حق والدین: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = {{حدیث|وَاعْبُدُوا اللَّـهَ وَلَا تُشْرِ‌کُوا بِهِ شَیْئًا وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا|ترجمه=و خدا را بپرستید، و چیزی را با او شریک مگردانید؛ و به پدر و مادر احسان کنید.}} |تاریخ بایگانی | منبع = <small>سورهٔ نساء، آیهٔ ۳۶، ترجمه فولادوند. </small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ecfcf4| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}

رعایت حق والدین از دستورات مهمّ الهی قلمداد شده<ref>سپاه پاسداران، معارف قرآن، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۷۸.</ref> و پس از حق خدا، آن را بزرگترین حق بر گردن فرزند دانسته‌اند.<ref>رشید رضا، تفسیر المنار، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۱۸۶؛ فضل الله، من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۷، ص۲۵۹.</ref>

سفارش به حق و احترام والدین در برخی کتاب‌های ادیان دیگر همچون [[عهد عتیق]] نیز آمده است.<ref>رجوع کنید به کتاب مقدس، سفر لاویان، ۱۹، آیه ۲ـ۴؛ سفر خروج، ۱۲، آیه ۲۰؛ سفر تثنیه، ۵، آیه ۱۶.</ref>

==والدین چه حقوقی دارند؟==

{{جعبه نقل قول | عنوان = [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]]: | نقل‌قول = مردی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] پرسید: حق پدر بر فرزندش چیست؟ فرمود: او را بنامش نخواند و جلویش راه نرود و پیش از او ننشیند و کاری نکند که مردم پدرش را دشنام دهند.| منبع = کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۵۸. | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

===احسان و احترام===

{{اصلی|احسان به والدین}}

دربارهٔ [[سیره نبوی|سیره پیامبر]] نیز گزارش شده که او [[رضاع|مادر رضاعی]] خود را بسیار بزرگ می‌داشت<ref>ابوداوود، سنن ابوداوود، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۵۰۷-۵۰۸.</ref> و کسانی که با پدر و مادر خویش خوش‌رفتار بودند را احترام می‌نمود.<ref> رجوع کنید کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۱.</ref>

بر این اساس، مسلمانان به نیکی در حق والدین و تحمل سختی‌های نگهداری از آنها امر شده‌اند،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲؛ شیخ صدوق، مَن لا یَحضُرُه الفقیه، ۱۴۱۳، ج۴، ص۴۰۷ و ۴۰۸.</ref> گرچه والدین [[شرک|مشرک]] <ref>بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۴.</ref> یا بدکار باشند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref>

====مصادیق احسان====

در آیات ۲۳ و ۲۴ سوره اِسراء، پس از فرمانِ احسان به والدین، برخی مصادیق دراین‌باره، همچون نهی از گفتن «اُف» و کمترین تندی به آنها بیان شده است.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۰، ص۳۲۴.</ref> در ادامه آیه، از فرزندان خواسته شده است که هنگام پیریِ پدر و مادر، نه تنها از بدرفتاری با آنان بپرهیزند، بلکه در برابر آنها فروتنی نمایند و در ازای سختی‌هایی که والدین برای رشد و تربیت آنان متحمل شدند، در زمان حیات و پس از مرگ‌شان در حق آنها [[دعا]] کنند.<ref>سوره اسراء، آیه ۲۳ـ۲۴.</ref><br>

حفظ حریم خصوصی پدر و مادر<ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص ۵۰۳؛ ابن‌بابویه، ۱۴۱۴، همانجا.</ref> و یاری دادن آنها در کارها<ref> ابن‌بابویه، ۱۳۶۳ش، ج ۱، ص ۲۵۸ </ref> از دیگر مصادیق احسان به والدین شمرده شده است.

{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = {{حدیث|وَقَضَیٰ رَ‌بُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْ‌هُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِ‌یمًا وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّ‌حْمَةِ وَقُل رَّ‌بِّ ارْ‌حَمْهُمَا کَمَا رَ‌بَّیَانِی صَغِیرً‌ا |ترجمه=و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان کنید. اگر یکی از آن دو یا هر دو، در کنار تو به سالخوردگی رسیدند به آن‌ها [حتی] «اوف» مگو و به آنان پَرخاش مکن و با آن‌ها سخنی شایسته بگوی. و از سر مهربانی، بالِ فروتنی بر آنان بگس‌تر و بگو: «پروردگارا، آن دو را رحمت کن چنانکه مرا در خردی پروردند.}} |تاریخ بایگانی | منبع = <small>سورهٔ اسراء، آیهٔ ۲۳-۲۴، ترجمه فولادوند. </small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ecfcf4| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}

*ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت ۱۴۱۲.

*ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجة، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، قاهره ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴ [، چاپ افست] بیروت، بی‌تا.

*احمدبن حسین بیهقی، السنن الکبری، بیروت: دارالفکر،] بی‌تا.

*احمدبن علی نسائی، کتاب السنن الکبری، چاپ عبدالغفار سلیمان بنداری و سیدکسروی حسن، بیروت ۱۴۱۱/ ۱۹۹۱.

*گلپایگانی، سید محمدرضا، مجمع المسائل، تحقیق: علی کریمی جهرمی،  ودیگران، قم، دار القرآن الکریم، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.

*مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب، زیر نظر سید محمود شاهرودی، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.

*محقق حلّی، نجم الدین، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، محقق و مصحح: بقال، عبد الحسین محمد علی، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.

*محمد بن محمد غزالی، احیاء علوم‌الدین، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.

*محمدبن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، چاپ احمدحبیب قصیرعاملی، بیروت، بی‌تا.

*محمدبن شاه‌مرتضی فیض‌کاشانی، تفسیر الصافی، چاپ حسین اعلمی، تهران ۱۴۱۶.

*میرزای قمّی، ابوالقاسم، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، محقق و مصحح: مرتضی رضوی، تهران، مؤسسه کیهان، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.

*نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق و مصحح: قوچانی، عباس، آخوندی، علی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.

*همو، علل‌الشرایع، نجف ۱۳۸۵ـ۱۳۸۶، چاپ افست قم، بی‌تا.

*همو، عیون اخبارالرضا، چاپ مهدی لاجوردی، قم ۱۳۶۳ش.