اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

{{اسلام-عمودی}}

'''اسلام'''، آخرین دین از ادیان توحیدی و ابراهیمی است. پیام‌آور این دین [[حضرت محمد(ص)]] است که از طریق [[وحی]] از جانب خدا [[قرآن]] را برای بشریت آورده است. شروع دعوت به اسلام در سال ۶۱۰ میلادی در [[مکه]]، واقع در[[جزیرة العرب| شبه جزیره عربستان]] بود. توسعه روزافزون اسلام پس از [[هجرت به مدینه| هجرت]] پیامبر اسلام به شهر [[مدینه]] آغاز شد. از نظر مسلمانان، حضرت محمد(ص) آخرین پیامبر الهی و اسلام آخرین [[دین]] است.

نقطه آغاز اسلام از شهر [[مکه]] در شبه جزیزه [[عربستان]] است. نماز مهم‌ترین عمل عبادی مسلمانان است. خانه [[کعبه]] در شهر مکه [[قبله]] مسمانان است و مسلمانان به‌سوی آن [[نماز]] می‌گزارند.<ref>خرمشاهی، «کعبه»، ج۲، ص۱۸۸۳</ref> {{مدرک}}

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]:{{سخ}}

این اسلام، همان دینى است که خدا براى خود برگزید و آن را زیر نظر خویش پرورد و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|بهترین آفريدگانش]] را مأمور تبلیغ آن کرد و ستونهایش را بر پایه محبت خویش قرار داد و با عزّت آن ، ادیان دیگر را خوار كرد و با بلند کردن آن ، آیین‌هاى دیگر را فرود آورد.|تاریخ بایگانی| منبع = [[نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۸۹]] | تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

قرآن کتابی است که در ۱۱۴ [[سوره]] دسته‌بندی شده و هر سوره شامل تعدادی [[آیه]] است.

[[قرآن مجید|قرآن كريم]]، [[سنت|سُنَّت]] پیامبر اسلام(ص) و [[امامان شیعه]] و نیز گفتار و رفتار [[صحابه|اصحاب]] پیامبر از منابعی است که مسلمانان برای شناخت باورها، وظایف عملی، تاریخ اسلام و آشنایی با سرگذشت بزرگان دین به آن مراجعه می‌کنند. این سنت در قالب کتاب‌های [[حدیث]] و [[سیره]] از نسل‌های گذشته به آینده رسیده است.<ref>مطهری، سیری در سیره نبوی، صص۲۹-۳۷.https://lms.motahari.ir/advance-search?searchText=منابع%20شناخت%20&isSameWord=true&</ref>

۲. [[اهل سنت]] معتقدند پیامبر اسلام(ص) برای بعد از خود جانشینی مشخص نکرده است و مردم پس از [[رحلت پیامبر(ص)|رحلت]] ایشان [[ابوبکر|ابوبکر فرزند ابی‌قحافه]] را انتخاب و با او [[بیعت]] کردند و پس از او نیز [[عمر بن خطاب]] و [[عثمان بن عفان]] را [[خلیفه]] دوم و سوم و [[علی بن ابی طالب(ع)]] را چهارمین خلیفه می‌دانند.اهل سنت این افراد را [[خلفای راشدین]] نامیده‌اند.<ref>ابن اثیر، النهایة، فی غریب الحدیث و الاثر، ج۲، ص۲۲۵؛ ابن منظور، ذیل راشد.</ref>

{{اصلی|معاد|قیامت|آخرت}}

اعتقاد به زنده‌شدن مردگان و زندگی پس از [[مرگ]] از اصول باورهای ادیان و به‌ویژه اسلام است. باور به [[معاد]] شامل باور به وقوع حوادثی در هنگام مرگ و بعد از آن در دوران [[برزخ]] و نیز حوادث و موقعیت‌های بعد از زنده شدن مردگان در روز [[قیامت]] است. مفاهیمی مثل [[حشر]]، [[میزان]]، [[تطایر کتب]]، [[صراط]] از اموری‌اند که مسلمانان به آن اعتقاد دارند.

اعتقاد به وجود [[ فرشته|فرشتگان]]، [[قضا و قدر]]، [[عالم برزخ]]، [[عالم ذر]]، خلقت [[حضرت آدم]] از خاک و ادامه نسل انسان از حضرت آدم و [[حوا]]، نیز از اعتقادات همه یا اکثر مسلمانان به‌شمار می‌رود.

به‌طور کلی می‌توان وظایف عملی هر فرد مسلمان را در سه حوزه عبادات، اخلاق و احکام مدنی و اجتماعی (معاملات) دسته‌بندی کرد.

