پرش به محتوا

حرام: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۷: خط ۷:
کلمه حرام به معنای ممنوع و دور از دسترس در مجموعه دستورات عملی دین [[اسلام]] برای توصیف کارهایی به کار می‌رود که در فقه اسلامی انجام آن برای مسلمانان ممنوع است مسلمانان باید این کارها را ترک کنند.<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۳۰.</ref> کلمه حرام در کنار چهار حکم دیگر یعنی [[واجب]]، [[مستحب]]، [[مکروه]] و [[حلال]] مجموع [[احکام عملی|احکام پنجگانه]] عملی در اسلام را شکل می‌دهند. شخص [[تکلیف|مکلف]] در صورت انجام فعل حرام، [[گناه|گناهکار]] محسوب می‌شود.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۹۱</ref>  
کلمه حرام به معنای ممنوع و دور از دسترس در مجموعه دستورات عملی دین [[اسلام]] برای توصیف کارهایی به کار می‌رود که در فقه اسلامی انجام آن برای مسلمانان ممنوع است مسلمانان باید این کارها را ترک کنند.<ref>مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۳۰.</ref> کلمه حرام در کنار چهار حکم دیگر یعنی [[واجب]]، [[مستحب]]، [[مکروه]] و [[حلال]] مجموع [[احکام عملی|احکام پنجگانه]] عملی در اسلام را شکل می‌دهند. شخص [[تکلیف|مکلف]] در صورت انجام فعل حرام، [[گناه|گناهکار]] محسوب می‌شود.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۹۱</ref>  


مجموعه رفتارهایی که در فقه اسلامی حرام شمرده‌ شده‌اند دایره‌ گسترده‌ای دارد و شامل  چندین حوزه رفتاری است؛ مثل رفتارهای فردی در حوزه سبک زندگی اعم از خوراک و پوشاک، رفتارهای اخلاقی و تعامل با دیگران، مجموعه معاملات و روابط تجاری و اقتصادی، حوزه حقوق مدنی مثل ازدواج و طلاق، و حتی برخی عبادات.  
مجموعه رفتارهایی که در فقه اسلامی حرام شمرده‌ شده‌اند دایره‌ گسترده‌ای دارد و شامل  چندین حوزه رفتاری است؛ مثل رفتارهای فردی در حوزه سبک زندگی شامل  خوراک و پوشاک، رفتارهای اخلاقی و تعامل با دیگران، مجموعه معاملات و روابط تجاری و اقتصادی، حوزه حقوق مدنی مثل ازدواج و طلاق، و حتی برخی عبادات.  


فقیهان احکام کارهای حرام را از قرآن و احادیث برداشت کرده‌اند. به عنوان نمونه حرام بودن خوردن [[میته|مردار]]، خوک و خون از [[آیه اکمال|آیه ۳ سوره مائده]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۵۵.</ref>، حرام بودن ربا از [[آیه ۲۷۵ سوره بقره]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۶۱.</ref>، حرمت [[قمار]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۷۵۸.</ref> و [[شراب‌خواری|نوشیدن شراب]] از قرآن و [[حدیث|روایات]] متعدد<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۳۲.</ref> استفاده شده است. چنان‌که حکم تمسخر را از [[آیه ۱۱ سوره حجرات|آیه ۱۱]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۳۵۱.</ref> و حکم [[غیبت]] را از [[آیه غیبت|آیه ۱۲ سوره حجرات]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۵۱۳.</ref> استنباط کرده‌اند.
فقیهان احکام کارهای حرام را از قرآن و احادیث برداشت کرده‌اند. به عنوان نمونه حرام بودن خوردن [[میته|مردار]]، خوک و خون از [[آیه اکمال|آیه ۳ سوره مائده]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۵۵.</ref>، حرام بودن [[ربا]] از [[آیه ۲۷۵ سوره بقره]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۶۱.</ref>، حرمت [[قمار]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۷۵۸.</ref> و [[شراب‌خواری|نوشیدن شراب]] از قرآن و [[حدیث|روایات]] متعدد<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۳۲.</ref> استفاده شده است. چنان‌که حکم تمسخر را از [[آیه ۱۱ سوره حجرات|آیه ۱۱]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۳۵۱.</ref> و حکم [[غیبت]] را از [[آیه غیبت|آیه ۱۲ سوره حجرات]]<ref>محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۵۱۳.</ref> استنباط کرده‌اند.


