اطفال (در قیامت): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Sultanmoradi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Sultanmoradi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
به [[اجماع]] [[متکلم|متکلمان]] در روز [[قیامت]] اطفال مؤمنان به [[بهشت]] می‌روند، اما بحث درباره اطفال [[شرک|مشرکان]] است که به [[تکلیف]] نرسیده و از دنیا رفته‌اند، آیا خدا آنان را به [[جهنم]] می‌برد، یا[[بهشت]]؟ | به [[اجماع]] [[متکلم|متکلمان]] در روز [[قیامت]] اطفال مؤمنان به [[بهشت]] می‌روند، اما بحث درباره اطفال [[شرک|مشرکان]] است که به [[تکلیف]] نرسیده و از دنیا رفته‌اند، آیا خدا آنان را به [[جهنم]] می‌برد، یا[[بهشت]]؟ | ||
==طرح بحث== | ==طرح بحث== | ||
یکی از پرسش هایی که در [[کلام اسلامی|علم کلام]] مطرح شده است این است که «کودکانی که قبل از بلوغ از دنیا می‌روند در آخرت چه حکمی خواهند داشت؟» یا اینکه «حکم فرزندان غیر بالغ کفار چیست؟ آیا مومن محسوب می‌شوند یا کافر؟» این مبحث از فروع بحث [[عدل|عدل الهی]] است و نیز با بحث [[تکلیف]] و مبحث [[اعواض]] ارتباط می‌یابد. | یکی از پرسش هایی که در [[کلام اسلامی|علم کلام]] مطرح شده است این است که «کودکانی که قبل از بلوغ از دنیا می‌روند در آخرت چه حکمی خواهند داشت؟» یا اینکه «حکم فرزندان غیر بالغ کفار چیست؟ آیا مومن محسوب می‌شوند یا کافر؟» این مبحث از فروع بحث [[عدل|عدل الهی]] است و نیز با بحث [[تکلیف]] و مبحث [[اعواض]] ارتباط می‌یابد.{{مدرک}} | ||
==در قرآن== | ==در قرآن== | ||
مفسران مسلمان، برخی از آیات قرآن را مربوط به مسئله سرنوشت کودکان در قیامت دانسته‌اند.<ref>حویزی، تفسیر نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۴۴؛ صادقی تهرانی، الفرقان، قم، ج۱۷، ص۱۰۳؛ قمی مشهدی، کنز الدقائق، ۱۳۶۷ش، ج۷، ص۳۷۱؛ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵-۱۴۱۶ق، ج۸، ص۳۴-۳۵.</ref> این آیات هم شامل سرنوشت فرزندان نابالغ مومنان می‌شود و هم به سرنوشت کودکان کفار می‌پردازد: | |||
===آیه الحاق ذریه=== | ===آیه الحاق ذریه=== | ||
{{اصلی|آیه الحاق ذریه}} | {{اصلی|آیه الحاق ذریه}} | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۷: | ||
[[علی بن ابراهیم قمی|قمی]] نیز در [[تفسیر علی بن ابراهیم قمی (کتاب)|تفسیر]] خود از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل می‌کند که فرمود: [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] فرزندان [[شیعه|شیعیان]] را تربیت می‌نماید تا در [[قیامت|روز قیامت]] به پدرانشان ملحق شوند. همچنین در روایت دیگری نقل شده تربیت اطفال مومنان را [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم(ع)]] بعهده دارد. | [[علی بن ابراهیم قمی|قمی]] نیز در [[تفسیر علی بن ابراهیم قمی (کتاب)|تفسیر]] خود از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل می‌کند که فرمود: [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] فرزندان [[شیعه|شیعیان]] را تربیت می‌نماید تا در [[قیامت|روز قیامت]] به پدرانشان ملحق شوند. همچنین در روایت دیگری نقل شده تربیت اطفال مومنان را [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم(ع)]] بعهده دارد. | ||
=== آیه ۱۵ سوره اسراء === | |||
{{اصلی|آیه ۱۵ سوره اسراء}} | |||
