۵٬۲۵۰
ویرایش
تسبیح: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح نشانی وب
(←منابع: اصلاح نشانی وب) |
(اصلاح نشانی وب) |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
چنانکه در [[قرآن کریم]] آمده، همهٔ اجزای هستی<ref>سوره اسراء، آیه ۴۴.</ref> از جمله کوه‌ها و پرندگان،<ref>سوره انبیاء، آیه ۷۹؛ سوره نور، آیه۱۸-۱۹ ،۳۸ ،۴۱.</ref> افلاک، خورشید و ماه و ستارگان، جنبندگان و اکثر انسان‌ها تسبیح‌گوی خدایند.<ref>سوره حج، آیه ۱۸؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۱۱۰-۱۱۲.</ref> | چنانکه در [[قرآن کریم]] آمده، همهٔ اجزای هستی<ref>سوره اسراء، آیه ۴۴.</ref> از جمله کوه‌ها و پرندگان،<ref>سوره انبیاء، آیه ۷۹؛ سوره نور، آیه۱۸-۱۹ ،۳۸ ،۴۱.</ref> افلاک، خورشید و ماه و ستارگان، جنبندگان و اکثر انسان‌ها تسبیح‌گوی خدایند.<ref>سوره حج، آیه ۱۸؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۱۱۰-۱۱۲.</ref> | ||
=== ماهیت تسبیح موجودات=== | ===ماهیت تسبیح موجودات=== | ||
در خصوص ماهیت تسبیح موجودات اقوالی وجود دارد: | در خصوص ماهیت تسبیح موجودات اقوالی وجود دارد: | ||
* برخی این تسبیح را به معنای انقیاد و خضوع تکوینی دربرابر اراده الهی دانسته‌اند.<ref>فارابی، فصوص الحکمه و شرحه، ۱۳۸۱ش، فص ۲۹، ص۷۰؛ ابن جوزی، زادالمسیر، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۷.</ref> | *برخی این تسبیح را به معنای انقیاد و خضوع تکوینی دربرابر اراده الهی دانسته‌اند.<ref>فارابی، فصوص الحکمه و شرحه، ۱۳۸۱ش، فص ۲۹، ص۷۰؛ ابن جوزی، زادالمسیر، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۷.</ref> | ||
* برخی این تسبیح را به تسبیح حالی و دلالی معنا کرده‌اند، به این معنا که وجود هر موجودی دلالت ذاتی و طبیعی به وجود علت خود دارد. چرا که از جمله آیات آفاقی حق به حساب می‌آیند.<ref>طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ج۶، ص۴۸۲ و ج۹، ص۵۱۸؛ فخر الدین رازی، المباحث المشرقیة فی علم الالهیات و الطبیعیات، ۱۴۱۱ق، ج۲۰، ص۳۴۷؛ زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۶۶۹.</ref> | *برخی این تسبیح را به تسبیح حالی و دلالی معنا کرده‌اند، به این معنا که وجود هر موجودی دلالت ذاتی و طبیعی به وجود علت خود دارد. چرا که از جمله آیات آفاقی حق به حساب می‌آیند.<ref>طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ج۶، ص۴۸۲ و ج۹، ص۵۱۸؛ فخر الدین رازی، المباحث المشرقیة فی علم الالهیات و الطبیعیات، ۱۴۱۱ق، ج۲۰، ص۳۴۷؛ زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۶۶۹.</ref> | ||
* برخی بر این باورند که تسبیح یاد شده در آیات، تسبیح قولی و حقیقی است که در انسان به وسیله الفاظ و علائم بوده ولی در سایر موجودات به فراخور وجودشان تحقق می‌یابد.<ref>نبویان، جستارهایی در فلسفه اسلامی، ۱۳۹۷ش، ج۳، ص۳۶۶-۳۷۵؛ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۱۵۴؛ میبدى، كشف الأسرار و عدة الأبرار، ١٣٧١ش، ج۵، ص۵۵۹.</ref> | *برخی بر این باورند که تسبیح یاد شده در آیات، تسبیح قولی و حقیقی است که در انسان به وسیله الفاظ و علائم بوده ولی در سایر موجودات به فراخور وجودشان تحقق می‌یابد.<ref>نبویان، جستارهایی در فلسفه اسلامی، ۱۳۹۷ش، ج۳، ص۳۶۶-۳۷۵؛ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۱۵۴؛ میبدى، كشف الأسرار و عدة الأبرار، ١٣٧١ش، ج۵، ص۵۵۹.</ref> | ||
