شواهد التنزیل لقواعد التفضیل (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

[[علامه مجلسی]] در [[بحارالانوار|بحار]]، از این کتاب نقل کرده است. شواهد التنزیل به فارسی ترجمه و چاپ شده است.

{{اصلی|حاکم حسکانی}}

عبیدالله بن عبدالله بن احمد حَسْکانی نیشابوری،{{یاد| حَسْکان بر  (ورزن غَضْبان) جد، حاکم حسکانی است. طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۹۴. }}معروف به ابن حذاء (ابن حداد)، از علمای بزرگ قرن پنجم هجری است. عبیدالله در [[نیشابور]] در خانواده‌ای اهل علم به دنیا آمد. او از همان کودکی، برخی علوم را از پدر و پدربزرگ خود فراگرفت. او در عصر خویش سرآمد دانشمندان در حدیث‌شناسی و [[علم رجال]] به شمار می‌آمد. بسیاری از راویان حدیث به درس او می‌رفتند تا از او روایت بشنوند و یا [[اجازه روایت]] بگیرند. حاکم حسکانی دارای مجلس وعظ و خطابه بود و خود نیز از علمای فراوانی روایت شنیده و یا اجازه روایت داشت. درباره مذهب او اختلاف است،‌ اما نظر مشهور آن است که وی [[حنفی|حنفی‌مذهب]] بود.{{مدرک}}

بنا بر آنچه در ابتدای کتاب آمده، نام کامل کتاب «شواهد التنزیل لقواعد التفضیل فی الآیات النازلة فی أهل البیت صلوات الله و سلامه علیهم» است.<ref>حسکانی،شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ ق، ج۱، ص۳.</ref>

مؤلف کتابش را چنین نامگذاری کرده تا به وسیله آیات قرآنی (شواهد التنزیل) و به دلیل برتری [[پیامبر اسلام(ص)]] بر سایر [[پیامبران]] و [[فرشته|فرشتگان]] و نیز به دلیل برتری [[امامان|امامان معصوم]] به ویژه [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] بر سایر مردم به غیر از پیامبر(لقواعد التفضیل)، فضائل آن امام و فرزندان وی را برساند.<ref>تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۱۴، ص۲۴۳.</ref>

مؤلف انگیزه خود را از تألیف این کتاب، ادعای یکی از پیروان مذهب [[کرامیه]] دانسته که نزول [[سوره انسان]] در شأن امام علی(ع) و خاندان وی را منکر شده و ادعا کرده که هیچ آیه‌ای در قرآن در شأن [[اهل بیت]] نازل نشده است. از سوی دیگر عالمان اسلامی به این ادعا هیچ اعتراضی نکرده، جز یکی از اساتید مؤلف که شاگردان حاضر در آن جلسه را سرزنش نمود و به این مقدار بسنده کرد. حسکانی از این موضوع ناراحت شده و بنا به احساس وظیفه تصمیم گرفت پاسخ این شبهه را بصورت مستدل و مستند بدهد؛ به همین جهت به جمع‌آوری روایات پرداخته و شواهد التنزیل را تدوین کرده است.<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ ق، ج۱، ص۱۹ و ۲۰.</ref>

توفیق جمع‌آوری کلیه احادیث در شأن نزول [[فضائل علی(ع)]] را به‌دست نیاورده و در واقع آنچه که در دسترس وی بوده مطرح شده و از منابع دور از دسترس چشم‌پوشی کرده است. <ref>الحاکم الحسکانی، شواهد التنزیل، الناشر : موسسة الطبع و النشر، ج۲، ص۴۸۸.</ref>

حَسْکانی کتاب را در هفت فصل تدوین کرده است که شش فصل اول مقدمه به حساب می‌آیند:

مؤلف در بخش اصلی کتاب که در واقع فصل هفتم آن است، به ترتیب، سوره‌های قرآن و هر آیه‌ای را که در شأن نزول ویژه اهل‌بیت پیامبر وارد شده، طرح کرده است و به نقل اسباب نزول و روایات آن از طریق [[اهل سنت|عامه]] و [[شیعه|خاصه]] می‌پردازد. در این کتاب ۲۱۰ آیه را به ترتیب سوره‌های قرآن آورده و در ذیل هر کدام روایاتی را از مشایخ خود نقل کرده است. مجموع روایاتی که در تفسیر این آیات ذکر شده بیش از ۱۲۰۰ روایت است. <ref>حاکم حسکانی، شواهد التنزیل،الناشر : موسسة الطبع و النشر.</ref>

