حرام: تفاوت میان نسخهها
←مفهومشناسی
خط ۷: | خط ۷: | ||
کلمه حرام به معنای ممنوع و دور از دسترس در مجموعه دستورات عملی دین [[اسلام]] برای توصیف کارهایی به کار میرود که در فقه اسلامی انجام آن برای مسلمانان ممنوع است مسلمانان باید این کارها را ترک کنند.<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۳۰.</ref> کلمه حرام در کنار چهار حکم دیگر یعنی [[واجب]]، [[مستحب]]، [[مکروه]] و [[حلال]] مجموع [[احکام عملی|احکام پنجگانه]] عملی در اسلام را شکل میدهند. شخص [[تکلیف|مکلف]] در صورت انجام فعل حرام، [[گناه|گناهکار]] محسوب میشود.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۹۱</ref> | کلمه حرام به معنای ممنوع و دور از دسترس در مجموعه دستورات عملی دین [[اسلام]] برای توصیف کارهایی به کار میرود که در فقه اسلامی انجام آن برای مسلمانان ممنوع است مسلمانان باید این کارها را ترک کنند.<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۳۰.</ref> کلمه حرام در کنار چهار حکم دیگر یعنی [[واجب]]، [[مستحب]]، [[مکروه]] و [[حلال]] مجموع [[احکام عملی|احکام پنجگانه]] عملی در اسلام را شکل میدهند. شخص [[تکلیف|مکلف]] در صورت انجام فعل حرام، [[گناه|گناهکار]] محسوب میشود.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۹۱</ref> | ||
مجموعه رفتارهایی که در فقه اسلامی حرام شمرده شدهاند دایره گستردهای دارد و شامل چندین حوزه رفتاری است؛ مثل رفتارهای فردی در حوزه سبک زندگی | مجموعه رفتارهایی که در فقه اسلامی حرام شمرده شدهاند دایره گستردهای دارد و شامل چندین حوزه رفتاری است؛ مثل رفتارهای فردی در حوزه سبک زندگی شامل خوراک و پوشاک، رفتارهای اخلاقی و تعامل با دیگران، مجموعه معاملات و روابط تجاری و اقتصادی، حوزه حقوق مدنی مثل ازدواج و طلاق، و حتی برخی عبادات. | ||
فقیهان احکام کارهای حرام را از قرآن و احادیث برداشت کردهاند. به عنوان نمونه حرام بودن خوردن [[میته|مردار]]، خوک و خون از [[آیه اکمال|آیه ۳ سوره مائده]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۵۵.</ref>، حرام بودن ربا از [[آیه ۲۷۵ سوره بقره]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۶۱.</ref>، حرمت [[قمار]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۷۵۸.</ref> و [[شرابخواری|نوشیدن شراب]] از قرآن و [[حدیث|روایات]] متعدد<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۳۲.</ref> استفاده شده است. چنانکه حکم تمسخر را از [[آیه ۱۱ سوره حجرات|آیه ۱۱]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۳۵۱.</ref> و حکم [[غیبت]] را از [[آیه غیبت|آیه ۱۲ سوره حجرات]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۵۱۳.</ref> استنباط کردهاند. | فقیهان احکام کارهای حرام را از قرآن و احادیث برداشت کردهاند. به عنوان نمونه حرام بودن خوردن [[میته|مردار]]، خوک و خون از [[آیه اکمال|آیه ۳ سوره مائده]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۵۵.</ref>، حرام بودن [[ربا]] از [[آیه ۲۷۵ سوره بقره]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۶۱.</ref>، حرمت [[قمار]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۷۵۸.</ref> و [[شرابخواری|نوشیدن شراب]] از قرآن و [[حدیث|روایات]] متعدد<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۳۲.</ref> استفاده شده است. چنانکه حکم تمسخر را از [[آیه ۱۱ سوره حجرات|آیه ۱۱]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۳۵۱.</ref> و حکم [[غیبت]] را از [[آیه غیبت|آیه ۱۲ سوره حجرات]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۵۱۳.</ref> استنباط کردهاند. | ||