ا{{متن قرآن|مَنِ اهْتَدَیٰ فَإِنَّمَا یَهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا یَضِلُّ عَلَیْهَا وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَیٰ وَمَا کُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّیٰ نَبْعَثَ رَسُولًا|ترجمه=هر کس به راه آمده تنها به سود خود به راه آمده، و هر کس بیراهه رفته تنها به زیان خود بیراهه رفته است و هیچ کس بار گناه دیگری را بر نمی‌دارد، و ما تا رسول نفرستیم، عذاب نمی‌کنیم.|سوره=أسراء|آیه=15}} | |||
مفسران شیعه، [[آیه ۱۵ سوره اسراء]] را دلیل بر مجازات نشدن فرزندان مشرکان در قیامت دانسته‌اند.<ref>حویزی، تفسیر نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۴۴؛ صادقی تهرانی، الفرقان، قم، ج۱۷، ص۱۰۳؛ قمی مشهدی، کنز الدقائق، ۱۳۶۷ش، ج۷، ص۳۷۱.</ref> طبق [[حدیث|روایتی]] از مصادر اهل سنت نیز [[خدیجه(س)]] از پیامبر دربارۀ فرزندان مشرکان پرسید. پیامبر(ص) آنان را در زمرۀ پدرانشان دانست. خدیجه(س) سپس پرسید که در آخرت چه خواهند شد. پیامبر فرمود: «[[خدا|خداوند]] خود بهتر می‌داند». خدیجه(س) سپس دربارۀ وضع فرزندان مشرکان پس از گسترش اسلام پرسید و این آیه نازل گردید.<ref>سیوطی، لباب النقول، بیروت، ص۱۲۲.</ref> بر این اساس برخی مفسران اهل سنت نیز کوشیده‌اند روایات مربوط به عذاب شدن فرزندان نابالغ مشرکان را به گونه‌ای تفسیر کنند که با این آیه منافات نداشته باشد.<ref>آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵-۱۴۱۶ق، ج۸، ص۳۴-۳۵.</ref> | |||
==در علم کلام== | |||
متکلمان [[امامیه]] معتقدند که عذاب کردن کودکانی که مستحق کیفر نیستند، ظلم است و خداوند هرگز ظلم نمی‌کند.<ref>سدیدالدین حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۱، ص۱۹۹-۲۰۰.</ref> [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر الدین طوسی]] در کتاب [[تجرید الاعتقاد (کتاب)|تجرید الاعتقاد]] به این مساله پرداخته و دلایل مخالفان را نیز پاسخ داده است.<ref>خواجه نصیر طوسی|نصیرالدین طوسی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ج۱، ص۳۴۴.</ref> از نظر او عذاب کردن کسی که [[تکلیف|مکلف]] نبوده قبیح است و سخن نوح در «وَلَا یلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا کفَّارًا» ([[آیه ۲۷سوره نوح]]) نیز [که فرمود کافران به جز فرزندان کافر و فاجر به دنیا نمی‌آورند] مجاز است. به گفته [[علامه حلی]] مقصود نوح این بوده که فرزندان کافران در بزرگسالی کافر و فاجر خواهند شد نه اینکه در کودکی هم اینگونه باشند ».<ref>.خواجه نصیر طوسی|نصیرالدین طوسی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ج۱، ص۳۴۴.</ref> | |||
===نظر شیعه=== | ===نظر شیعه=== | ||
متکلمان شیعه درباره فرزندان کافران هم معتقدند که آنها وارد جهنم نمی‌شوند، بلکه یا وارد بهشت می‌شوند و یا در [[اعراف (در قیامت)|اعراف]] ساکن خواهند بود. <ref>طوسی، تجرید الاعتقاد، ۱۴۰۷ق، ص۲۰۲.</ref> | متکلمان شیعه درباره فرزندان کافران هم معتقدند که آنها وارد جهنم نمی‌شوند، بلکه یا وارد بهشت می‌شوند و یا در [[اعراف (در قیامت)|اعراف]] ساکن خواهند بود. <ref>طوسی، تجرید الاعتقاد، ۱۴۰۷ق، ص۲۰۲.</ref> | ||
| خط ۳۱: | خط ۴۱: | ||
===نظر معتزله=== | ===نظر معتزله=== | ||
