Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۹۹
ویرایش
رحلت پیامبر(ص): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←درگیری در مدینه و حمله به خانه علی
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جز (←صحیفه معلونه) |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
در حالی‌که علی بن ابی طالب(ع) و [[بنی‌هاشم|بنی هاشم]] سرگرم مراسم غسل و خاک‌سپاری پیامبر(ص) بودند،<ref>ر.ک شهیدی، تاریخ تحلیلی اسلام، ص۱۰۶-۱۰۷.</ref> برخی از [[انصار]] و سه نفر از [[مهاجرین]] - علی‌رغم اینکه پیامبر در [[واقعه غدیر]] جانشین خویش را تعیین کرده بود،<ref>عیاشی، کتاب التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۴.</ref> - در محلی به نام [[سقیفه بنی‌ساعده|سقیفه بنی ساعده]] گرد آمده و بر سر تعیین خلیفه جدال می‌کردند و سرانجام [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] را به جانشینی پیامبر تعیین کردند.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۲؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، دار صادر، ج۲، ص۳۲۷.</ref> پس از آن، شروع کردند به گرفتن بیعتِ اجباری از مردم [[مدینه]].<ref>ر.ک شهیدی، تاریخ تحلیلی اسلام، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۶-۱۰۷.</ref> | در حالی‌که علی بن ابی طالب(ع) و [[بنی‌هاشم|بنی هاشم]] سرگرم مراسم غسل و خاک‌سپاری پیامبر(ص) بودند،<ref>ر.ک شهیدی، تاریخ تحلیلی اسلام، ص۱۰۶-۱۰۷.</ref> برخی از [[انصار]] و سه نفر از [[مهاجرین]] - علی‌رغم اینکه پیامبر در [[واقعه غدیر]] جانشین خویش را تعیین کرده بود،<ref>عیاشی، کتاب التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۴.</ref> - در محلی به نام [[سقیفه بنی‌ساعده|سقیفه بنی ساعده]] گرد آمده و بر سر تعیین خلیفه جدال می‌کردند و سرانجام [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] را به جانشینی پیامبر تعیین کردند.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۲؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، دار صادر، ج۲، ص۳۲۷.</ref> پس از آن، شروع کردند به گرفتن بیعتِ اجباری از مردم [[مدینه]].<ref>ر.ک شهیدی، تاریخ تحلیلی اسلام، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۶-۱۰۷.</ref> | ||
===درگیری در مدینه و حمله به خانه علی=== | ===درگیری در مدینه و حمله به خانه علی=== | ||
گروهی از صحابه که بیشتر از بنی‌هاشم بودند معتقد بودند بر اساس سفارش پیامبر اسلام(ص) باید علی خلیفه می‌شد و به همین دلیل با ابوبکر که برگزیده سقیفه بود بیعت نکردند. این گروه در خانه علی و فاطمه گرد آمده بودند. تعدادی از صحابه | |||
بنابر نقل [[یعقوبی]]، مورخ قرن سوم، در [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده]] برخی [[صحابه]] همچون [[عباس بن عبدالمطلب]]، [[فضل بن عباس]]، [[سلمان فارسی]]، [[ابوذر غفاری]]، [[عمار یاسر]] و [[براء بن عازب]] از [[بیعت]] با ابوبکر خودداری کردند.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۲۴.</ref> به‌گفته [[سید مرتضی عسکری]]، تاریخ‌پژوه قرن پانزدهم هجری، همان کسانی که با ابوبکر بیعت نکردند، همراه با امام علی(ع) در خانه فاطمه(س) تحصن کردند.<ref>عسکری، سقیفه: بررسی نحوه شکل‌گیری حکومت پس از پیامبر، ۱۳۸۷ش، ص۹۹.</ref> طبری [[طلحه]] و [[زبیر]] را نیز جزو تحصن‌کنندگان نام برده است.<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۰۲.</ref> | |||
بنابر نقل [[کتاب الامامة و السیاسة]]، منسوب به ابن‌قتیبه، ابوبکر در چهار نوبت [[عمر]] و [[قنفذ]] را به خانه فاطمه فرستاد تا علی(ع) و متحصنان در خانه او را برای بیعت فراخوانند.<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> در نوبت چهارم عمر با همراهی عده‌ای به خانه فاطمه رفت، علی(ع) را بیرون آورد و نزد ابوبکر برد.<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> به‌گفته [[محمدهادی یوسفی غروی]]، پژوهشگر تاریخ اسلام و [[تشیع]]، بار سوم خلیفه و طرفدارانش شدت عمل به خرج دادند.<ref>یوسفی غروی، «تاریخ هجوم به خانه حضرت زهرا»، ص۱۴.</ref> | |||
