Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۴۷۰
ویرایش
استعاذه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←استعاذه در قرائت قرآن
بدون خلاصۀ ویرایش |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
==واژه شناسی== | ==واژه شناسی== | ||
===معنای لغوی === | ===معنای لغوی=== | ||
استعاذه مصدر باب استفعال از ریشه «ع و ذ» به معنی پناه بردن به غیر (چه یک شیء باشد، شخص یا مکان) است. | استعاذه مصدر باب استفعال از ریشه «ع و ذ» به معنی پناه بردن به غیر (چه یک شیء باشد، شخص یا مکان) است. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
شیوه رفتار پیامبر(ص) با [[شرک|مشرکان]] اینگونه بوده که بدکرداری آنان را به نیکی پاسخ دهد و با گذشت و گفتار نیک و پرهیز از جدل و دعوای بیهوده، از نادانان روی بگرداند و به رفتار آنان توجه نکند. البته این روش در برابر مخالفان بسیار دشوار است و لازمه آن، کنار گذاردن غضب در هنگام مواجهه با جاهلان است.<ref>نک: طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۹۲</ref> | شیوه رفتار پیامبر(ص) با [[شرک|مشرکان]] اینگونه بوده که بدکرداری آنان را به نیکی پاسخ دهد و با گذشت و گفتار نیک و پرهیز از جدل و دعوای بیهوده، از نادانان روی بگرداند و به رفتار آنان توجه نکند. البته این روش در برابر مخالفان بسیار دشوار است و لازمه آن، کنار گذاردن غضب در هنگام مواجهه با جاهلان است.<ref>نک: طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۹۲</ref> | ||
==استعاذه در احادیث == | ==استعاذه در احادیث== | ||
استعاذه در احادیث و روایات از جهت لفظ و معنی کاربرد وسیعی دارد.گاه مفهوم استعاذه با کلمات مترادفی مثل «التجاء »، «استجاره» و «استغاثه» به کار رفته، و حتی واژگان غیر مترادف، مانند «لبیک »، گویای توجه و استعاذه به خداوند تلقی شده است. <ref>مجلسی، ج۸۱، ص۳۸۰</ref> | استعاذه در احادیث و روایات از جهت لفظ و معنی کاربرد وسیعی دارد.گاه مفهوم استعاذه با کلمات مترادفی مثل «التجاء »، «استجاره» و «استغاثه» به کار رفته، و حتی واژگان غیر مترادف، مانند «لبیک »، گویای توجه و استعاذه به خداوند تلقی شده است. <ref>مجلسی، ج۸۱، ص۳۸۰</ref> | ||
=== موارد استعاذه=== | ===موارد استعاذه=== | ||
در روایات و ادعیه، به تفصیل از انواع شروری سخن آمده که استعاذه از آنها لازم است. <ref>مقایسه کنید: بروسوی، تفسیر روح البیان، ج۱، ص۳-۴</ref> که این شرور را می‌توان در قالبی کلی بر چند قسم دانست: | در روایات و ادعیه، به تفصیل از انواع شروری سخن آمده که استعاذه از آنها لازم است. <ref>مقایسه کنید: بروسوی، تفسیر روح البیان، ج۱، ص۳-۴</ref> که این شرور را می‌توان در قالبی کلی بر چند قسم دانست: | ||