{{اصلی|عبادت}}

[[عبادت]] عملی است که فقط باید به [[نیت|انگیزه]] اطاعت از دستور خداوند انجام شود. اعمال عبادی یا [[واجب|واجب‌اند]] یا [[مستحب]]. مهم‌ترین عمل عبادی واجب در اسلام [[نماز]]های (صَلات) روزانه است. برخی از مهم‌ترین عبادت‌های واجب عبارت‌اند از: [[روزه]] (صَوم) در ماه [[رمضان]]، [[زکات|زَکات]]، [[خمس|خُمس]]، [[زیارت]] خانه [[کعبه]] ([[حج]])، [[جهاد]].

{{اصلی|اخلاق}}

در متون اصلی اسلام ([[قرآن]] و [[سنت]] معصومان) آموزه‌های فراوانی برای رفتارهای اخلاقی وجود دارد. معرفی اخلاق پسندیده و ناپسند و راه‌های عملی رسیدن به کمالات اخلاقی، توصیه به رعایت حقوق دیگران و دستوراتی برای تنظیم روابط اجتماعی و خانوادگی از تعالیم اخلاقی اسلام است.

در اسلام برای بسیاری از امور زندگی روزمره دستورات شرعی وجود دارد؛ اموری مثل [[ازدواج]]، [[طلاق]]، خرید و فروش، اجاره، رهن، [[اطعمه و اشربه|خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها]]، شکار، امور جنائی و قضاوت که هریک احکامی دارند. این احکام در علم [[فقه]] با عنوان احکام معاملات مورد بحث قرار می‌گیرند.

امروزه مسلمانان در قالب دو مذهب بزرگ [[شیعه]] و [[اهل سنت]] دسته‌بندی می‌شوند. هریک از این دو مذهب نیز فرقه‌های متعددی دارند. مهم‌ترین اختلاف بین شیعه و اهل سنت، مسئله [[امامت]] یا جانشینی پیامبر است؛ این اختلاف از روزهای نخستین بعد از [[رحلت پیامبر(ص)]] در بین برخی از [[اصحاب]] نمایان شد.

تمایزات این دو مذهب در امامت خلاصه نمی‌شود و این دو مذهب از نظر اعتقادی و احکام عملی نیز با هم تفاوت‌هایی دارند. تفاوت نگاه درباره [[عدل الهی]]  <ref>علامه حلی، استقصاء النظر فی القضاء و القدر، ۱۹۳۵م، ص۳۴.</ref> و [[نظریه عدالت صحابه|عدالت اصحاب پیامبر]]، [[عصمت]] انبیا، [[جبر و اختیار]]، برخی از احکام [[وضو]] و [[نماز]] و [[حج]]، تفاوت عقیده درباره [[ازدواج موقت]] نیز از موارد اختلافی میان این دو مذهب است.

{{اصلی|شیعه}}

شیعه به‌عنوان یکی از دو مذهب اصلی اسلام خود به فرقه‌های متعددی منشعب شده است. وجه مشترک همه این فرقه‌ها اعتقاد به امامت و خلافت [[امام علی(ع)]] و دو فرزندش [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] بعد از پیامبر است.

طبق آمار مؤسسه پیو در ۲۰۰۹م،‌ ۶۶ تا ۷۰ میلیون شیعه (۳۷ تا ۴۰ درصد شیعیان جهان) در ایران، ۱۷ تا ۲۶ میلیون (۱۰-۱۵ درصد) در پاکستان، ۱۶ تا ۲۴ میلیون (۹-۱۴ درصد) در هند، ۱۹ تا ۲۲ میلیون (۱۱-۱۲ درصد) در عراق و ۷ تا ۱۱ میلیون (۲-۶ درصد) شیعه در [[ترکیه]] زندگی می‌کنند.<ref>«[https://www.pewresearch.org/religion/2009/10/07/mapping-the-global-muslim-population/ Mapping the Global Muslim Population]», Pew Research Center.</ref>

{{اصلی|اهل سنت و جماعت}}

بیشتر جمعیت مسلمانان، از اهل‌سنت هستند. طبق گزارش مؤسسه پیو در سال ۲۰۰۹م، اهل‌سنت ۸۷ - ۹۰ درصد جمعیت مسلمانان را تشکیل می‌دهند.<ref>«[https://www.pewresearch.org/religion/2009/10/07/mapping-the-global-muslim-population/ Mapping the Global Muslim Population]», Pew Research Center.</ref> پیروان این مذهب نیز به فرقه‌های متعددی منشعب شده‌اند. این انشعاب‌ها دو محور اعتقادی و فقهی دارد. تفاوت نگرش در اعتقادات باعث ایجاد سه گرایش [[معتزله]]، [[اشاعره|اشعری]] و [[ماتریدیه|ماتریدی]] شده است؛ تفاوت در فهم احکام فقهی و [[فروع دین]] نیز منتهی به ایجاد چهار مذهب فقهیِ [[مذهب حنفی|حنفی]]، [[مذهب مالکی|مالکی]]، [[مذهب شافعی|شافعی]] و [[مذهب حنبلی|حنبلی]] شده است.

