کاربر ناشناس
ابن ام‌مکتوم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mgolpayegani جز (←پیوند به بیرون) |
imported>Mahboobi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''عبدالله یا عمرو بن قیس بن زائده''' <ref>السیره النبویه، ج1، ص390؛ قس الاستیعاب فى معرفه الاصحاب، ج3، ص997، 998</ref> | '''عبدالله یا عمرو بن قیس بن زائده'''،<ref>السیره النبویه، ج1، ص390؛ قس الاستیعاب فى معرفه الاصحاب، ج3، ص997، 998</ref> از [[بنى عامر بن لؤی]]،<ref>نسب قریش، 343؛ قس: مشاهیر علماء الامصار، 16</ref> صحابى، و مؤذن نابینای [[پیامبر اكرم(ص)]] بوده است. كنیه مادرش ام‌مكتوم بود و از این جهت، به '''ابن ام‌مكتوم''' مشهور شد. | ||
او پسردایی [[خدیجه]] بود. در موارد متعددی که پیامبر(ص) به جنگ رفت، جانشین او در [[مدینه]] بود. به گفته مفسران، آیات اولیه [[سوره عبس]] درباره او نازل شده است. | او پسردایی [[خدیجه]] بود. در موارد متعددی که پیامبر(ص) به جنگ رفت، جانشین او در [[مدینه]] بود. به گفته مفسران، آیات اولیه [[سوره عبس]] درباره او نازل شده است. | ||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
==نام و نسب و کنیه== | ==نام و نسب و کنیه== | ||
گفته‌اند كه نام وی قبل از گرویدن به [[اسلام]]، حصین بود و پیامبر او را عبدالله نام نهاد <ref>نسب قریش، 343؛ قس: مشاهیر علماء الامصار، 16</ref> | گفته‌اند كه نام وی قبل از گرویدن به [[اسلام]]، حصین بود و پیامبر او را عبدالله نام نهاد.<ref>نسب قریش، 343؛ قس: مشاهیر علماء الامصار، 16</ref> پدرش، دایى [[خدیجه]]، همسر پیامبر(ص) بود<ref>ابن حزم، 171</ref> و مادرش عاتكه دختر عبدالله بن عنكثة بن عامر بن مخزوم نام داشت و كنیه‌اش ''ام‌مكتوم'' بود و عبدالله به وی منسوب شد. | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
درباره تاریخ تولد، دوران جوانى و نیز چگونگى نابینایى ابن ام مكتوم آگاهى دقیقى در دست نیست، اما به نظر مى‌رسد كه چشمان خود را در كودكى از دست داده بوده است.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص362</ref> | درباره تاریخ تولد، دوران جوانى و نیز چگونگى نابینایى ابن ام مكتوم آگاهى دقیقى در دست نیست، اما به نظر مى‌رسد كه چشمان خود را در كودكى از دست داده بوده است.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص362</ref> | ||
==گرایش به اسلام== | ==گرایش به اسلام== | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۷: | ||
وی در اوایل [[بعثت]] در [[مکه|مكه]] حضور داشت. به اسلام نیز دلبستگى یافته بود چندانكه از پیامبر(ص)، آنگاه كه با برخى از سران [[قریش]] چون [[ولید بن مغیره]] سخن مى‌گفت و امید داشت كه به اسلام بگروند، خواست برایش قرآن بخواند. | وی در اوایل [[بعثت]] در [[مکه|مكه]] حضور داشت. به اسلام نیز دلبستگى یافته بود چندانكه از پیامبر(ص)، آنگاه كه با برخى از سران [[قریش]] چون [[ولید بن مغیره]] سخن مى‌گفت و امید داشت كه به اسلام بگروند، خواست برایش قرآن بخواند. | ||