# [[رذایل اخلاقی]]، [[گناه|گناهان]] و وسوسه‌های شیطانی مانند [[بخل]]، [[خیانت]]، [[حسد]]، [[نفاق]]، [[بدخُلقی]] و [[حرص]]؛ | #[[رذایل اخلاقی]]، [[گناه|گناهان]] و وسوسه‌های شیطانی مانند [[بخل]]، [[خیانت]]، [[حسد]]، [[نفاق]]، [[بدخُلقی]] و [[حرص]]؛ | ||
# مشکلات جسمانی همانند بیماری‌ها، آسیب‌هایی که از حیوانات به انسان می‌رسد و ناتوانیهای جسمی مانند پیری؛ | #مشکلات جسمانی همانند بیماری‌ها، آسیب‌هایی که از حیوانات به انسان می‌رسد و ناتوانیهای جسمی مانند پیری؛ | ||
# تنش‌ها و ناراحتی‌های روحی و روانی مانند غم و اندوه، کسالت و اضطراب؛ | #تنش‌ها و ناراحتی‌های روحی و روانی مانند غم و اندوه، کسالت و اضطراب؛ | ||
# نابسامانیهای اجتماعی و اقتصادی همچون: فقر، گرسنگی، بدهکاری، ورشکستگی، غلبه دشمنان و بدخواهان؛ | #نابسامانیهای اجتماعی و اقتصادی همچون: فقر، گرسنگی، بدهکاری، ورشکستگی، غلبه دشمنان و بدخواهان؛ | ||
# انحراف‌های اعتقادی در دین، چون [[کفر]]؛ | #انحراف‌های اعتقادی در دین، چون [[کفر]]؛ | ||
# خشم و غضب خداوند و عذاب‌های دنیوی و اخروی همانند از بین رفتن نعمت‌ها، [[عذاب قبر]]، [[جهنم|عذاب جهنم]]. <ref>نگاه کنید:الصحیفه السجادیه، دعای ۸؛ بخاری، صحیح، ج۷، ص۱۵۸-۱۶۰؛ نسایی، سنن، ج۸، ۲۵۵- ۲۸۵؛ کلینی، کافی، ج۲، ص۵۲۵ - ۵۲۷؛ غزالی، احیاء العلوم، ج۱، ۳۸۱-۳۸۲</ref> | #خشم و غضب خداوند و عذاب‌های دنیوی و اخروی همانند از بین رفتن نعمت‌ها، [[عذاب قبر]]، [[جهنم|عذاب جهنم]]. <ref>نگاه کنید:الصحیفه السجادیه، دعای ۸؛ بخاری، صحیح، ج۷، ص۱۵۸-۱۶۰؛ نسایی، سنن، ج۸، ۲۵۵- ۲۸۵؛ کلینی، کافی، ج۲، ص۵۲۵ - ۵۲۷؛ غزالی، احیاء العلوم، ج۱، ۳۸۱-۳۸۲</ref> | ||
===ذکرهای استعاذه=== | ===ذکرهای استعاذه=== | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
بر پایه برخی روایات، رسول خدا(ص) به سوره [[فاتحة الکتاب]] [[تعویذ]] می‌کردند. <ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۱۲۸</ref> همچنین در برخی دیگر، [[سوره اخلاص]] در کنار معوذتین با نام [[المعوذات الثلاث]] و به عنوان برترین تعویذها و استعاذه‌ها معرفی شده است. <ref>نگاه کنید: نسایی، ج۸، ص۲۵۰-۲۵۱؛ نیز نک: طوسی، تهذیب...، ج۳، ص۱۸۵</ref> | بر پایه برخی روایات، رسول خدا(ص) به سوره [[فاتحة الکتاب]] [[تعویذ]] می‌کردند. <ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۱۲۸</ref> همچنین در برخی دیگر، [[سوره اخلاص]] در کنار معوذتین با نام [[المعوذات الثلاث]] و به عنوان برترین تعویذها و استعاذه‌ها معرفی شده است. <ref>نگاه کنید: نسایی، ج۸، ص۲۵۰-۲۵۱؛ نیز نک: طوسی، تهذیب...، ج۳، ص۱۸۵</ref> | ||
==استعاذه در قرائت قرآن == | ==استعاذه در قرائت قرآن== | ||
{{اصلی|آیه استعاذه}} | {{اصلی|آیه استعاذه}} | ||
با توجه به آیه استعاذه<ref>سوره نحل، آیه۹۸</ref> و بر اساس [[سنت]] پیامبر اکرم(ص)، مسلمانان همواره هنگام تلاوت قرآن با «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» به خداوند متعال پناه می‌برند. | با توجه به [[آیه استعاذه]]<ref>سوره نحل، آیه۹۸</ref> و بر اساس [[سنت]] پیامبر اکرم(ص)، مسلمانان همواره هنگام تلاوت قرآن با «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» به خداوند متعال پناه می‌برند. | ||
این عبارت برگرفته از قرآن است، اما جزو آیات قرآن نیست. <ref>قرطبی، ج۱، ص۸۶</ref> | این عبارت برگرفته از قرآن است، اما جزو آیات قرآن نیست. <ref>قرطبی، ج۱، ص۸۶</ref> | ||