در [[کتاب الاختصاص]] منسوب به [[شیخ مفید]]، [[زبیر]] که جزو حاضران در خانه فاطمه(س) بود شمشیر کشید و به سمت عمر حمله کرد، ولی [[خالد بن ولید]] به سمت او سنگی پرتاب کرد و شمشیر از دست او افتاد. عمر شمشیر را برداشت و بر سنگی کوبید و شمشیر شکست.<ref>منسوب به شیخ مفید، الاختصاص، ۱۴۱۳ق، ص۱۸۶.</ref> | |||
===تهدید به آتش زدن خانه=== | |||
بنابر آنچه در برخی منابع [[اهل‌سنت]]، از جمله العقد الفرید،<ref>ابن‌عبدربه، العقد الفرید، دارالکتب العلمیة، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۱۳.</ref> [[تاریخ طبری (کتاب)|تاریخ طبری]]،<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۰۲.</ref> انساب الاشراف،<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۸۶.</ref> المصنَّف،<ref>ابن‌ابی‌شیبه، المصنف، ۱۴۲۵ق، ج۱۳، ص۴۶۹.</ref> و [[الامامة و السیاسة (کتاب)|الامامة و السیاسة]]<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۰.</ref> ذکر شده، [[عمر بن خطاب]] به فرمان [[ابوبکر]] به خانه فاطمه رفت تا علی(ع) و همراهانش را برای بیعت ببرد، و وقتی با خودداری اهالی خانه روبه‌رو شد، دستور جمع‌آوری هیزم داد و تهدید کرد که خانه را با اهلش به آتش خواهد کشید. به‌گفته ابن‌عبدربه، ادیب و مورخ قرن سوم و چهارم هجری، ابوبکر به عمر گفت اگر اهل خانه از بیرون آمدن خودداری کردند با آنان بجنگ. عمر در حالی که مشعل آتشی در دست داشت، تهدید کرد اگر اهل خانه بیعت نکنند خانه را آتش خواهد زد.<ref>ابن‌عبدربه، العقد الفرید، دارالکتب العلمیة، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۱۳.</ref> بنابر نقل [[الامامة و السیاسة (کتاب)|الامامة و السیاسة]] وقتی عمر چنین تهدیدی کرد به او گفتند [[فاطمه]] در این خانه است و عمر در پاسخ گفت: «اگرچه او در خانه باشد.»<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> | |||
در منابع تاریخی، نام برخی کسانی که عمر را در این هجوم همراهی می‌کرده‌اند آمده است؛ از جمله [[اسید بن حضیر|اُسَید بن حُضَیر]]، سَلَمَة بن سَلامة بن وقش،{{یاد|در نقل دیگری سلمة بن اَسلم بن جُرَیش آمده است.(طبری امامی، المسترشد فی الإمامة، ۱۴۱۵ق، ص۳۷۸.)}} ثابت بن قَیس بن شَمّاس خزرجی،<ref>شیبانی بغدادی، السنّة، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۵۵۳؛ دیار بکری، تاریخ الخمیس، دارصادر ،ج۲، ص۱۶۹.</ref> [[عبدالرحمان بن عوف]]، محمد بن مَسلَمه<ref>ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۲۷۰.</ref> و زید بن اَسلم.<ref>علامه حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۲۷۱.</ref> | |||
[[سید جعفر شهیدی]] معتقد است تهدید عمر به آتش زدن خانه فاطمه که در انساب الاشراف<ref>بلاذری، انساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۸۶.</ref> و العقد الفرید<ref>ابن‌عبد ربه، العقد الفرید، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۱۳.</ref> از منابع اهل‌سنت نقل شده، نمی‌تواند جعلی و ساخته هواخواهان شیعه یا دسته‌های سیاسی موافق آنان باشد؛ چرا که آنان در سده‌های نخست قدرتی نداشتند و در اقلیت بودند. به‌علاوه این گزارش در منابع مغرب اسلامی که شیعیان در آن حضور نداشتند نیز ثبت شده است.<ref>شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۹.</ref> شهیدی بر این باور است که حاضران در سقیفه بیشتر دغدغه حکومت داشته‌اند تا دغدغه دین.<ref>شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ۱۳۶۳ش، ص۱۱۱-۱۱۲.</ref> | |||
===آتش‌زدنِ در، آسیب‌دیدن فاطمه(س) و سِقط‌شدن محسن=== | |||
