آیه وسیله: تفاوت میان نسخه‌ها

هر چند در آیه از واژه وسیله استفاده شده  و برخی بر این باورند که میان دو واژه وسیله و واسطه تفاوت‌هایی وجود دارد و کاربرد واسطه را در جایی می‌دانند که واقعا چیزی میان دو چیز  قرار بگیرد بر خلاف وسیله که  وساطت به معنای حضور چیزی بین دو چیز در کار نیست و معتقدند که به کاربردن واژه واسطه برای پیامبر و امامان نادرست است.{{مدرک}} ولی با این همه در متون معارفی و تحقیقات در حوزه علوم قرآنی و دین و امام شناسی  واژه واسطه نیز به چشم می‌خورد، گاه این دو واژه در کنار هم به یه یک معنی به‌کار رفته است.<ref>المصطفوي، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج۴، ص۲۶۰.</ref>{{یاد| مصطفوی در داستان [[بارداری حضرت مریم]] به عیسی او را وسیله  و واسطه‌ای برای نفح الهی و خلقت عیسی دانسته است :و ان كان النفخ في الظاهر متوجّها الى مريم عليها السلام، لعدم وجود ولد له حين النفخ، فهي وسيله و واسطة بها قد تحقّقت هذه الآية العظيمة.}} [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] نیز در بحث [[شفاعت]] وتقسیم آن به شفاعت تکوینی و تشریعی، تمام مخلوقات را چون واسطه‌هایی میان بنده و [[خداوند]] دانسته و آنها را به  عنوان شفعاء معرفی کرده است. <ref>طباطبائي، الميزان في تفسير القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۱۷۱</ref> و در [[آیه ۱۴۳ سوره بقره]] نیز [[امت وسط]] را کسانی دانسته که میان خداوند و بندگان واسطه هستند و دارای مقام شفاعت و گواهی بر اعمال انسان‌ها هستند.<ref>طباطبائي، الميزان في تفسير القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۷ ص۱۷۳.</ref> وی نیز همچنان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] را به عنوان واسطه میان خداوند و خلقش می‌داند و تصریح می‌کند که رسول در پرتو وساطتش میان خدای سبحان و بندگانش دارای شرافت است : «فللرسول شرف الوساطة بين الله سبحانه وبين عباده وللنبى شرف العلم بالله وبما عنده» <ref>طباطبائي، الميزان في تفسير القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۴۰.</ref>

واژه وسیله در [[آیه]] ۳۵ [[سوره مائده]] را به رساندن خود و یا [[تقرب]] به چیزی از روی میل و رغبت معنا کرده‌اند و حقیقت وسیله به سوی [[خداوند]] را رعایت راه و روش او به وسیله علم و [[عبادت]] و جستجوی مکارم شریعت دانسته‌اند؛ مفردات بر این باور است که میان وسیله با وصیله تفاوت است زیرا در مفهوم وسیله، میل و رغبت نهفته است. واسل به سوی خدا به معنای راغب ورغبت کننده به خداست. <ref>راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ذیل واژه وسل.</ref> به این معنا که اولا به احکام الهی علم پیدا شود و در ثانی به بندگی او بپردازند و در نهایت در پی عمل به مستحبات شریعت باشند.<ref>موسوی همدانی، ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۵، ص۵۳۵.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] وسیله در این آیه را نوعی توصل(ارتباط) معنوی میان انسان با خدا که منزه از مکان و جسمانیت است، می‌داند؛ رابطه‌ای که جز با [[عبادت|عبودیت]] ایجاد نمی‌شود و علم و عمل که در تعریف [[راغب اصفهانی]] بود را از لوازم وسیله قرار می‌دهد.<ref>طباطبایی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۳۲۸.</ref>

این آیه رسیدن به [[رستگاری]] را در پیمودن سه راهکار رعایت [[تقوا|تقوای الهی]]، انتخاب وسیله‌ای برای تقرب به [[خدا|پروردگار]] و [[جهاد]] در راه خدا دانسته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۳۶۴.</ref> برخی جهاد را در این آیه به صورت عام که هم شامل جهاد با کفار و هم [[جهاد نفس|جهاد با نفس]] باشد، تفسیر کرده‌ و معتقدند بیان جهاد در راه خدا بعد از بیان انتخاب وسیله تقرب به خدا از قبیل ذکر خاص بعد از عام است یعنی جهاد از مصادیق وسایل تقرب به خداوند است.<ref>طباطبایی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۳۲۸.</ref>

[[مفسران]] منظور از وسیله را در این آیه بسیار وسیع دانسته و شامل هر کاری و چیزی که باعث نزدیک شدن به خداوند گردد، می‌دانند و مهم‌ترین این وسایل را طاعت و عبادت خداوند و ترک [[معصیت]] معرفی کرده‌اند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۹۳؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۳۴۹.</ref> برخی از مفسران با استناد به [[روایت|روایتی]] از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۴۹.</ref> وسایل [[تقرب]] به خداوند را در [[ایمان]] به خدا و رسولش، [[جهاد|جهاد در راه خدا]]، [[نماز]]، [[روزه]]، [[زکات]]، [[انفاق]]، [[حج]]، [[عمره]]، [[صله رحم]]، [[صدقه| صدقه آشکار و مخفی]] و [[ذکر| ذکر خدا]] دانسته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۳۶۴.</ref>

[[شفاعت]] [[پیامبران]]، [[امامان]] و بندگان صالح خدا، همچنین پیروی از پیامبر و امام و سوگند دادن خدا به مقام پیامبران، امامان و صالحان به ویژه [[پیامبر اسلام(ص)]] و  [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت او]] را با استناد به آیات<ref>سوره نساء، آیه ۶۴؛ سوره یوسف، آیه ۹۷؛ سوره توبه، آیه ۱۱۴.</ref> و روایات<ref>حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۶۲۵-۶۲۶؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۶۰.</ref> از مصادیق وسیله در آیه دانسته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۳۶۴.</ref>

* ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۰۴ق.

* طباطبایی، محمدحسین، الميزان في تفسير القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.