در سوره نحل <ref>آیه۹۸</ref> خطاب به پیامبر(ص)، استعاذه به عنوان یکی از آداب تلاوت قرآن مطرح شده است. | در سوره نحل <ref>آیه۹۸</ref> خطاب به پیامبر(ص)، استعاذه به عنوان یکی از آداب تلاوت قرآن مطرح شده است. | ||
===علت استعاذه=== | ===علت استعاذه=== | ||
استعاذه در آغاز تلاوت قرآن به این دلیل است که قاری از لغزشها به دور باشد. به زبان آوردن الفاظ استعاذه مقدمه‌ای برای تحقق حالت نفسانی استعاذه است؛ چنانکه در آیه‌های ۹۹ و ۱۰۰ همین سوره بیان شده است که ایمان و توکل به خداوند، دو سدّ در برابر نفوذ و سیطره شیطان بر انسان دانسته شده است. <ref>نگاه کنید: طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۳۶۷</ref> | استعاذه در آغاز تلاوت قرآن به این دلیل است که قاری از لغزشها به دور باشد. به زبان آوردن الفاظ استعاذه مقدمه‌ای برای تحقق حالت نفسانی استعاذه است؛ چنانکه در [[آیه ۹۹ سوره نحل|آیه‌های ۹۹]] و [[آیه ۱۰۰ سوره نحل|۱۰۰ همین سوره]] بیان شده است که ایمان و توکل به خداوند، دو سدّ در برابر نفوذ و سیطره شیطان بر انسان دانسته شده است. <ref>نگاه کنید: طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۳۶۷</ref> | ||
در برخی از منابع نیز می‌توان نگرشهای [[عرفان|عرفانی]] و [[اخلاق|اخلاقی]] را درباره حقیقت و مراتب استعاذه دریافت. <ref>نگاه کنید: نیشابوری، غرائب القرآن، ج۱، ص۱۳-۱۶؛ بروسوی، تفسیر روح البیان، ج۱، ص۳- ۵؛ نراقی، جامع السعادات، ج۳، ص۳۴۹؛ عصّار، تفسیر القرآن، ص۱۶۴-۱۷۰؛ خمینی، آداب الصلوة، ص۲۴۳-۲۵۷</ref> | در برخی از منابع نیز می‌توان نگرشهای [[عرفان|عرفانی]] و [[اخلاق|اخلاقی]] را درباره حقیقت و مراتب استعاذه دریافت. <ref>نگاه کنید: نیشابوری، غرائب القرآن، ج۱، ص۱۳-۱۶؛ بروسوی، تفسیر روح البیان، ج۱، ص۳- ۵؛ نراقی، جامع السعادات، ج۳، ص۳۴۹؛ عصّار، تفسیر القرآن، ص۱۶۴-۱۷۰؛ خمینی، آداب الصلوة، ص۲۴۳-۲۵۷</ref> | ||
===حکم استعاذه در قرائت === | ===حکم استعاذه در قرائت=== | ||
عموم دانشوران اسلامی، به جهت روایاتی که ترک آن را هنگام تلاوت قرآن در نماز و غیرنماز جایز دانسته است، به زبان آوردن آن را [[مستحب]] دانسته‌اند.<ref> مثلاً نگاه کنید: مسلم، ج۱، ص۳۵۷؛ کلینی، ج۳، ص۳۱۳؛ ابن جزری، ج۱، ص۲۵۷- ۲۶۸؛ مجلسی، ج۸۵، ص۵؛ سیوطی، الاتقان، ج۱، ص۳۶۴</ref> | عموم دانشوران اسلامی، به جهت روایاتی که ترک آن را هنگام تلاوت قرآن در نماز و غیرنماز جایز دانسته است، به زبان آوردن آن را [[مستحب]] دانسته‌اند.<ref> مثلاً نگاه کنید: مسلم، ج۱، ص۳۵۷؛ کلینی، ج۳، ص۳۱۳؛ ابن جزری، ج۱، ص۲۵۷- ۲۶۸؛ مجلسی، ج۸۵، ص۵؛ سیوطی، الاتقان، ج۱، ص۳۶۴</ref> | ||
=== جمله استعاذه === | ===جمله استعاذه=== | ||
