پرش به محتوا

علم الیقین: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''عِلْمُ الْیقین'''، اولین مرتبه از مراتب سه‌گانه [[یقین]] در [[عرفان|عرفان اسلامی]] در کنار [[عین الیقین]] و [[حق الیقین]]، به معنای یقینی که با دانش و از راه دلیل به دست می‌آید.
'''عِلْمُ الْیقین'''، اولین مرتبه از مراتب سه‌گانه [[یقین]] در [[عرفان|عرفان اسلامی]] در کنار [[عین الیقین]] و [[حق الیقین]]، به معنای یقینی که با دانش و از راه دلیل به دست می‌آید.


== مفهوم‌شناسی ==
==مفهوم‌شناسی==
علم الیقین در اصطلاح عرفان اسلامی به معنای دریافت و دانشی است که از راه دلیل و استدلال به دست می‌آید و هیچ‌گونه شبهه‌ای در آن نیست.<ref>انصاریان، عرفان اسلامی، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۸۵؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۷، ص۲۸۵.</ref>  
علم الیقین در اصطلاح عرفان اسلامی به معنای دریافت و دانشی است که از راه دلیل و استدلال به دست می‌آید و هیچ‌گونه شبهه‌ای در آن نیست.<ref>انصاریان، عرفان اسلامی، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۸۵؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۷، ص۲۸۵.</ref>  


[[قرآن کریم]] در آیات چهارم و پنجم [[سوره تکاثر|سوره تکاثر]] به «علم الیقین»، تصریح کرده است: کلاََّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیقِینِ، لَترََوُنَّ الجَْحِیمَ (ترجمه: چنان نیست که شما خیال می‌کنید اگر شما علم الیقین (به آخرت) داشتید، قطعاً جهنّم را خواهید دید!).<ref>سوره تکاثر، آیه ۵و۶.</ref> [[مفسران]] با استناد به این آیات گفته‎اند اگر انسان «علم الیقین» داشته باشد، می‌تواند واقعیت‌ها را در همین دنیا مشاهده کند و سپس به مراحل بالاتر [[یقین]] دست پیدا کند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۲۰، ص۳۵۲.</ref>
[[قرآن کریم]] در آیات چهارم و پنجم [[سوره تکاثر|سوره تکاثر]] به «علم الیقین»، تصریح کرده است: کلاََّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیقِینِ، لَترََوُنَّ الجَْحِیمَ (ترجمه: چنان نیست که شما خیال می‌کنید اگر شما علم الیقین (به آخرت) داشتید، قطعاً جهنّم را خواهید دید!).<ref>سوره تکاثر، آیه ۵و۶.</ref> [[مفسران]] با استناد به این آیات گفته‎اند اگر انسان «علم الیقین» داشته باشد، می‌تواند واقعیت‌ها را در همین دنیا مشاهده کند و سپس به مراحل بالاتر [[یقین]] دست پیدا کند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۲۰، ص۳۵۲.</ref>


== مراتب یقین==
==مراتب یقین==
در [[عرفان اسلامی]] و بر اساس آیات قرآن کریم، [[یقین]] دارای سه درجه و مرتبه است که عبارتند از؛ علم الیقین، [[عین الیقین]] و [[حق الیقین]]. اولین و پایین‌ترین مرتبه، «علم الیقین» است که محدودتر از دیگر مراتب است.<ref>انصاریان، عرفان اسلامی، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۸۵.</ref> [[ابن عربی]] معتقد است شناخت انسان از [[خداوند]]، اگر از راه عقل و دلیل باشد، «علم الیقین» و اگر از راه دل به ست آید «عین الیقین» و اگر با کشف و شهود به دست آید «حق الیقین» نام دارد.<ref>ابن عربی، فتوحات مکیه، ج۱، ص۳۱ به نقل از رضایی، «هویت شناسی یقین»، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.</ref> وی می‌گوید از راه عقل و با علم الیقین، تنها می‌توان خداوند را اثبات کرد، ولی با دو مرحله بالاتر یقین، می‌توان به خداوند رسید.<ref>ابن عربی، فتوحات مکیه، ج۱، ص۳۱ به نقل از رضایی، «هویت شناسی یقین»، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.</ref>
در [[عرفان اسلامی]] و بر اساس آیات قرآن کریم، [[یقین]] دارای سه درجه و مرتبه است که عبارتند از؛ علم الیقین، [[عین الیقین]] و [[حق الیقین]]. اولین و پایین‌ترین مرتبه، «علم الیقین» است که محدودتر از دیگر مراتب است.<ref>انصاریان، عرفان اسلامی، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۸۵.</ref> [[ابن‌عربی|ابن عربی]] معتقد است شناخت انسان از [[خدا|خداوند]]، اگر از راه عقل و دلیل باشد، «علم الیقین» و اگر از راه دل به ست آید «عین الیقین» و اگر با کشف و شهود به دست آید «حق الیقین» نام دارد.<ref>ابن عربی، فتوحات مکیه، ج۱، ص۳۱ به نقل از رضایی، «هویت شناسی یقین»، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.</ref> وی می‌گوید از راه عقل و با علم الیقین، تنها می‌توان خداوند را اثبات کرد، ولی با دو مرحله بالاتر یقین، می‌توان به خداوند رسید.<ref>ابن عربی، فتوحات مکیه، ج۱، ص۳۱ به نقل از رضایی، «هویت شناسی یقین»، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.</ref>


بعضی از منابع، مراتب [[یقین]] را این‌گونه تفسیر کرده‌اند:
بعضی از منابع، مراتب [[یقین]] را این‌گونه تفسیر کرده‌اند:
*علم الیقین: پایین‌ترین مرحله یقین و به معنای یقین پیدا کردن به چیزی از راه دلیل‌های مختلف است، همانند کسی که با دیدن دود، به وجود آتش یقین پیدا کند.  
*علم الیقین: پایین‌ترین مرحله یقین و به معنای یقین پیدا کردن به چیزی از راه دلیل‌های مختلف است، همانند کسی که با دیدن دود، به وجود آتش یقین پیدا کند.
*[[عین الیقین]]: آن است که انسان به مرحله مشاهده می‌رسد و با چشم خود آتش را مشاهده می‌کند.  
*[[عین الیقین]]: آن است که انسان به مرحله مشاهده می‌رسد و با چشم خود آتش را مشاهده می‌کند.
*[[حق الیقین]]: بالاترین مرتبه یقین است، همانند کسی که در آتش وارد شود و آن را حس کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۷، ص۲۸۵.</ref>
*[[حق الیقین]]: بالاترین مرتبه یقین است، همانند کسی که در آتش وارد شود و آن را حس کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۷، ص۲۸۵.</ref>
==جستار‌های وابسته==
==جستار‌های وابسته==
خط ۲۰: خط ۲۰:
[[حق الیقین]]
[[حق الیقین]]


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


== یادداشت ==
==یادداشت==
{{یادداشت‌ها}}
{{یادداشت‌ها}}
==منابع==  
==منابع==  
خط ۳۴: خط ۳۴:
*[[مکارم شیرازی]]، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب، ۱۳۷۱ش.
*[[مکارم شیرازی]]، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب، ۱۳۷۱ش.


== پیوند به بیرون ==
==پیوند به بیرون==
*[http://ensani.ir/fa/content/226947/default.aspx مقاله «هویت‌شناسی یقین».]
*[http://ensani.ir/fa/content/226947/default.aspx مقاله «هویت‌شناسی یقین».]
{{عرفان اسلامی}}
{{عرفان اسلامی}}
confirmed، protected، templateeditor
۶٬۱۷۰

ویرایش