ابن شعبه حرانی: تفاوت میان نسخهها
افزودن منبع به متن
(تمیزکاری) |
(افزودن منبع به متن) |
||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
'''حسن بن علی بن حسین بن شُعبَه حَرّانی''' مشهور به '''ابن شعبه حرانی''' از قدیمیترین [[محدث|محدثان]] شیعه و مؤلف کتاب [[تحف العقول|تُحَف ُالعقول]] است. بر اساس برداشت [[آقا بزرگ تهرانی]] از رساله اخلاقِ [[حسین بن علی بن صادق بحرانی]]، ابن شعبه از کسانی است که [[شیخ مفید]] از وی نقل روایت کرده و همعصر [[شیخ صدوق]] بوده است؛ البته بر منابع رجالی، مفید از کسی به این نام، [[حدیث|حدیثی]] نقل نکرده است. | '''حسن بن علی بن حسین بن شُعبَه حَرّانی''' مشهور به '''ابن شعبه حرانی''' از قدیمیترین [[محدث|محدثان]] شیعه و مؤلف کتاب [[تحف العقول|تُحَف ُالعقول]] است. بر اساس برداشت [[آقا بزرگ تهرانی]] از رساله اخلاقِ [[حسین بن علی بن صادق بحرانی]]، ابن شعبه از کسانی است که [[شیخ مفید]] از وی نقل روایت کرده و همعصر [[شیخ صدوق]] بوده است؛ البته بر منابع رجالی، مفید از کسی به این نام، [[حدیث|حدیثی]] نقل نکرده است. | ||
== معرفی == | ==معرفی== | ||
حسن بن علی بن حسین بن شُعبَه حَرّانی، مشهور به ابن شعبه حرانی، منسوب به [[خاندان شعبه|خاندان شُعبه]] است که اهل [[حلب]] بودند.<ref>نگاه کنید به: حلبی، اشارة السبق، ۱۴۱۴ق، ص۹.</ref> ابن شعبه از معاصران شیخ صدوق (متوفاى ۳۸۱هـ) است و از محمد بن همام (متوفاى ۳۳۶هـ) روایت نقل میکند و از مشایخ شیخ مفید (متوفاى ۴۱۳هـ) نیز به شمار میآید. امین، أعیان الشیعة، ۱۴۰۶ق، ج ۵، ص ۱۸۵؛ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج ۴، ص ۱۵۰. | حسن بن علی بن حسین بن شُعبَه حَرّانی، مشهور به ابن شعبه حرانی، منسوب به [[خاندان شعبه|خاندان شُعبه]] است که اهل [[حلب]] بودند.<ref>نگاه کنید به: حلبی، اشارة السبق، ۱۴۱۴ق، ص۹.</ref> ابن شعبه از معاصران شیخ صدوق (متوفاى ۳۸۱هـ) است و از محمد بن همام (متوفاى ۳۳۶هـ) روایت نقل میکند و از مشایخ شیخ مفید (متوفاى ۴۱۳هـ) نیز به شمار میآید.<ref>امین، أعیان الشیعة، ۱۴۰۶ق، ج ۵، ص ۱۸۵؛ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج ۴، ص ۱۵۰.</ref> | ||
قدیمیترین اظهارنظر درباره شخصیت علمی و دینی حرّانی، از [[ابراهیم بن سلیمان قطیفی]]، از علمای [[قرن دهم]] است. بنا به نقل [[سید نورالله حسینی شوشتری]]،<ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۵۴ش، ج۱، ص۳۸۳.</ref> قطیفی در کتاب [[الوافیه (قطیفی)|الوافیه]] خود از حرّانی با عنوان «شیخِ عالم فاضلِ عاملِ فقیه» نام برده است. بر اساس نوشته [[حسین بن علی بن صادق بحرانی]] در رسالهای که درباره [[اخلاق]] و سلوک تألیف کرده، ابن شعبه از قدمای اصحاب [[امامیه]] محسوب شده و [[شیخ مفید]] از [[تحف العقول|تُحف العقولِ]] وی، مطالبی نقل کرده است.<ref>نگاه کنید به: قمی، الکنی والألقاب، ۱۳۵۷-۱۳۵۸ش، ج۱، ص۳۲۹-۳۳۰.</ref> اظهارنظر علمای بعدی، همه از ابن صادق بحرانی و قطیفی گرفته شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: حرّ عاملی، امل الأمل، ۱۳۶۲ش، ص۷۴؛ افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۴۴.</ref> [[آقا بزرگ تهرانی]] از نوشته بحرانی برداشت کرده که حرّانی از کسانی بوده که [[شیخ مفید]]، از وی نقل روایت کرده و همچنین همعصر [[شیخ صدوق]] بوده،<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، دار الأضواء، ج۳، ص۴۰۰.</ref> اما بنا بر مقدمهای که بر کتاب التمحیص نوشته شده است، مفید از کسی به این نام، حدیثی نقل نکرده است.<ref>اسکافی، التمحیص، ۱۳۸۰ش، ص۱۳-۱۴.</ref> | قدیمیترین اظهارنظر درباره شخصیت علمی و دینی حرّانی، از [[ابراهیم بن سلیمان قطیفی]]، از علمای [[قرن دهم]] است. بنا به نقل [[سید نورالله حسینی شوشتری]]،<ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۵۴ش، ج۱، ص۳۸۳.