مشهورترین عبارت استعاذه <font color=green>«أعوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيطانِ الرَّجيمِ» </font> است که نظم واژه‌ای آن با آیه ۹۸ سوره نحل سازگار است و در روایاتی چند، بر برتری آن بر دیگر وجوه، صحه گذاشته شده است. [[پیامبر اکرم(ص)]] در روایتی با تأکید بر الهی بودن این شکل از استعاذه، آن را به [[ابن مسعود]] تعلیم داده است. <ref>نگاه کنید: زمخشری، الکشاف، ج۲، ص۶۳۳ -۶۳۴؛ ابن جزری، النشر، ج۱، ص۲۴۴-۲۴۶</ref> دانشمندان علم قرائت و قاریان نیز بر کاربرد همین الفاظ مشهور تأکید داشته‌اند. <ref>ابوعمرو، التیسیر، ص۱۶؛ ابن جزری، النشر، ج۱، ص۲۴۳</ref> | مشهورترین عبارت استعاذه <font color="green">«أعوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيطانِ الرَّجيمِ» </font> است که نظم واژه‌ای آن با [[آیه استعاذه|آیه ۹۸ سوره نحل]] سازگار است و در روایاتی چند، بر برتری آن بر دیگر وجوه، صحه گذاشته شده است. [[پیامبر اکرم(ص)]] در روایتی با تأکید بر الهی بودن این شکل از استعاذه، آن را به [[ابن مسعود]] تعلیم داده است. <ref>نگاه کنید: زمخشری، الکشاف، ج۲، ص۶۳۳ -۶۳۴؛ ابن جزری، النشر، ج۱، ص۲۴۴-۲۴۶</ref> دانشمندان علم قرائت و قاریان نیز بر کاربرد همین الفاظ مشهور تأکید داشته‌اند. <ref>ابوعمرو، التیسیر، ص۱۶؛ ابن جزری، النشر، ج۱، ص۲۴۳</ref> | ||
نزد [[امامیه]] عبارت مشهور استعاذه به صورت <font color=green>«أعوذُ بِاللَّهِ السَّمیعِ العَلیمِ مِنَ الشَّيطانِ الرَّجيمِ» </font>. <ref>مجلسی، بحارالانوار</ref> | نزد [[امامیه]] عبارت مشهور استعاذه به صورت <font color="green">«أعوذُ بِاللَّهِ السَّمیعِ العَلیمِ مِنَ الشَّيطانِ الرَّجيمِ» </font>. <ref>مجلسی، بحارالانوار</ref> | ||
===نحوه ادای استعاذه=== | ===نحوه ادای استعاذه=== | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
درباره استعاذه کتاب‌هایی نوشته شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از: | درباره استعاذه کتاب‌هایی نوشته شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از: | ||
* استعاذه، [[سید عبدالحسین دستغیب]]، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۹۷ش. | *استعاذه، [[سید عبدالحسین دستغیب]]، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۹۷ش. | ||
* استعاذه طلوع اثر عبودیت، احمدرضا اخوت، تهران، انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت علیهم السلام، ۱۳۹۴ش. | *استعاذه طلوع اثر عبودیت، احمدرضا اخوت، تهران، انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت علیهم السلام، ۱۳۹۴ش. | ||
* بررسی تقابل شیطان با نماز، محمدعلی جابری، قم، انتشارات جمکران، ۱۳۹۵ش. | *بررسی تقابل شیطان با نماز، محمدعلی جابری، قم، انتشارات جمکران، ۱۳۹۵ش. | ||
== جستارهای وابسته == | ==جستارهای وابسته== | ||
{{ستون-شروع|۳}} | {{ستون-شروع|۳}} | ||
* [[شیطان]] | * [[شیطان]] | ||
| خط ۱۲۵: | خط ۱۲۵: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
| خط ۱۸۷: | خط ۱۸۷: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* منبع مقاله: [https://www.cgie.org.ir/fa/article/230161 دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی] | *منبع مقاله: [https://www.cgie.org.ir/fa/article/230161 دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی] | ||
{{تلاوت قرآن}} | {{تلاوت قرآن}} | ||
{{نمازها}} | {{نمازها}} | ||