[[عبدالله بن مسعود]]:{{سخ}} در [[قرآن]] از سوی [[خدا|خداوند]] به سه نفر خلافت داده شده است [[آدم (پیامبر)|آدم]] (إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً آیه ۳۰ سوره بقره) [[داوود (پیامبر)|داوود]](يا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ‌ آیه ۲۶ سوره ص)، [[امام علی علیه‌السلام|علی بن ابی طالب]](لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ‌ آیعه ۵۵ سوره نور) ومنظور از خلافت پیش از او خلافت آدم و داوود است.  | منبع =* منبع: حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، صص۹۷-۹۸| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

حَسْکانی در این کتاب علاوه بر روایت از [[ائمه معصومین]] و [[عبدالله بن عباس]]، از افراد دیگر نظیر: مجاهد، [[سعید بن جبیر]]، ضحاک، عکرمه، [[جابر بن عبدالله انصاری]]، [[عبدالله بن مسعود]]، [[سلمان فارسی]]، [[سفیان ثوری]]، [[حذیفة بن یمان|حذیفه]]، [[مقاتل بن سلیمان]]، [[سلیم بن قیس]]، [[ابو سعید خدری]] روایت می‌کند.وی فصل اول کتابش را به نقل روایاتی  از پیشینیان در باره کثرت فضائل امیرالمؤمنین اختصاص داده و در همین فصل گفتار برخی صحابه را درباره فضائل علی بن ابی طالب نقل کرده است. <ref>حسکانی، شواهد التنزیل، الناشر: موسسة الطبع و النشر، ج۱، صص۲۱-۲۵.</ref>

چون مولف از [[محدث|محدثان]] [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] است از جوامع روایی عامه بیشترین استفاده را نموده است. ولی از منابع شیعی هم نقل کرده ومنابع شیعی هم به کتاب شواهدالتنزیل او استناد کرده‌اند. او از [[تفسیر فرات کوفی]] روایت کرده و [[امین الاسلام طبرسی]] در تفسیر [[مجمع البیان]] از شواهد التنزیل نقل کرده است.<ref>تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۱۴، ص۲۹۳.</ref> همچنین این کتاب یکی از مصادر [[بحارالانوار]] است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ ق، ج۱، ص۲۳.</ref>

[[پرونده:ترجمه شواهد التنزیل.gif|150px|بندانگشتی|ترجمه کتاب توسط '''احمد روحانی''']]

این کتاب، یکی از مهم‌ترین متون کهن بوده و به سبب تبحر مؤلف در حدیث‌شناسی و [[علم رجال]] و بررسی‌ها و اظهارنظرهای او پس از نقل این کتاب، جایگاه والایی به آن داده است.{{مدرک}}

این کتاب به‌وسیله ''اسماعیل جغمان زیدی(متوفی ۱۲۵۶ق)'' با نام '''اختصار شواهد التنزیل''' تلخیص شده است.

ترجمه‌هایی به فارسی هم از شواهد التنزیل صورت گرفته است؛ یکی از ترجمه‌ها بوسیله '''احمد روحانی''' <ref>https://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=2693&Itemid=135&lan</ref> و دیگری با نام ''سیمای امام علی علیه‌السلام در قرآن'' توسط ''یعقوب جعفری'' صورت گرفته است.<ref>https://www.gisoom.com/book/1249579 شبکه جامع گیسوم/</ref>

این اثر ابتدا با تحقیق [[محمدباقر محمودی]] در [[بیروت]] به سال ۱۳۹۳ق در دو جلد چاپ شد و بعدها توسط [[وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی]] در [[ایران]] به زیور طبع آراسته شد.<ref>طباطبایی، اهل البیت فی المکتبة العربیة، ۱۴۱۷ ق، ص۲۶۳ و ۲۶۴.</ref>

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

{{کتاب‌های اهل‌سنت}}

  | توضیحات =  

}}</onlyinclude>