اهل سنت و جماعت: تفاوت میان نسخه‌ها
←مذاهب فقهی اهل سنت
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
{{فقهای چهارگانه اهل سنت}} | {{فقهای چهارگانه اهل سنت}} | ||
{{اصلی|مذاهب چهارگانه اهل سنت }} | {{اصلی|مذاهب چهارگانه اهل سنت }} | ||
از میان مذاهب گوناگون اهل سنت، چهار مذهب [[حنفی]]، [[مالکی]]، [[مذهب شافعی|شافعی]] و [[حنبلی]] در طول تاریخ بیش از همه اهمیت یافته و در حال حاضر نیز اکثریت قریب به اتفاق اهل سنت و جماعت پیرو همین مذاهب چهارگانه‌اند. به عنوان مذاهب دیگر فقهی در میان اهل سنت و جماعت باید از مذهب | از میان مذاهب گوناگون اهل سنت، چهار مذهب [[حنفی]]، [[مالکی]]، [[مذهب شافعی|شافعی]] و [[حنبلی]] در طول تاریخ بیش از همه اهمیت یافته و در حال حاضر نیز اکثریت قریب به اتفاق اهل سنت و جماعت پیرو همین مذاهب چهارگانه‌اند. به عنوان مذاهب دیگر فقهی در میان اهل سنت و جماعت باید از مذهب [[اوزاعی]]، مذهب [[سفیان ثوری]]، مذهب ابوثور و مذهب ظاهری یاد کرد که جز آثار بسیار محدود از مذهب اخیر، همگی به تاریخ سپرده شده‌اند. مذهب ظاهری امروزه به عنوان مذهبی از مذاهب هشتگانهٔ مسلمین، مورد توجهی محدود قرار گرفته است. افزون بر آنچه یاد شد، باید حرکت‌هایی اصلاح‌گرا در فقه اهل سنت و جماعت را موردتوجه قرار داد که به دنبال استنباط مستقیم احکام فقهی از ادله و نصوص شرعی است و پیروی مذهبی خاص از مذاهب اربعه را کنار نهاده است.<ref>پاکتچی، «اهل سنت و جماعت»، ص۴۷۵.</ref> | ||
=== حنفی === | === حنفی === | ||
بزرگ‌ترین مذهب اسلامی است. امام این مذهب [[ابوحنیفه |ابو حنیفه نعمان بن ثابت]] است. ابوحنیفه، مذهب فقهی خود را بر منابع [[قرآن]]، [[سنت|سنت نبوی]]، قول صحابی، [[قیاس]]، [[استحسان]]، [[اجماع]] و [[عرف]] بنا نهاد. برخی علت تمسک به قیاس در فقه ابوحنیفه را کمبود حدیث معتبر نزد وی دانسته‌اند.<ref> تاریخ بغداد، ج۱۳، ص۳۶۸ </ref> آنچه در مساله قیاس موجب تمایز ابوحنیفه از دیگران بود، میزان کاربرد و به ویژه چگونگی برخورد در موارد تعارض قیاس با ادله ضعیف نقلی همچون [[خبر واحد]] و برخی ظواهر بود. همین نکته، باعث می‌شد تا برخی معاصران حدیث‌گرای ابوحنیفه همچون [[مالک بن انس| مالک]] که خود قیاس را در فقه به کار می‌بستند، بر قیاس او اشکال گیرند.<ref>پاکتچی، «ابوحنیفه»، ص۳۹۸</ref> | بزرگ‌ترین مذهب اسلامی است. امام این مذهب [[ابوحنیفه |ابو حنیفه نعمان بن ثابت]] است. ابوحنیفه، مذهب فقهی خود را بر منابع [[قرآن]]، [[سنت|سنت نبوی]]، قول صحابی، [[قیاس]]، [[استحسان]]، [[اجماع]] و [[عرف]] بنا نهاد. برخی علت تمسک به قیاس در فقه ابوحنیفه را کمبود حدیث معتبر نزد وی دانسته‌اند.<ref> خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، دار الكتب العلمية بيروت - لبنان، ج۱۳، ص۳۶۸. </ref> آنچه در مساله قیاس موجب تمایز ابوحنیفه از دیگران بود، میزان کاربرد و به ویژه چگونگی برخورد در موارد تعارض قیاس با ادله ضعیف نقلی همچون [[خبر واحد]] و برخی ظواهر بود. همین نکته، باعث می‌شد تا برخی معاصران حدیث‌گرای ابوحنیفه همچون [[مالک بن انس| مالک]] که خود قیاس را در فقه به کار می‌بستند، بر قیاس او اشکال گیرند.<ref>پاکتچی، «ابوحنیفه»، ص۳۹۸</ref> | ||