==تاریخ==

نقطه آغاز اسلام در سال ۶۱۰ میلادی، در شهر [[مکه]]، واقع در شبه جزیره عربستان است که مصادف با چهلمین سال [[عام الفیل]] و نخستین سال [[بعثت]] [[حضرت محمد]] بن عبدالله(ص) پیامبر اسلام است.

نخستین دوره اسلام دوره سیزده‌سالۀ سکونت و تبلیغ پیامبر اسلام در مکه است. در این دوره پیامبر سه سال به‌صورت مخفی به دعوت مشغول بود. بعد از سه سال خداوند او را مأمور کرد بستگان نزدیکش را به اسلام دعوت کند.(نک: [[یوم الدار]]) در این دوره تعداد محدودی از افراد مسلمان شدند. در سال‌های دوازده و سیزده [[بعثت]]، پیامبر در طی دو پیمان به نام [[بیعت عقبه]] زمینه مهاجرت به [[یثرب]] را آماده کرد.

در ربیع‌الاول سال سیزدهم بعثت، پیامبر به مدینه [[هجرت]] کرد و با همراهی ساکنان مدینه نخستین حکومت اسلامی را بنیان نهاد. [[اصحاب]] پیامبر در مدینه دو گروه بزرگ بودند که با نام [[مهاجران]] و [[انصار]] شناخته می‌شدند. اکثر جمعیت انصار از دو قبیله بزرگ [[اوس و خزرج]] بودند.

در دوره خلیفه اول چند درگیری با مرتدان و چند جنگ با پیامبران دروغین گزارش شده است. در دوران خلیفه دوم که حدود ده سال طول کشید فتوحات اسلامی گسترش یافت و مسلمانان [[ایران]] و [[شام]] و [[مصر]] و... را فتح کردند. در دوران خلیفه سوم نیز گسترش قلمرو اسلام ادامه داشت. مهم‌ترین اتفاق این دوران شورش‌های داخلی بود که به قتل خلیفه سوم و انتخاب علی بن ابی‌طالب(ع) به‌عنوان خلیفه چهارم منجر شد. اهل سنت به نخستین حاکمان پس از پیامبر اکرم(ص) [[خلفای راشدین]] می‌گویند که  به ترتیب عبارتند از: ابوبکر، عمر، عثمان و علی(ع).

دوران خلافت [[امام علی(ع)]] (۳۷-۴۰ ه‍.ق) کمتر از پنج سال طول کشید. سه جنگ داخلی [[جنگ جمل|جمل]]، [[جنگ صفین|صفین]] و [[جنگ نهروان| نهروان]] از اتفاقات مهم این دوره است. امام علی(ع) در [[مسجد کوفه]] توسط یکی از [[خوارج]]، [[ترور]] شد و مردم با [[امام حسن مجتبی(ع)]] فرزند ارشد ایشان بیعت کردند.

دوران خلافت امام حسن مجتبی(ع) کمتر از شش ماه به طول انجامید که بیشتر آن نیز به جنگ داخلی سپاه امام با سپاه شام به فرماندهی [[معاویه|معاویه پسر ابوسفیان]] گذشت. جنگ، با امضای [[صلح امام حسن|صلح نامه]] و انتقال خلافت به [[معاویه]] به پایان رسید.

{{اصلی|بنی امیه}}خلافتِ سلسله بنی‌امیه با آغاز [[خلافت]] [[معاویه]] در [[سال ۴۱ هجری قمری|۴۱ق]] آغاز شد و در ۱۳۲ق با شکست [[مروان بن محمد]] به پایان رسید. در این سال‌ها ۱۴ پادشاه بر ممالک اسلامی حکومت کردند. پس از معاویة بن یزید، خلافت امویان به شاخه مروانی انتقال یافت. امویان با نبرد در مرزهای شرقی و مرزهای روم، گستره حکومت اسلامی را هر روز وسیع‌تر می‌کردند. سرکوب [[خوارج]] و [[شیعیان]] از سیاست‌های مستمر امویان بود. بنی امیه بارها حرمت مقدسات اسلامی را شکستند.