</ref> قطیفی در کتاب [[الوافیه (قطیفی)|الوافیه]] خود از حرّانی با عنوان «شیخِ عالم فاضلِ عاملِ فقیه» نام برده است. بر اساس نوشته [[حسین بن علی بن صادق بحرانی]] در رسالهای که درباره [[اخلاق]] و سلوک تألیف کرده، ابن شعبه از قدمای اصحاب [[امامیه]] محسوب شده و [[شیخ مفید]] از [[تحف العقول|تُحف العقولِ]] وی، مطالبی نقل کرده است.<ref>نگاه کنید به: قمی، الکنی والألقاب، ۱۳۵۷-۱۳۵۸ش، ج۱، ص۳۲۹-۳۳۰.</ref> اظهارنظر علمای بعدی، همه از ابن صادق بحرانی و قطیفی گرفته شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: حرّ عاملی، امل الأمل، ۱۳۶۲ش، ص۷۴؛ افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۴۴.</ref> [[آقا بزرگ تهرانی]] از نوشته بحرانی برداشت کرده که حرّانی از کسانی بوده که [[شیخ مفید]]، از وی نقل روایت کرده و همچنین همعصر [[شیخ صدوق]] بوده،<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، دار الأضواء، ج۳، ص۴۰۰.</ref> اما بنا بر مقدمهای که بر کتاب التمحیص نوشته شده است، مفید از کسی به این نام، حدیثی نقل نکرده است.<ref>اسکافی، التمحیص، ۱۳۸۰ش، ص۱۳-۱۴.</ref> | ||
== آثار == | ==آثار== | ||
مهمترین کتاب ابن شعبه حرانی [[تحف العقول|تحف العقول فیما جاء من الحِکم و المواعظ من آلالرسول]] است و برخی کتاب [[التمحیص]] را نیز به حرّانی نسبت دادهاند. | مهمترین کتاب ابن شعبه حرانی [[تحف العقول|تحف العقول فیما جاء من الحِکم و المواعظ من آلالرسول]] است و برخی کتاب [[التمحیص]] را نیز به حرّانی نسبت دادهاند. | ||
=== تحف العقول === | ===تحف العقول=== | ||
[[پرونده:متن و ترجمه تحف العقول.jpg|بندانگشتی|''[[تحف العقول]]'']] | [[پرونده:متن و ترجمه تحف العقول.jpg|بندانگشتی|''[[تحف العقول]]'']] | ||
{{اصلی|تحف العقول}} | {{اصلی|تحف العقول}} | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
''تحف العقول'' در قرون اخیر همواره مورد توجه علمای [[شیعه]] بوده است و در کتابهای حدیثی و فقهی از آن نقل شده است.<ref>نگاه کنید به: مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۹؛ بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۳۶۳-۱۳۶۷ش، ج۲۵، ص۱۸۰؛ نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، ۱۴۱۵-۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۸۷.</ref> البته [[سیدابوالقاسم خویی]] ضمن اشاره به فضل و ورع ابن شعبه حرانی، به دلیل مُرسل بودن احادیث تحف العقول، استناد به روایات آن را در احکام شرعی جایز نشمرده است.<ref> توحیدی، مصباح الفقاهة، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۹؛ نیز نگاه کنید به: معلم، اصول علم الرجال، ۱۴۱۶ق، ص۲۷۴-۲۷۷.</ref> | ''تحف العقول'' در قرون اخیر همواره مورد توجه علمای [[شیعه]] بوده است و در کتابهای حدیثی و فقهی از آن نقل شده است.<ref>نگاه کنید به: مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۹؛ بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۳۶۳-۱۳۶۷ش، ج۲۵، ص۱۸۰؛ نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، ۱۴۱۵-۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۸۷.</ref> البته [[سیدابوالقاسم خویی]] ضمن اشاره به فضل و ورع ابن شعبه حرانی، به دلیل مُرسل بودن احادیث تحف العقول، استناد به روایات آن را در احکام شرعی جایز نشمرده است.<ref> توحیدی، مصباح الفقاهة، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۹؛ نیز نگاه کنید به: معلم، اصول علم الرجال، ۱۴۱۶ق، ص۲۷۴-۲۷۷.</ref> | ||
=== التمحیص === | ===التمحیص=== | ||
