تسبیح تربت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تَسبیح تُربت''' یا '''تسبیح کربلایی''' [[تسبیح (سبحه)|تسبیحی]] است که [[شیعیان]] از خاک یا غبار قبر [[امام حسین(ع)]] می‌سازند. شیعیان پس از [[شهادت]] امام حسین(ع)، از [[تربت]] او تسبیح ساختند و در زمان [[آل بویه]] این امر گسترش یافت. در متون روایی شیعه ارزش و آثار زیادی برای تسبیح تربت بیان شده است: باعث رقت قلب می‌شود، ثواب [[ذکر]] گفتن با آن چندین برابر است و اینکه تسبیح تربت در دست صاحبش [[تسبیح]] می‌گوید بدون اینکه آن شخص تسبیح بگوید.

بنا بر منابع تاریخی و روایی شیعه، [[حضرت زهرا (س)]] از نخستین کسانی بود که از [[تسبیح (سبحه)|تسبیح]] استفاده نمود.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۱ق، ج۶، ص۷۵-۷۶.</ref> ایشان ابتدا برای [[تسبیحات حضرت زهرا|تسبیحات پس از نماز]]، از رشته‌ای نخ پشمی که ۳۴ گره داشت، استفاده می‌کرد و پس از شهادت [[حمزه|حمزه(ع)]] عموی پیامبر(ص)، از خاک مزار او تسبیحی گلین ساخت.<ref>حسام مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۵.</ref> پس از شهادت امام حسین(ع)، شیعیان به خاطر فضایل تربت قبر امام حسین(ع) از آن تسبیح ساختند، هرچند ساخت تسبیح تربت حمزه همچنان رواج داشت؛<ref>حسام مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۵.</ref> آنگونه که امام صادق(ع) تسبیح تربت امام حسین(ع) را با تسبیح تربت حمزه مقایسه کرده و آن را برتر دانستند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ص۱۵۰. </ref> در زمان [[آل بویه]] استفاده از مهر تربت و تسبیح تربت گسترش یافت و افراد بسیاری از تربت امام حسین(ع)، تسبیح و مهر درست می‌کردند و به مردم هدیه می‌دادند.<ref>ثعالبی، یتیمة‌الدهر، ۱۳۵۲ق، ج۳، ص۱۸۳.</ref>

در کتاب [[مفاتیح الجنان]]، حدیثی از [[امام صادق|امام صادق(ع)]] نقل شده که اگر کسی از وقوع چیزی بیمناک است، تسبیح تربت در دست گرفته و این [[دعا]] را بخواند:

دوست دارم كسانیكه آنها دوست دارند و بركنارم از آنان كه ايشان دورى می‌گزینند، خدايا پس به حقشان مرا از گزند هرچه كه از آن پروا دارم پناه ده، اى بزرگ، از خود دور ساختم دشمنان را به يارى پديد آورنده آسمانها و زمين، همانطوركه قرآن می‌فرمايد: در برابر و پشت سرشان سدى قرار داديم پس ديدگان آنها را پوشانديم، ازاين رو هرگز نمی‌بينند؛  مفاتیح الجنان، بخش زیارات، زیارت امام حسین(ع)، فوائد و آداب تربت امام حسين(ع).}}

از تسبیح بیشتر برای گفتن [[ذکر]] و [[استخاره|استخاره گرفتن]] استفاده می‌شود.<ref>دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل «تسبیح».</ref> [[مهر]] و تسبیح تربت، از [[سوغات|سوغات‌های]] [[کربلا]] هستند که معمولا زائران در بازگشت از سفر زیارتی برای دیگران هدیه می‌آورند.<ref>حسام مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۶. </ref> احکام فقهی که برای [[تربت]] ذکر شده در مورد تسبیح تربت نیز جاری است و نجس کردن تسبیح تربت حرام و برطرف کردن نجاست از آن واجب است.<ref>علامه حلّی، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۶۷.</ref>  

از باورهای رایج مربوط به تسبیح تربت این است که زنان با گرداندن تسبیح تربت کربلا و خواندن ذکر و [[دعا]] بر سفره‌های [[نذری]]، قبولی نذر را از خداوند و امامان می‌طلبند.<ref>دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل «تسبیح».</ref> در برخی از روستاهای ایران، هنگام دفن مردگان، در دست میت مرد، تسبیحی ۱۰۰ یا ۳۳ دانه از تربت کربلا می‌گذارند و مردگان زن را با دست‌بند و [[انگشتر]] و گلوبندی تسبیح مانند که از خاک کربلا تهیه شده و نام «‌[[پنج تن]]» بر آن حک شده است، می‌آرایند.<ref>دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ذیل مدخل «تسبیح».</ref>

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

{{منابع}}

* ثعالبی، ابومنصور، یتیمةالدهر، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۳۵۲ق.