{{اصلی|بنی عباس}}حکومت عباسیان پس از [[بیعت]] با [[ابوالعباس سفاح]] در [[سال ۱۳۲ هجری قمری|سال ۱۳۲ق]] آغاز شد و در [[سال ۶۵۶ هجری قمری|سال ۶۵۶ق]] در دوره حکومت [[المستعصم بالله]] به پایان رسید. در این سال‌ها ۳۷ پادشاه عباسی بر سرزمین‌های اسلامی حکومت کردند.

{{اصلی|فاطمیان}}

فاطمیان از شیعیان [[اسماعیلیه|اسماعیلی]]، هستند خاندانی که در سال‌های ۲۹۷ تا ۵۶۷ قمری بر مناطق وسیعی از سرزمین‌های غرب [[جهان اسلام]] فرمان می‌راندند و با عنوان عبیدیان نیز شناخته می‌شدند. فاطمیان در رقابت با خلفای عباسی، خود را خلفای بر حق می‌دانستند. حکومت فاطمیان ابتدا در [[مراکش]] کنونی تأسیس شد و پس از مدتی بر سراسر شمال آفریقا، [[مصر]]، [[شام]] و [[یمن]] غلبه یافته و نفوذ خود را تا [[حجاز]] نیز گستراندند و بر بخش‌هایی از دریای مدیترانه حاکم شده و سیسیل را تصرف کردند.

{{اصلی|عثمانی}}

بر اساس یکی از نقل‌ها، عثمانی‌ها منتسب به قبیله‌ ترک، به نام قاپی هستند. این قبیله از آسیا میانه با رهبری '''اَرطُغرل'''، به‌سمت غرب حرکت کرد و بعدها به سپاه علاءالدین سلجوقی از پادشاهان [[سلجوقیان|سلجوقی]] پیوستند. علاءالدین سلجوقی با حمایت این گروه، در سال ۱۲۳۳م، در جنگی به پیروزی رسید و علاءالدین به‌عنوان پاداش، این قبیله را در یکی از مناطق تحت خود در شمال غرب آناتولی و در مرزهای دولت سلجوقی، اسکان داد.<ref name=":0">احمدیاقی، دولت عثمانی، ۱۳۸۹ش، ص۱۶-۱۷.</ref>

دولت عثمانی مناطق مختلفی مانند [[بالکان]] در اروپا و آناتولی،<ref>احمدیاقی، دولت عثمانی، ۱۳۸۹ش، ص۲۳.</ref> [[مصر]]، [[شام]]، [[حجاز]]<ref>احمدیاقی، دولت عثمانی، ۱۳۸۹ش، ص۲۹.</ref> در آسیا را به تصرف خود درآورد. از جمله اقدامات دولت عثمانی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:<ref>احمدیاقی، دولت عثمانی، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۵-۲۰۵.</ref>

بر اساس [[آیات قرآن]] و [[سنت]] اسلامی، مسلمانان حضور برخی از دیگر ادیان را در حکومت اسلامی به رسمیت می‌شناسند هر چند باورهای آنان را نادرست می‌شمرند.

{{اصلی|حقوق اقلیت‌های دینی}}

{| class="wikitable"

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|}

[[عربستان]] به‌علت وجود دو شهر [[مکه]] و [[مدینه]] و برگزاری مراسم سالیانه [[حج]] در آن، از کشورهای مهم مسلمان محسوب می‌شود. [[عراق]] نیز از کشورهای مهم اسلامی است که مقبره شش [[امامان شیعه|امام شیعه]] در آن است و مدت‌ها پایتخت خلافت اسلامی بوده است؛ هم‌چنین یکی از بزرگ‌ترین و باسابقه‌ترین [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] شیعه در شهر [[نجف]] عراق قرار دارد. ایران نیز به‌واسطه [[نظام جمهوری اسلامی ایران|نظام جمهوری اسلامی]] و وجود مراکز مذهبی معروف، مانند شهر [[مشهد]] و [[حرم امام رضا(ع)]] و حوزه‌های علمیه کهن و دستیابی به پیشرفت‌های علمی و فناوری، جایگاهی ویژه در جهان اسلام دارد.

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

{{منابع}}

*نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ناشر: قم، مركز البحوث الاسلاميه، ،۱۳۷۴ش.افست از روي بيروت، ۱۳۸۷ق.= ۱۳۶۶ش.

==پیوند به بیرون==

<onlyinclude>{{درجه‌بندی

  | پیوند = ناقص<!--ندارد، ، کامل-->