[[التمحیص]]، کتابی درباره سبب و شیوههای [[آزمایشهای الهی]] مؤمنان ([[شیعه]]) و همراه روایاتی درباره صبر و [[زهد]] و رضاست. درباره انتساب التمحیص به ابن شعبه حرانی یا [[ابن همام اسکافی]] اختلاف وجود دارد: قطیفی، [[شیخ حر عاملی|حرّ عاملی]] و [[افندی اصفهانی]] آن را تألیف حرّانی دانسته<ref>نگاه کنید به: شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۵۴ش، ج۱، ص۳۸۳.</ref> در مقابل [[علامه مجلسی]]<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۷.</ref> و [[محدث نوری]]<ref>نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، ۱۴۱۵-۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۸۶-۱۸۷.</ref> در انتساب آن به حرّانی یا ابن همام تشکیک کردهاند. | [[التمحیص]]، کتابی درباره سبب و شیوههای [[آزمایشهای الهی]] مؤمنان ([[شیعه]]) و همراه روایاتی درباره صبر و [[زهد]] و رضاست. درباره انتساب التمحیص به ابن شعبه حرانی یا [[ابن همام اسکافی]] اختلاف وجود دارد: قطیفی، [[شیخ حر عاملی|حرّ عاملی]] و [[افندی اصفهانی]] آن را تألیف حرّانی دانسته<ref>نگاه کنید به: شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۵۴ش، ج۱، ص۳۸۳.</ref> در مقابل [[علامه مجلسی]]<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۷.</ref> و [[محدث نوری]]<ref>نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، ۱۴۱۵-۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۸۶-۱۸۷.</ref> در انتساب آن به حرّانی یا ابن همام تشکیک کردهاند. | ||
[[موحدی ابطحی]] در مقدمه التمحیص به نقد و بررسی ادله کسانی که کتاب را به حرّانی یا ابن همام اسکافی نسبت دادهاند پرداخته است. او نتیجه میگیرد که اصل کتاب از محمد بن همام است و شک در این است که التمحیص را شخصِ دیگری از او روایت کرده، که در این صورت روایات آن با واسطه است، یا کتاب به املای ابنهمام است که در این صورت این کتاب نظیر امالی مشایخ حدیثی چون [[شیخ مفید]]، [[سید مرتضی]] و [[شیخ طوسی]] خواهد بود.<ref>اسکافی، التمحیص، ۱۳۸۰ش، ص۱۰-۱۴.</ref> | [[موحدی ابطحی]] در مقدمه التمحیص به نقد و بررسی ادله کسانی که کتاب را به حرّانی یا ابن همام اسکافی نسبت دادهاند پرداخته است. او نتیجه میگیرد که اصل کتاب از محمد بن همام است و شک در این است که التمحیص را شخصِ دیگری از او روایت کرده، که در این صورت روایات آن با واسطه است، یا کتاب به املای ابنهمام است که در این صورت این کتاب نظیر امالی مشایخ حدیثی چون [[شیخ مفید]]، [[سید مرتضی]] و [[شیخ طوسی]] خواهد بود.<ref>اسکافی، التمحیص، ۱۳۸۰ش، ص۱۰-۱۴.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
* امین عاملی، سید محسن، أعیان الشیعة، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰۶ق. | *امین عاملی، سید محسن، أعیان الشیعة، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰۶ق. | ||
* سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، ۱۴۱۸ق. | *سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، ۱۴۱۸ق. | ||
*آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دار الأضواء، بیتا. | *آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دار الأضواء، بیتا. | ||
*ابن شعبه، تحف العقول عن آل الرسول صلی اللّه علیهم، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۳ش. | *ابن شعبه، تحف العقول عن آل الرسول صلی اللّه علیهم، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۳ش. | ||
خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
*نوری، حسین بن محمدتقی، خاتمة مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت، ۱۴۱۵-۱۴۲۰ق. | *نوری، حسین بن محمدتقی، خاتمة مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت، ۱۴۱۵-۱۴۲۰ق. | ||
== پیوند به بیرون == | ==پیوند به بیرون== | ||
* منبع مقاله:[http://rch.ac.ir/article/Details/9542 دانشنامه جهان اسلام ] | *منبع مقاله:[http://rch.ac.ir/article/Details/9542 دانشنامه جهان اسلام] | ||
{{حدیثشناسان شیعه}} | {{حدیثشناسان شیعه}} | ||