[[معتزله]] که مدافعان عدل الهی و [[حسن و قبح عقلی]] هستند، بر این باورند که بر خداوند روا نیست اطفال را در آخرت عذاب کند و همه کودکان اعم از اینکه پدرانشان مؤمن باشند، یا مشرک، در بهشتند. بر همین اساس [[محمد بن عبدالله اسکافی| اسکافی]] ( | [[معتزله]] که مدافعان عدل الهی و [[حسن و قبح عقلی]] هستند، بر این باورند که بر خداوند روا نیست اطفال را در آخرت عذاب کند و همه کودکان اعم از اینکه پدرانشان مؤمن باشند، یا مشرک، در بهشتند. بر همین اساس [[محمد بن عبدالله اسکافی| اسکافی]] (متوفای ۲۴۰ق/۸۵۴م. متکلم مکتب معتزلی مذهب بغداد) ردیه‌ای بر ازارقه نوشت.{{یاد|پیروان نافع ابن ازرق از سران خوارج را ارازقه نامیده‌اند. }} | ||
[[قاضی عبدالجبار]] نظریه پرداز بزرگ معتزله برای اثبات این مدعا ادله مختلفی می‌آورد: | [[قاضی عبدالجبار]] نظریه پرداز بزرگ معتزله برای اثبات این مدعا ادله مختلفی می‌آورد: | ||
| خط ۴۰: | خط ۵۰: | ||
===دیدگاه اشعریان=== | ===دیدگاه اشعریان=== | ||
درباره عقیده [[ابوالحسن اشعری]] ( | درباره عقیده [[ابوالحسن اشعری]] (متوفای ۳۲۴ق /۹۳۶م) راجع به عذاب شدن اطفال کافران و مشرکان در قیامت، دو روایت وجود دارد: | ||
#به روایت ابن فورَک ( | #به روایت ابن فورَک (متوفای ۴۰۶ق.)<ref>ابن فورک، مجرد مقالات الشیخ ابی الحسن الاشعری، ج۱، ص۱۴۴- ۱۴۵.</ref> مبنای اشعری در زمینه ثواب و عقاب اخروی عقلی نیست و او معتقد است که فقط از راه روایت و نقل می‌توان ثواب و عقاب اخروی انسان را تعیین کرد. براساس روایات باید درمورد تعذیب اطفال کافران سکوت پیشه کرد و نمی‌توان در این مورد نفیاً یا اثباتاً داوری کرد. دلیل اشعری این است که در این زمینه روایاتی نقل شده است که برخی از آنها متعارض و غیرقابل اعتمادند و بعضی نیز ساکتند و عاری از داوری. | ||
#روایت دوم از عقیده اشعری؛ در الابانه آمده است که در تعذیب اخروی اطفال کافران اشکالی مشاهده نمی‌کند، چه، معتزله نیز معتقدند که خداوند در دنیا کودکان را در معرض عذاب قرار می‌دهد و مثلاً آنان را به جذام مبتلا می‌کند. از این رو، اگر عذاب دادن اطفال از سوی خداوند در دنیا جایز باشد و در عین حال این امر لطمه‌ای به عدل الهی وارد نکند، پس اشکالی ندارد که معتقد باشیم خداوند اطفال کافران را در آخرت به منظور شکنجه دادن پدرانشان عذاب کند و در عین حال نیز عدل الهی محفوظ بماند.<ref>اشعری، الابانة عن اصول الدیانة، ج۱، ص۵۰-۵۱.</ref> اشعری به استدلال‌های معتزله در این مورد اشکال‌هایی وارد کرده که قاضی عبدالجبار به این اشکال‌ها پاسخ داده است.<ref>عبدالکریم عثمان، نظریة التکلیف، ج۱، ص۲۹۹-۳۰۰.</ref> | #روایت دوم از عقیده اشعری؛ در الابانه آمده است که در تعذیب اخروی اطفال کافران اشکالی مشاهده نمی‌کند، چه، معتزله نیز معتقدند که خداوند در دنیا کودکان را در معرض عذاب قرار می‌دهد و مثلاً آنان را به جذام مبتلا می‌کند. از این رو، اگر عذاب دادن اطفال از سوی خداوند در دنیا جایز باشد و در عین حال این امر لطمه‌ای به عدل الهی وارد نکند، پس اشکالی ندارد که معتقد باشیم خداوند اطفال کافران را در آخرت به منظور شکنجه دادن پدرانشان عذاب کند و در عین حال نیز عدل الهی محفوظ بماند.<ref>اشعری، الابانة عن اصول الدیانة، ج۱، ص۵۰-۵۱.</ref> اشعری به استدلال‌های معتزله در این مورد اشکال‌هایی وارد کرده که قاضی عبدالجبار به این اشکال‌ها پاسخ داده است.<ref>عبدالکریم عثمان، نظریة التکلیف، ج۱، ص۲۹۹-۳۰۰.</ref> | ||