[[محمدآصف محسنی قندهاری|محمدآصف محسنی]] مجتهد شیعه در جلد اول از کتاب حدود الشریعه ۷۱۸ عنوان حرام را سرشماری کرده است.<ref>رک: محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱.</ref> [[علیاکبر فیض مشکینی|علی مشکینی]] دیگر فقیه شیعه نیز در کتاب کوچکی به نام واجبات و محرمات در اسلام، فهرستی از اعمال و باورهای حرام را گرد آورده است.<ref>رک: مشکینی، واجبات و محرمات در اسلام، ۱۳۸۵ش.</ref> | [[محمدآصف محسنی قندهاری|محمدآصف محسنی]] مجتهد شیعه در جلد اول از کتاب حدود الشریعه ۷۱۸ عنوان حرام را سرشماری کرده است.<ref>رک: محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱.</ref> [[علیاکبر فیض مشکینی|علی مشکینی]] دیگر فقیه شیعه نیز در کتاب کوچکی به نام واجبات و محرمات در اسلام، فهرستی از اعمال و باورهای حرام را گرد آورده است.<ref>رک: مشکینی، واجبات و محرمات در اسلام، ۱۳۸۵ش.</ref> | ||
=== چرایی حکم حرمت === | === چرایی حکم حرمت === | ||
علمای [[شیعه]] معتقدند احکام عملی اسلام بر اساس مصالح و مفاسد واقعی شکل گرفتهاند<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۲۱، ص۷۲</ref>، و هر کاری که انجامش مفسده داشته باشد و آن مفسده بهاندازهای باشد که اجتناب از آن ناگزیر باشد، حکم آن کار، حرمت است حتی اگر انجام آن کار برای برخی افراد منافعی داشته باشد.<ref>سبحانی، إرشاد العقول الی مباحث الأصول، ج۳، ص: ۳۹۴.</ref> مفسده ممکن است فردی و برای نوع انسانها، یا مفسدهای اجتماعی و یا دینی و معنوی باشد. | علمای [[شیعه]] معتقدند احکام عملی اسلام بر اساس مصالح و مفاسد واقعی شکل گرفتهاند<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۲۱، ص۷۲</ref>، و هر کاری که انجامش مفسده داشته باشد و آن مفسده بهاندازهای باشد که اجتناب از آن ناگزیر باشد، حکم آن کار، حرمت است حتی اگر انجام آن کار برای برخی افراد منافعی داشته باشد.<ref>سبحانی، إرشاد العقول الی مباحث الأصول، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص: ۳۹۴.</ref> مفسده ممکن است فردی و برای نوع انسانها، یا مفسدهای اجتماعی و یا دینی و معنوی باشد. | ||
به گفته [[مرتضی مطهری|مطهری]] فقیه و متفکر شیعه معیار حرام بودن محرمات در [[اسلام|اسلام]] فقط ضرر جسمی نیست و ممکن است عامل حرمت مفسده روحی یا مفسدهای اجتماعی باشد<ref>مطهری، مجموعه آثار،۱۳۹۰ش، ج۲۱، ص۷۲</ref>. به عنوان نمونه معیار حرمت در خوردنیهای حرام مانند گوشت برخی حیوانات میتواند انتقال خواصّ معنوی آنها باشد که به خورنده منتقل میگردد.<ref>حسینی طهرانی، معادشناسی، ج۲، ص۲۸۸.</ref> | به گفته [[مرتضی مطهری|مطهری]] فقیه و متفکر شیعه معیار حرام بودن محرمات در [[اسلام|اسلام]] فقط ضرر جسمی نیست و ممکن است عامل حرمت مفسده روحی یا مفسدهای اجتماعی باشد<ref>مطهری، مجموعه آثار،۱۳۹۰ش، ج۲۱، ص۷۲</ref>. به عنوان نمونه معیار حرمت در خوردنیهای حرام مانند گوشت برخی حیوانات میتواند انتقال خواصّ معنوی آنها باشد که به خورنده منتقل میگردد.<ref>حسینی طهرانی، معادشناسی، ج۲، ص۲۸۸.</ref> |