* برخی دیگر از اندیشمندان اسلامی، قائل به ترکیبی از تسبیح حالی و مقالی هستند که هم شامل تسبیح تکوینی شده و هم تسبیح تشریعی را در بر می‌گیرد.<ref>انوار التنزیل و اسرار التأویل، ج۳، ص۲۵۷.</ref> | *برخی دیگر از اندیشمندان اسلامی، قائل به ترکیبی از تسبیح حالی و مقالی هستند که هم شامل تسبیح تکوینی شده و هم تسبیح تشریعی را در بر می‌گیرد.<ref>انوار التنزیل و اسرار التأویل، ج۳، ص۲۵۷.</ref> | ||
==زمان تسبیح== | ==زمان تسبیح== | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
[[آیت الله جوادی آملی]] مفسر قرآن و نویسنده [[تفسیر تسنیم]] در تفاوت تسبیح با تقدیس می‌گوید: | [[آیت الله جوادی آملی]] مفسر قرآن و نویسنده [[تفسیر تسنیم]] در تفاوت تسبیح با تقدیس می‌گوید: | ||
«تسبیح» یعنی منزه ساختن خداوند از هر نقص و شر و قبح. زیرا با یک تقسیم بندی می‌گوییم هر چیزی یا کامل است یا ناقص یا بد است یا خوب یا خیر است یا شرّ یا نقص است یا کمال، و آنچه که به شر و نقص و قبح و مانند آن برمی‌گردد، ساحت اقدس الهی منزّه از آن است که این اسمای نقص را داشته باشد مثل جهل، عجز و بُخل و مانند آن؛ می‌ماند امور کمالی که یا محدودند یا نامحدود؛ اگر محدود بودند باز ذات اقدس الهی مبرّای از آن است که اینها را داشته باشد، اگر نامحدود شدند برای خدا می‌شوند. پس باید دو کار کرد با یک تقسیم اشیا را به بد و خوب و زشت و زیبا و خیر و شر، تقسیم | «تسبیح» یعنی منزه ساختن خداوند از هر نقص و شر و قبح. زیرا با یک تقسیم بندی می‌گوییم هر چیزی یا کامل است یا ناقص یا بد است یا خوب یا خیر است یا شرّ یا نقص است یا کمال، و آنچه که به شر و نقص و قبح و مانند آن برمی‌گردد، ساحت اقدس الهی منزّه از آن است که این اسمای نقص را داشته باشد مثل جهل، عجز و بُخل و مانند آن؛ می‌ماند امور کمالی که یا محدودند یا نامحدود؛ اگر محدود بودند باز ذات اقدس الهی مبرّای از آن است که اینها را داشته باشد، اگر نامحدود شدند برای خدا می‌شوند. پس باید دو کار کرد با یک تقسیم اشیا را به بد و خوب و زشت و زیبا و خیر و شر، تقسیم | ||
می‌شوند که آنچه نقص است نقص‌ها اصلاً به خدای سبحان اسناد ندارد و در تقسیم دوم نوبت به «تقدیس» می‌رسد یعنی خدای سبحان مبرّای از کمالات محدود است پس شجاعت محدودعلم محدود قدرت محدود وهمه کمالات محدود از ساحت الهی رخت برمی‌بندند و تنها کمالات نامحدود از آنِ خدا هستند.<ref>https://javadi.esra.ir/fa/w/تفسیر-سوره-حشر-جلسه-24-تدریس-مشهد-مقدس-</ref> | می‌شوند که آنچه نقص است نقص‌ها اصلاً به خدای سبحان اسناد ندارد و در تقسیم دوم نوبت به «تقدیس» می‌رسد یعنی خدای سبحان مبرّای از کمالات محدود است پس شجاعت محدودعلم محدود قدرت محدود وهمه کمالات محدود از ساحت الهی رخت برمی‌بندند و تنها کمالات نامحدود از آنِ خدا هستند.<ref>[https://javadi.esra.ir/fa/w/تفسیر-سوره-حشر-جلسه-24-تدریس-مشهد-مقدس- تفسیر سوره حشر جلسه 24 (تدریس: مشهد مقدس) ]https://javadi.esra.ir/fa/w/تفسیر-سوره-حشر-جلسه-24-تدریس-مشهد-مقدس-</ref> | ||
===تسبیحات اربعه=== | ===تسبیحات اربعه=== | ||
{{اصلی|تسبیحات اربعه}} | {{اصلی|تسبیحات اربعه}} | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۵: | ||
