عقل: تفاوت میان نسخه‌ها
←جایگاه عقل در اسلام
(←جایگاه عقل در اسلام: افزایش/ تکمیل) |
|||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
==جایگاه عقل در اسلام== | ==جایگاه عقل در اسلام== | ||
به گفته [[مرتضی مطهری]]، هیچ دینی به اندازه [[اسلام]] به عقل بها نداده و برای آن اعتبار و اهمیت قائل نشده است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۳ش، ج۲۳، ص۱۸۴ و ۱۸۵.</ref> در روایتی به نقل از [[پیامبر اسلام(ص)]] آمده است که همه خوبی‌ها به وسیله عقل درک می‌شوند و کسی که عقل ندارد، دین هم ندارد.<ref>ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۵۴.</ref> [[امام کاظم(ع)]] نیز عقل رادر کنار [[پیامبران]] و [[امامان]] که حجت ظاهری خداوندهستند، حجت درونی او در بندگان دانسته است.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۶، ح۱۲.</ref> | به گفته [[مرتضی مطهری]]، هیچ دینی به اندازه [[اسلام]] به عقل بها نداده و برای آن اعتبار و اهمیت قائل نشده است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۳ش، ج۲۳، ص۱۸۴ و ۱۸۵.</ref> در روایتی به نقل از [[پیامبر اسلام(ص)]] آمده است که همه خوبی‌ها به وسیله عقل درک می‌شوند و کسی که عقل ندارد، دین هم ندارد.<ref>ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۵۴.</ref> [[امام کاظم(ع)]] نیز عقل رادر کنار [[پیامبران]] و [[امامان]] که حجت ظاهری خداوندهستند، حجت درونی او در بندگان دانسته است.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۶، ح۱۲.</ref> | ||
در چند روایت از طریق شیعه و سنی به جایگاه عقل و این که نخستین مخلوق الهی است اشاره شده است.در روایت مفصلی که پیامبر(ص) سخنانی را خطاب به امام علی(ع) بیان کرده در فرازی گفته است:ای علی همانا عقل نخستین مخلوق خداوند متعال است و پس از آفرینش به او فرمود: پيش آى، پيش آمد، گفت بازگرد، بازگشت، فرمود به عزت و جلالم سوگند مخلوقى كه نزد من از تو محبوبتر باشد نيافريدم و همانا امر و نهى كيفر و پاداشم متوجه تو است. <ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، الناشر مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، ص۴۴۲.</ref>{{یاد|يا علي : إن أول خلق خلقه الله عزوجل العقل ، فقال له : أقبل فأقبل ، ثم قال له : أدبر فأدبر ، فقال : وعزتي وجلالي ما خلقت خلقا هو أحب إلي منك ، بك آخذ وبك أعطي وبك أثيب وبك أعاقب.}}غزالی نیز در احیاء العلوم نیز از پیامبر به این مضمون نقل کرده که عقل نخستین مخلوق خداست. | در چند روایت از طریق شیعه و سنی به جایگاه عقل و این که نخستین مخلوق الهی است اشاره شده است.در روایت مفصلی که پیامبر(ص) سخنانی را خطاب به امام علی(ع) بیان کرده در فرازی گفته است:ای علی همانا عقل نخستین مخلوق خداوند متعال است و پس از آفرینش به او فرمود: پيش آى، پيش آمد، گفت بازگرد، بازگشت، فرمود به عزت و جلالم سوگند مخلوقى كه نزد من از تو محبوبتر باشد نيافريدم و همانا امر و نهى كيفر و پاداشم متوجه تو است. <ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، الناشر مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، ص۴۴۲.</ref>{{یاد|يا علي : إن أول خلق خلقه الله عزوجل العقل ، فقال له : أقبل فأقبل ، ثم قال له : أدبر فأدبر ، فقال : وعزتي وجلالي ما خلقت خلقا هو أحب إلي منك ، بك آخذ وبك أعطي وبك أثيب وبك أعاقب.}}غزالی نیز در احیاء العلوم نیز از پیامبر به این مضمون نقل کرده که عقل نخستین مخلوق خداست.«أوّل ما خلق اللّه العقل» <ref>غزاالی، احیاء علوم الدین ، الناشر دار الکتاب العربي، ج۸، ص۸.</ref> | ||
در مذهب [[امامیه|شیعه]] افزون بر [[اصول عقاید]] که از راه عقل اثبات می‌شود،<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعه‌شناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۳۹.</ref> برخی از قواعد [[فقه|فقهی]] و [[اصول فقه|اصولی]] و [[احکام فقهی]] را نیز با عقل اثبات می‌کنند.<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعه‌شناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۴۴، ۱۴۵.</ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] فیسلوف والاهی دان شیعی با اشاره به آخرین سطر خطبه پر برکت [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] در مقدمه اصول کافی: که می‌نویسد: «إِذْ كَانَ الْعَقْلُ هُوَ الْقُطْبَ الَّذِي عَلَيْهِ الْمَدَارُ وَ بِهِ يُحْتَجُّ وَ لَهُ الثَّوَابُ وَ عَليْهِ الْعِقَابُ»؛ استفاده کرده که قطب فرهنگی اسلام و قطب خردورزی و دانش‌ورزی و دانشمندی اسلام عقل است. وی هم‌چنین گفته که این خطبه را [[میرداماد]] در کتاب الرواشح السماویه شرح کرده و سرَّ شرحِ [[ملاصدرا]] بر کافی همین خطبه کلینی است.<ref>https://javadi.esra.ir/fa/w/پیام-آیت-الله-العظمی-جوادی-آملی-به-مناسبت-روز-بزرگداشت ملاصدرا</ref> | در مذهب [[امامیه|شیعه]] افزون بر [[اصول عقاید]] که از راه عقل اثبات می‌شود،<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعه‌شناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۳۹.</ref> برخی از قواعد [[فقه|فقهی]] و [[اصول فقه|اصولی]] و [[احکام فقهی]] را نیز با عقل اثبات می‌کنند.<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی به شیعه‌شناسی، ۱۳۹۲ش، ص۱۴۴، ۱۴۵.</ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] فیسلوف والاهی دان شیعی با اشاره به آخرین سطر خطبه پر برکت [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] در مقدمه اصول کافی: که می‌نویسد: «إِذْ كَانَ الْعَقْلُ هُوَ الْقُطْبَ الَّذِي عَلَيْهِ الْمَدَارُ وَ بِهِ يُحْتَجُّ وَ لَهُ الثَّوَابُ وَ عَليْهِ الْعِقَابُ»؛ استفاده کرده که قطب فرهنگی اسلام و قطب خردورزی و دانش‌ورزی و دانشمندی اسلام عقل است. وی هم‌چنین گفته که این خطبه را [[میرداماد]] در کتاب الرواشح السماویه شرح کرده و سرَّ شرحِ [[ملاصدرا]] بر کافی همین خطبه کلینی است.<ref>https://javadi.esra.ir/fa/w/پیام-آیت-الله-العظمی-جوادی-آملی-به-مناسبت-روز-بزرگداشت ملاصدرا</ref> | ||