در برخی منابع قدیمی شیعه نقل شده است که در واقعه هجوم به خانه فاطمه، درِ خانه را آتش زدند و فاطمه(س) آسیب دید و جنینش سِقط شد. در [[کتاب سلیم بن قیس]] آمده است که عمر بن خطاب تهدید خود را عملی کرد و درِ خانه فاطمه(س) را آتش زد و وارد خانه شد و وقتی با مقاومت فاطمه(س) روبه‌رو گردید با غلاف شمشیر به پهلوی او زد.<ref>سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۵۰.</ref> همچنین در کتاب [[اثبات الوصیه للامام علی بن ابی‌طالب (مسعودی)|اثبات الوصیه]] منسوب به [[علی بن حسین مسعودی]] مورخ قرن چهارم آمده است: «به خانه هجوم بردند و درِ آن را آتش زدند و علی(ع) را به زور بیرون بردند و سرور زنان را پشت در فشار دادند، به‌طوری که محسن سِقط شد.»<ref>مسعودی، اثبات الوصیة، ۱۳۸۴ش، ص۱۴۶.</ref> در نقل [[دلائل الامامة]] آمده است که عمر به [[قنفذ]] دستور داد فاطمه(س) را بزند.<ref>طبری، دلائل الإمامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴.</ref> | |||
[[عیاشی]]، [[محدث]] شیعه در عصر [[غیبت صغرا]] نیز گفته است که عمر با لگد به درِ خانه، که از شاخه‌های نخل درست شده بود، کوبید و آن را شکست و وارد خانه شد و علی(ع) را کتف بسته بیرون برد.<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۶۷.</ref> | |||
===بیعت علی با ابوبکر=== | |||
بنابر نقل [[کتاب الامامة و السیاسة]]، منسوب به ابن‌قتیبه، ابوبکر در چهار نوبت [[عمر]] و [[قنفذ]] را به خانه فاطمه فرستاد تا علی(ع) و متحصنان در خانه او را برای بیعت فراخوانند.<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> بر اساس این نقل، در نوبت اول، مردانی که در خانه بودند پس از تهدید عمر بیرون آمدند و بیعت کردند، غیر از امام علی(ع) که گفت [[سوگند]] خورده است تا زمانی که [[قرآن]] را جمع‌آوری نکرده از خانه خارج نشود. ابوبکر در نوبت دوم و سوم قنفذ را به خانه فاطمه فرستاد که او نیز پاسخ منفی شنید. در نوبت چهارم عمر با همراهی عده‌ای به خانه فاطمه رفت، علی(ع) را بیرون آورد و نزد ابوبکر برد.<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> به‌گفته [[محمدهادی یوسفی غروی]]، پژوهشگر تاریخ اسلام و [[تشیع]]، ابوبکر سه بار افرادی را به خانه امام علی(ع) فرستاد و درخواست بیعت کرد؛ در نوبت اول و دوم امام آنها را بازگرداند و بار سوم خلیفه و طرفدارانش شدت عمل به خرج دادند.<ref>یوسفی غروی، «تاریخ هجوم به خانه حضرت زهرا»، ص۱۴.</ref> | |||
پس از آن علی(ع) را نزد ابوبکر بردند و او را تهدید کردند که اگر بیعت نکند گردنش زده خواهد شد.<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> در [[کتاب سلیم]] آمده است که علی(ع) در آن جمع به احتجاج پرداخت و سخنان پیامبر(ص) در [[روز غدیر]] و موارد دیگر درباره جانشینی خود را برای حاضران یادآوری کرد، ولی ابوبکر گفت از پیامبر شنیده است که [[نبوت]] و [[خلافت]] در [[اهل بیت|اهل‌بیت او]] جمع نمی‌شود.<ref>سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۵۳-۱۵۵.</ref> | |||
به‌گفته [[شیخ مفید]]، امام علی روز [[سقیفه]] با ابوبکر بیعت نکرد ولی درباره اینکه آیا بعدها بیعت کرده یا نه، نقل‌های مختلفی وجود دارد؛ از جمله اینکه پس از چهل روز یا شش ماه یا پس از [[شهادت فاطمه(س)]] بیعت کرد. شیخ مفید معتقد است که علی(ع) هیچ‌گاه بیعت نکرد.<ref>مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۵۶-۵۷.</ref> | |||
بنابر روایتی وقتی علی(ع) را تهدید کردند که اگر بیعت نکند گردنش زده خواهد شد، [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] عموی پیامبر برای نجات علی(ع) دست او را گرفت و بر دست ابوبکر کشید و آنان نیز علی(ع) را رها کردند،<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۶۸.</ref> ولی بنابر نقل [[الامامة و السیاسة (کتاب)|الامامة و السیاسة]] ابوبکر گفت علی را تا زمانی که [[فاطمه]] در کنار اوست، مجبور به بیعت نمی‌کند.<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> | |||
===بیعت علی با ابوبکر=== | ===بیعت علی با ابوبکر=== | ||