از مشهورترین ذکرهای [[شیعه|شیعی]] که در [[روایت|روایات]] بسیاری بر آن تأکید شده و فضایل فراوانی برای آن بیان شده، تسبیحات [[حضرت زهرا]](ع) است که از پراهمیت‌ترین [[تعقیبات]] [[نماز]] و آداب پیش از خوابیدن است. این ذکر شامل ۳۴ الله اکبر، ۳۳ الحمد للٰه و ۳۳ سبحان‌الله است.<ref>علامه حلی، نهایة الأحکام، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۱۱-۵۱۲؛ شهید الثانی، الروضة البهیة، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۸۵؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۶، ص۲۰۶؛ ج۸۶، ص۶؛ ج۱۰۲، ص۸۹ و۲۴۰و۲۶۰.</ref> | از مشهورترین ذکرهای [[شیعه|شیعی]] که در [[روایت|روایات]] بسیاری بر آن تأکید شده و فضایل فراوانی برای آن بیان شده، تسبیحات [[حضرت زهرا]](ع) است که از پراهمیت‌ترین [[تعقیبات]] [[نماز]] و آداب پیش از خوابیدن است. این ذکر شامل ۳۴ الله اکبر، ۳۳ الحمد للٰه و ۳۳ سبحان‌الله است.<ref>علامه حلی، نهایة الأحکام، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۱۱-۵۱۲؛ شهید الثانی، الروضة البهیة، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۸۵؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۶، ص۲۰۶؛ ج۸۶، ص۶؛ ج۱۰۲، ص۸۹ و۲۴۰و۲۶۰.</ref> | ||
== تسبیح (سبحه) == | ==تسبیح (سبحه)== | ||
[[پرونده:تسبیح 1.jpg| | [[پرونده:تسبیح 1.jpg|260x260px|بندانگشتی|تسبیحی ساخته‌شده از چوب]] | ||
{{اصلی|تسبیح (سبحه)}} | {{اصلی|تسبیح (سبحه)}} | ||
به مجموعه‌ای از دانه‌های (مهره‌های) به رشته کشیده‌شده از جنس خاک، سنگ، چوب، پلاستیک، و مانند آنها نیز تسبیح گویند که معمولاً آن را برای گفتن ذکر یا [[استخاره]] در دست می‌گیرند.<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۸۱ش، ذیل واژه تسبیح.</ref> | به مجموعه‌ای از دانه‌های (مهره‌های) به رشته کشیده‌شده از جنس خاک، سنگ، چوب، پلاستیک، و مانند آنها نیز تسبیح گویند که معمولاً آن را برای گفتن ذکر یا [[استخاره]] در دست می‌گیرند.<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۸۱ش، ذیل واژه تسبیح.</ref> | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۶: | ||
سوره‌های [[سوره صف|صف]]، [[سوره اعلی|اعلی]]، [[سوره حدید|حدید]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تغابن|تغابن]]، [[سوره حشر|حشر]] و [[سوره اسراء| اسراء]] که با تسبیح شروع می‌شوند، به «مُسَبِّحات» معروف‌اند.<ref>قریب، تبیین اللغات، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۵۲۴.</ref> | سوره‌های [[سوره صف|صف]]، [[سوره اعلی|اعلی]]، [[سوره حدید|حدید]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تغابن|تغابن]]، [[سوره حشر|حشر]] و [[سوره اسراء| اسراء]] که با تسبیح شروع می‌شوند، به «مُسَبِّحات» معروف‌اند.<ref>قریب، تبیین اللغات، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۵۲۴.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۶: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* منبع مقاله: [https://www.cgie.org.ir/fa/article/224224/ | *منبع مقاله: [https://www.cgie.org.ir/fa/article/224224/تسبیح دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی] | ||
* مدخل تسبیح: [http://rch.ac.ir/article/Details/10878 دانشنامه جهان اسلام] | *مدخل تسبیح: [http://rch.ac.ir/article/Details/10878 دانشنامه جهان اسلام] | ||
* مدخل تسبیح و تقدیس: [http://rch.ac.ir/article/Details?id=10881 دانشنامه جهان اسلام] | *مدخل تسبیح و تقدیس: [http://rch.ac.ir/article/Details?id=10881 دانشنامه جهان اسلام] | ||
{{اصطلاحات قرآنی}} | {{اصطلاحات قرآنی}} | ||
{{نمازها}} | {{نمازها}} | ||
<onlyinclude>{{درجه‌بندی | <onlyinclude>{{درجه‌بندی | ||