آیه «''عَبَس‌َ وَ تَوَلّى، أَن جاءَه‌ُ الاْعْمى''» | آیه «''عَبَس‌َ وَ تَوَلّى، أَن جاءَه‌ُ الاْعْمى''»<ref>عبس: 1و2</ref> در حق وی فرود آمده است.<ref>السیره النبویه، ج1، ص389،390؛ تنزیه الانبیاء، 118- 119؛ مجمع البیان، ج9، ص663 -664</ref> ظاهراً وی اندكى پس از آن، اسلام آورد. | ||
==نمایندگی پیامبر(ص) در مدینه== | ==نمایندگی پیامبر(ص) در مدینه== | ||
گفته‌اند كه ابن ام مكتوم و [[مصعب بن عمیر]]، نخستین كسانى بودند كه به دستور [[پیامبر(ص)]] و برای ارشاد مردم [[یثرب]] -قبل از [[هجرت]]- به آن شهر رفتند <ref>الطبقات الكبری، ج1، ص234</ref> | گفته‌اند كه ابن ام مكتوم و [[مصعب بن عمیر]]، نخستین كسانى بودند كه به دستور [[پیامبر(ص)]] و برای ارشاد مردم [[یثرب]] -قبل از [[هجرت]]- به آن شهر رفتند.<ref>الطبقات الكبری، ج1، ص234</ref> اما برخى برآنند كه وی اندكى پس از [[جنگ بدر]] به [[مدینه]] رفت <ref>المعارف، 290</ref> و در [[اصحاب صفه|صُفّه]] [[مسجد النبی|مسجد مدینه]] مسكن گرفت و پیامبر(ص) سپس او را در خانه [[مخرمه بن نوفل]] فرود آورد.<ref>حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء، ج2، ص4</ref> | ||
==موذن پیامبر(ص)== | ==موذن پیامبر(ص)== | ||
ابن ام مكتوم نیز همچون [[بلال حبشی|بلال]]، مؤذن پیامبر بود.<ref>الطبقات الكبری، ج8، ص364</ref> یعقوبی می‌گوید از هریک از بلال و ابن ام مکتوم که زودتر به مسجد می‌رسیدند، اذان و دیگری اقامه می‌گفت. <ref>تاريخ يعقوبي، ج2، ص42</ref> | ابن ام مكتوم نیز همچون [[بلال حبشی|بلال]]، مؤذن پیامبر بود.<ref>الطبقات الكبری، ج8، ص364</ref> یعقوبی می‌گوید از هریک از بلال و ابن ام مکتوم که زودتر به مسجد می‌رسیدند، اذان و دیگری اقامه می‌گفت.<ref>تاريخ يعقوبي، ج2، ص42</ref> | ||
==جانشینی پیامبر در مدینه== | ==جانشینی پیامبر در مدینه== | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۱: | ||
[[پیامبر اکرم(ص)]] چندان به وی اعتماد داشت كه او را 13 بار، از جمله در غزوات [[غزوه احد|احد]]، [[غزوه خندق|خندق]]، [[غزوه بنى نضیر|بنى نضیر]]، [[غزوه بنى قریظه|بنى قریظه]]، به جای خود در مدینه برگمارد.<ref>تاریخ، ج1، ص71؛ المغازی، جاهای مختلف</ref> | [[پیامبر اکرم(ص)]] چندان به وی اعتماد داشت كه او را 13 بار، از جمله در غزوات [[غزوه احد|احد]]، [[غزوه خندق|خندق]]، [[غزوه بنى نضیر|بنى نضیر]]، [[غزوه بنى قریظه|بنى قریظه]]، به جای خود در مدینه برگمارد.<ref>تاریخ، ج1، ص71؛ المغازی، جاهای مختلف</ref> | ||
پس از [[جنگ تبوك]] نیز آیه 95 [[سوره نساء]] كه در سرزنش كسانى كه از رفتن به پیكار سر باززده بودند، نازل شد و مجاهدان را بر راحت‌طلبان برتری نهاد، ابن ام مكتوم نابینا و دیگر ناتوانان را مستثنا ساخت: ''لایسْتَوِی القاعِدون‌َ مِن‌َ المُؤمِنین‌َ غَیرَ اُولِى الضَّرَرِ و المُجاهِدُون‌َ'' <ref>مجمع البیان، ج2، ص96</ref> | پس از [[جنگ تبوك]] نیز آیه 95 [[سوره نساء]] كه در سرزنش كسانى كه از رفتن به پیكار سر باززده بودند، نازل شد و مجاهدان را بر راحت‌طلبان برتری نهاد، ابن ام مكتوم نابینا و دیگر ناتوانان را مستثنا ساخت: ''لایسْتَوِی القاعِدون‌َ مِن‌َ المُؤمِنین‌َ غَیرَ اُولِى الضَّرَرِ و المُجاهِدُون‌َ''.<ref>مجمع البیان، ج2، ص96</ref> با اینهمه، پس از آن در جنگها حاضر مى‌شد و مى‌گفت پرچم جنگ به من دهید، چه نابینایم و نمى‌توانم بگریزم.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج1، ص364</ref> | ||
