وظایف اجتماعی مردم در برابر آن پرداخته و فلسفه پاره‌ای از احکام قرآنی مربوط به یتیم را بیان کرده است. گفته شده با مطالعه این کتاب می‌توان دریافت که قرآن کریم و سنت پیامبر(ص) اهتمام خاصی به مشکلات یتیم ورزیده است.<ref>حاجی میرزایی، «الیتیم فی القرآن و السنة»، ص۲۳۶۸.</ref>
+*فرهنگ‌نامه یتیم‌نوازی، محمد محمدی ری‌شهری، مرتضی خوش نصیب، دارالحدیث. ۱۴۰۲ش.
+*یتیم در قرآن و حدیث، ملیحه علمچی میبدی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۸۷ش.
+==پانویس==
+{{پانوشت}}
+==یادداشت==
+{{یادداشت‌ها}}
+==منابع==
+{{منابع}}
+*ابوالفتوح رازی، حسین بن علی‏، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی‏، ۱۴۰۸ق.
+*انصاریان، حسین، زیبایی‌های اخلاق، قم، دارالعرفان، بی‌تا.
+*حاجی میرزایی، فرزاد، «الیتیم فی القرآن و السنة»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، ناهید و دوستان، ۱۳۷۷ش.
+*حرّ عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، بی‌تا.
+*سبحانی، جعفر، منشور جاوید، قم، مؤسسه امام صادق (علیه السلام)، بی‌تا.
+*طباطبایی، سید محمدحسین‏، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، ۱۳۹۰ق.
+*طبرسی، فضل بن حسن‏، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش.
+*«[https://ekram.emdad.ir/ طرح اکرام]»، سامانه اکرام، بازدید: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
+*علامه مجلسی، باقر بن محمدتقی، بحار الأنوار، تحقیق: سید ابراهیم میانجی، محمد باقر بهبودی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
+*«[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/866926 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست]»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، بازدید: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
+*قرائتی، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن‏، ۱۳۸۸ش.
+*کاشفی، حسین بن علی‏، تفسیر حسینی (مواهب علیه)، سراوان، کتابفروشی نور، بی‌تا.
+*کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تصحیح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ق.
+*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش.
+*مکارم شیرازی، ناصر، انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقی، قم، امام علی بن ابی طالب علیه السلام، ۱۳۹۰ش.
+*محسنی، شیخ محمد آصف، نقش اسلام در عصر حاضر، کابل، بینا، ۱۳۸۷ش.
+*مدرسی، سید محمد تقی، تفسیر هدایت، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۷۷ش.
+*مؤدب، سیدرضا، و محمود قاسم‌زاده خشکرودی، «یتیم و مسائل آن از منظر قرآن و روایات»، مطالعات قرآنی، شماره ۴۰، سال دهم، زمستان ۱۳۹۸ش.
+{{پایان}}
+[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
+[[رده:مقاله‌های جدید]]