آیه ۲۳ سوره بقره: تفاوت میان نسخه‌ها

| آیات مرتبط    =[[آیه ۳۴ سوره طور]]؛ [[آیه ۴۹ سوره قصص]]؛ [[آیه ۸۸ سوره اسراء]]؛ [[آیه ۱۳ سوره هود]]؛ [[آیه ۳۸ سوره یونس]]

}}

آیات تحدی گاه به کل قرآن، در بعضی موارد به ده [[سوره]] و در برخی آیات به یک سوره [[تحدی]] کرده‌اند. مفسران معتقدند که آيات تحدی منحصر به زمان و مكان خاصى نیست و برای همیشه، منکرانِ قرآن را به مبارزه دعوت کرده است.

آیه ۲۳ سوره بقره خطاب به منکرانِ وحیانی بودن قرآن است.<ref>حسینی‌زاده، «تحدی»، ص۲۷۵.</ref> بنابر برخی روایات از [[امامان شیعه|امامان شیعه(ع)]]، [[اسباب نزول|شأن نزول]] این آیه اثبات معجزه‌بودن قرآن و [[نبوت|نبوت پیامبر(ص)]] و برتری داشتن [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نزد حضرت محمد(ص) نسبت به دیگر [[صحابه]] دانسته شده است.<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۱۷۵ و ج۱۷، ص۲۱۴؛ استرآبادى، تأویل الآیات الظاهره، ۱۴۰۹ق، ص۴۵.</ref> به گفته پژوهشگران، در قرآن برای اثبات این مسئله، مخالفان به‌ مبارزه دعوت شده‌اند و مانند آیه ۲۳ سوره بقره از آنها خواسته شد که اگر قرآن را از جانب خدا نمی‌دانند، هم‌آورد و همانندی برای آن بیاورند<ref>طباطبایی، الميزان، ۱۳۵۳ش، ج۱، ص۵۷؛ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۴۸۱.</ref> که به آن تحدی به قرآن گفته می‌شود.<ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۲۰۲؛ محقق سبزواری، اسرار الحکم، ۱۳۸۳ش، ص۴۷۲.</ref>

قرآن در شش آیه به [[تحدی]] دعوت کرده است که به آنها [[آیات تحدی]] می‌گویند؛<ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ص۴۶-۴۷.</ref> این آیات سه دسته هستند: به مانند قرآن،<ref>سوره قصص، آیه ۴۹؛ سوره اسراء، آیه ۸۸؛ سوره طور، آیه ۳۲-۲۲.</ref> به ده سوره<ref>سوره هود، آیه ۱۳.</ref> و به یک سوره<ref>سوره بقره، آیه ۲۳؛ سوره یونس، آیه ۳۸.</ref> تحدی شده است. به نوشته [[ناصر مکارم شیرازی]] در [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]]، آيات تحدی منحصر به زمان و مكان خاصى نيست و تمام جهانيان و مراكز علمى دنيا را به سوى اين مبارزه دعوت مى‌كند و هيچگونه استثنائى در آن وجود ندارد و هم اكنون نيز به تحدى خود ادامه مى‌دهد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۱۳۳.</ref>

{{همچنین|تحدی}}

تَحَدّی‌ هماوردخواستن و به‌ مبارزه‌ طلبیدن رقیب برای آشکارشدن ناتوانی او است.<ref>جمعی از نویسندگان، شرح المصطلحات الکلامیه، ۱۴۱۵ق، ص۶۴.</ref> تحدی اصطلاحی در [[علوم قرآن|علوم قرآنی]]<ref>جواهری، «واکاوی ملاک تحدی در قرآن و نقد منطق تنزّلی»، ص۱۱۲.</ref> و [[کلام اسلامی]]<ref>جمعی از نویسندگان، شرح المصطلحات الکلامیه، ۱۴۱۵ق، ص۶۴.</ref> و از شرایط [[معجزه]] است<ref>باقلانی، اعجاز القرآن، ۱۴۲۱ق، ص۱۶۱.</ref> که براساس آن، [[پیامبران]]، منکران [[نبوت|نبوت‌شان]] را به‌مبارزه می‌طلبند تا مانندی برای معجزاتش بیاورند.<ref>مجمع البحوث الإسلامية، شرح المصطلحات الكلامية، ۱۴۱۵ق، ص۶۴؛ مؤدب، اعجاز قرآن در نظر اهل بیت، ۱۳۷۹ش، ص۱۷.</ref>

آیه ۲۳ سوره بقره، اشاره به [[تحدی]] دارد و خدا از [[کفر|کافران]] و منكران [[نبوت]] می‌خواهد اگر می‌توانند سوره‌ای همانند این سوره از قرآن بیاورند.<ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۱۲۵؛ ابوالفتح رازی، روض الجنان و روح الجنان، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۱۶۱.</ref> به نوشته [[سید محمدحسین طباطبائی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|المیزان]]، اين آيه و مانند آن دلالت دارد بر اينكه قرآن همه‌اش معجزه است، حتى كوچكترين سوره‌اش؛ مانند سوره‌های كوثر و عصر.<ref>طباطبایی، الميزان، ۱۳۵۳ش، ج۱، ص۵۸.</ref>

}}

{{جعبه نقل قول|امام عسگری(ع): «اگر راست می‌گویید که محمّد(صلی الله علیه و آله) این قرآن را از خود ساخته و خدا آن را نازل نکرده و نیز آنچه درباره زمامداری علی(علیه السلام) بر تمام امّتش بیان کرده و سپردن مهار فرمانروایی بر ایشان (امّت اسلام)، به دست علی(علیه السلام) به امر پروردگارِ احکم‌الحاکمین نبوده... [شبیه قرآن را بیاورید.]».<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۶، ص۱۱۴.</ref>|عنوان='''جانشینی امام علی(ع) بعد از پیامبر(ص)'''|عرض=30%|رنگ پس‌زمینه=#d3f2f2}}

در [[حدیث|روایاتی]] از [[امامان شیعه|امامان شیعه(ع)]] و کتاب‌های تفسیر، نکته‌هایی درباره این آیه نقل شده است:

علامه طباطبائی در پاسخ از این اشکال که «الفاظ اختراع بشر است، پس چگونه انسان نمى‌تواند مثل قرآن را بياورد؟»؛ معتقد است [[اراده الهی]] بر این قرار گرفته که به منظور حفظ معجزه و نشانه نبوت بودنِ قرآن و حفظ حرمتِ [[نبوت|رسالت]]، هرگاه انسانی بخواهد در مقام معارضه با [[قرآن]] برآيد، به امر خدا دچار تردید شده و در نهایت از این کار منصرف می‌شود.<ref>طباطبایی، الميزان، ۱۳۵۳ش، ج۱، ص۶۹.</ref>

==پانویس==

{{پانوشت}}

{{منابع}}

* ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، به تصحیح محمدجعفر یاحقی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۶ش.

{{پایان}}

{{پایان}}

{{آیات سوره بقره}}