استعاذه: تفاوت میان نسخه‌ها

با توجه به [[آیه استعاذه]]<ref>سوره نحل، آیه۹۸</ref> و بر اساس [[سنت]] پیامبر اکرم(ص)، مسلمانان همواره هنگام تلاوت قرآن با «‌اعوذ بالله من الشیطان الرجیم‌» به خداوند متعال پناه می‌برند.

 

این عبارت برگرفته از قرآن است، اما جزو آیات قرآن نیست. <ref>قرطبی، ج۱، ص۸۶</ref>

در سوره نحل <ref>آیه۹۸</ref> خطاب به پیامبر(ص)، استعاذه به عنوان یکی از آداب تلاوت قرآن مطرح شده است.

استعاذه در آغاز تلاوت قرآن به این دلیل است که قاری از لغزشها به دور باشد. به زبان آوردن الفاظ استعاذه مقدمه‌ای برای تحقق حالت نفسانی استعاذه است؛ چنانکه در [[آیه ۹۹ سوره نحل|آیه‌های ۹۹]] و [[آیه ۱۰۰ سوره نحل|۱۰۰ همین سوره]] بیان شده است که ایمان و توکل به خداوند، دو سدّ در برابر نفوذ و سیطره شیطان بر انسان دانسته شده است. <ref>نگاه کنید: طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۳۶۷</ref>

 

در برخی از منابع نیز می‌توان نگرشهای [[عرفان|عرفانی]] و [[اخلاق|اخلاقی]] را درباره حقیقت و مراتب استعاذه دریافت. <ref>نگاه کنید: نیشابوری، غرائب القرآن، ج۱، ص۱۳-۱۶؛ بروسوی، تفسیر روح البیان، ج۱، ص۳- ۵؛ نراقی، جامع السعادات، ج۳، ص۳۴۹؛ عصّار، تفسیر القرآن، ص۱۶۴-۱۷۰؛ خمینی، آداب الصلوة، ص۲۴۳-۲۵۷</ref>

===حکم استعاذه در قرائت===

عموم دانشوران اسلامی، به جهت روایاتی که ترک آن را هنگام تلاوت قرآن در نماز و غیرنماز جایز دانسته است، به زبان آوردن آن را [[مستحب]] دانسته‌اند.<ref> مثلاً نگاه کنید: مسلم، ج۱، ص۳۵۷؛ کلینی، ج۳، ص۳۱۳؛ ابن جزری، ج۱، ص۲۵۷- ۲۶۸؛ مجلسی، ج۸۵، ص۵؛ سیوطی، الاتقان، ج۱، ص۳۶۴</ref>

در برخی روایات، عباراتی دیگر نیز برای استعاذه نقل شده است؛ از جمله: «أَسْتَعِیذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیم‏»، <ref>کلینی، الکافی، ج۸، ص۱۷۵.</ref> «أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ‏، وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ یَحْضُرُونِ‏»<ref>حمیری، قرب الإسناد، ۱۴۱۳ق، ص۱۲۴.</ref> و «أعوذ بِالله مِن الشیطان الرجیم إن الله هُوَ الْفَتّٰاحُ الْعَلِیمُ».<ref>فیض کاشانی، الوافی، ۱۴۰۶ق، ج۸، ص۱۱۵۶.</ref><br>

درباره طرز ادای استعاذه باید گفت که عموم قاریان بجز [[نافع]] و [[حمزه]] از [[قراء سبعه |قاریان هفتگانه]]، قائل به [[جهر]]‌ هستند. <ref>ابوعمرو، التیسیر، ص۱۷؛ شاطبی، الشاطبیه، ص۲۷؛ برای توضیح بیشتر، نگاه کنید: ابن جزری، التیسیر، ج۱، ص۲۵۲-۲۵۳</ref> قاریان معمولاً پیش از آغاز [[تلاوت قرآن]]، استعاذه می‌کنند. [[تفسیر|مفسران]] نیز با استناد به [[آیه استعاذه]]، آن را پیش از قرائت قرآن می‌دانند. با این حال از برخی از قاریان و [[فقیه|فقها]] نقل است که با استناد به ظاهر این آیه، استعمال آن را پس از قرائت قرآن نیز جایز دانسته‌اند. [[فخرالدین رازی]] <ref>فخر رازی، تفسیر کبیر، ج۱، ص۶۰</ref> نیز استعاذه را در ابتدا و پایان تلاوت قرآن [[مستحب]] شمرده است. <ref>نیز نگاه کنید: جصاص، احکام القرآن، ج۵، ص۱۲-۱۳؛ سخاوی، جمال القراء، ج۲، ص۲۷۱-۲۷۲؛ برای تفصیل بیشتر، نک: ابن جزری، التیسیر، ج۱، ص۲۵۴-۲۵۶</ref> قاریان قرآن پس از استعاذه وقف می‌کنند که در اصطلاح علم [[تجوید]] این وقف را [[وقف تام]] می‌گویند.<ref>ابوعمرو، المکتفی، ص۱۵۵؛ نیز ابن جزری، التیسیر، ج۱، ص۲۵۷</ref>