==حضور در جنگ قادسیه و وفات== | ==حضور در جنگ قادسیه و وفات== | ||
گفته‌اند كه ابن ام مكتوم در [[جنگ قادسیه]] حاضر بود و پرچم سیاهى در دست داشت. سپس به مدینه بازگشت و همانجا | گفته‌اند كه ابن ام مكتوم در [[جنگ قادسیه]] حاضر بود و پرچم سیاهى در دست داشت. سپس به مدینه بازگشت و همانجا درگذشت؛<ref>المعارف، 290</ref> و به روایتى در همان جنگ به قتل رسید.<ref>العبر، 15</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
<references /> | <references /> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
*ابن حبان، محمد، مشاهیر علماء الامصار، قاهره، 1959م. | * ابن حبان، محمد، مشاهیر علماء الامصار، قاهره، 1959م. | ||
*ابن حزم، على، جمهره انساب العرب، بیروت، 1983م. | * ابن حزم، على، جمهره انساب العرب، بیروت، 1983م. | ||
*ابن سعد، محمد، الطبقات الكبری، بیروت، دارصادر. | * ابن سعد، محمد، الطبقات الكبری، بیروت، دارصادر. | ||
*ابن عبدالبر، یوسف، الاستیعاب فى معرفه الاصحاب، به كوشش على محمد بجاوی، قاهره، مكتبه نهضه مصر. | * ابن عبدالبر، یوسف، الاستیعاب فى معرفه الاصحاب، به كوشش على محمد بجاوی، قاهره، مكتبه نهضه مصر. | ||
*ابن قتیبه، عبدالله، المعارف، بیروت، 1960م. | * ابن قتیبه، عبدالله، المعارف، بیروت، 1960م. | ||
*ابن هشام، عبدالملك، السیره النبویه، به كوشش مصطفى سقا و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربى. | * ابن هشام، عبدالملك، السیره النبویه، به كوشش مصطفى سقا و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربى. | ||
*ابونعیم، احمد، حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء، بیروت، 1967م. | * ابونعیم، احمد، حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء، بیروت، 1967م. | ||
*احمدبن يعقوب ، تاريخ اليعقوبي، بيروت، دار صادر، 1415ق. | * احمدبن يعقوب ، تاريخ اليعقوبي، بيروت، دار صادر، 1415ق. | ||
*ذهبى، محمد، سیر اعلام النبلاء، به كوشش شعیب ارنوؤط، بیروت، 1985م. | * ذهبى، محمد، سیر اعلام النبلاء، به كوشش شعیب ارنوؤط، بیروت، 1985م. | ||
* | * ذهبى، محمد، العبر، به كوشش محمد سعید بن بسیونى، زغلول، بیروت، 1405ق. | ||
*زبیری، مصعب، نسب قریش، به كوشش لوی پرووانسال، قاهره، 1951م. | * زبیری، مصعب، نسب قریش، به كوشش لوی پرووانسال، قاهره، 1951م. | ||
*سیدمرتضى، تنزیه الانبیاء، قم، منشورات الشریف رضى. | * سیدمرتضى، تنزیه الانبیاء، قم، منشورات الشریف رضى. | ||
*شباب، خلیفه بن خیاط، تاریخ، به كوشش سهیل زكار، قاهره، 1967م. | * شباب، خلیفه بن خیاط، تاریخ، به كوشش سهیل زكار، قاهره، 1967م. | ||
*طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان، صیداء، 1935م. | * طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان، صیداء، 1935م. | ||
*واقدی، محمد، المغازی، به كوشش مارسدن جونز، لندن، 1966م. | * واقدی، محمد، المغازی، به كوشش مارسدن جونز، لندن، 1966م. | ||