=== مالکی === | === مالکی === | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
=== حنبلی === | === حنبلی === | ||
[[احمد بن حنبل]] (۱۶۴-۲۴۱ق) امام این مذهب است. او از بزرگان محدثین اهل سنت است. در این تردید است که آیا خود او فتوای مجتهدانه می‌داده است یا از فتوا پرهیز داشته و تنها به روایت عمل می‌کرده و شاگردانش بوده‌اند که آراء او را منتشر کردند.<ref> رک: ابوحبیب، احمد بن حنبل السیرة و المذهب، ص۵۷-۶۹؛ آشنای با فرق تسنن، ص۱۹۹ </ref> [[ابن قیم جوزیه]] از مریدان احمد بن حنبل، اصول مذهب و منابع فقه حنبلی را در پنج اصل خلاصه کرده است: نصوص، فتوای صحابه، اخذ به فتوای نزدیک‌تر به کتاب و سنت در هنگام اختلاف فتاوا، اخذ به [[حدیث مرسل]] و ضعیف در هنگامی که حدیث مسند و صحیح نباشد، قیاس در صورتی که هیچ نوع حدیث و فتوای صحابه نباشد. این پنج اصل به ترتیب ذکر بر دیگری مقدم است.<ref>ابوزهره، تاریخ المذاهب الاسلامیه، دارالفکرالعربی، ص۵۲۹.</ref> برخی از معاصرین ادعا کرده‌اند احمد بن حنبل در استنباط خود به هشت دلیل تکیه کرده است: قرآن، سنت، فتوای صحابه، اجماع، قیاس، استصحاب، مصالح مرسله، سد ذرایع.<ref> احمد فراج حسین، تاریخ الفقه الاسلامی، ص۳۸ </ref> | [[احمد بن حنبل]] (۱۶۴-۲۴۱ق) امام این مذهب است. او از بزرگان محدثین اهل سنت است. در این تردید است که آیا خود او فتوای مجتهدانه می‌داده است یا از [[فتوا]] پرهیز داشته و تنها به روایت عمل می‌کرده و شاگردانش بوده‌اند که آراء او را منتشر کردند.<ref> رک: ابوحبیب، احمد بن حنبل السیرة و المذهب، ص۵۷-۶۹؛ آشنای با فرق تسنن، ص۱۹۹ </ref> [[ابن قیم جوزیه]] از مریدان احمد بن حنبل، اصول مذهب و منابع فقه حنبلی را در پنج اصل خلاصه کرده است: نصوص، فتوای صحابه، اخذ به فتوای نزدیک‌تر به کتاب و سنت در هنگام اختلاف فتاوا، اخذ به [[حدیث مرسل]] و ضعیف در هنگامی که حدیث مسند و صحیح نباشد، قیاس در صورتی که هیچ نوع حدیث و فتوای صحابه نباشد. این پنج اصل به ترتیب ذکر بر دیگری مقدم است.<ref>ابوزهره، تاریخ المذاهب الاسلامیه، دارالفکرالعربی، ص۵۲۹.</ref> برخی از معاصرین ادعا کرده‌اند احمد بن حنبل در استنباط خود به هشت دلیل تکیه کرده است: قرآن، سنت، فتوای صحابه، اجماع، قیاس، استصحاب، مصالح مرسله، سد ذرایع.<ref> احمد فراج حسین، تاریخ الفقه الاسلامی، ص۳۸ </ref> | ||
== مذاهب کلامی == | == مذاهب کلامی == | ||