[[محمدآصف محسنی قندهاری|محمدآصف محسنی]] مجتهد شیعه در جلد اول از کتاب حدود الشریعه ۷۱۸ عنوان حرام را سرشماری کرده است.<ref>رک: محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱.</ref> [[علی‌اکبر فیض مشکینی|علی مشکینی]] دیگر فقیه شیعه نیز در کتاب کوچکی به نام واجبات و محرمات در اسلام، فهرستی از اعمال و باورهای حرام را گرد آورده است.<ref>رک: مشکینی، واجبات و محرمات در اسلام، ۱۳۸۵ش.</ref>
[[محمدآصف محسنی قندهاری|محمدآصف محسنی]] مجتهد شیعه در جلد اول از کتاب حدود الشریعه ۷۱۸ عنوان حرام را سرشماری کرده است.<ref>رک: محسنی، حدود الشریعة، ۱۳۸۷ش، ج۱.</ref> [[علی‌اکبر فیض مشکینی|علی مشکینی]] دیگر فقیه شیعه نیز در کتاب کوچکی به نام واجبات و محرمات در اسلام، فهرستی از اعمال و باورهای حرام را گرد آورده است.<ref>رک: مشکینی، واجبات و محرمات در اسلام، ۱۳۸۵ش.</ref>
=== چرایی حکم حرمت ===
=== چرایی حکم حرمت ===
علمای [[شیعه]] معتقدند احکام عملی اسلام بر اساس مصالح و مفاسد واقعی شکل گرفته‌اند<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۲۱، ص۷۲</ref>، و هر کاری که انجامش مفسده داشته باشد و آن مفسده به‌اندازه‌ای باشد که اجتناب از آن ناگزیر باشد، حکم آن کار، حرمت است حتی اگر انجام آن کار برای برخی افراد منافعی داشته باشد.<ref>سبحانی، إرشاد العقول الی مباحث الأصول، ج۳، ص: ۳۹۴.</ref> مفسده ممکن است فردی و برای نوع انسان‌ها، یا مفسده‌ای اجتماعی و یا دینی و معنوی باشد.
علمای [[شیعه]] معتقدند احکام عملی اسلام بر اساس مصالح و مفاسد واقعی شکل گرفته‌اند<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۲۱، ص۷۲</ref>، و هر کاری که انجامش مفسده داشته باشد و آن مفسده به‌اندازه‌ای باشد که اجتناب از آن ناگزیر باشد، حکم آن کار، حرمت است حتی اگر انجام آن کار برای برخی افراد منافعی داشته باشد.<ref>سبحانی، إرشاد العقول الی مباحث الأصول، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص: ۳۹۴.</ref> مفسده ممکن است فردی و برای نوع انسان‌ها، یا مفسده‌ای اجتماعی و یا دینی و معنوی باشد.


به گفته [[مرتضی مطهری|مطهری]] فقیه و متفکر شیعه معیار حرام بودن محرمات در [[اسلام|اسلام‌]] فقط‌ ضرر جسمی نیست و ممکن است عامل حرمت مفسده روحی یا مفسده‌ای اجتماعی باشد<ref>مطهری، مجموعه آثار،۱۳۹۰ش، ج۲۱، ص۷۲</ref>. به عنوان نمونه معیار حرمت در خوردنی‌های حرام مانند گوشت برخی حیوانات می‌تواند انتقال‌ خواصّ معنوی آنها باشد که به خورنده منتقل می‌گردد.<ref>حسینی طهرانی، معادشناسی، ج۲، ص۲۸۸.</ref>
به گفته [[مرتضی مطهری|مطهری]] فقیه و متفکر شیعه معیار حرام بودن محرمات در [[اسلام|اسلام‌]] فقط‌ ضرر جسمی نیست و ممکن است عامل حرمت مفسده روحی یا مفسده‌ای اجتماعی باشد<ref>مطهری، مجموعه آثار،۱۳۹۰ش، ج۲۱، ص۷۲</ref>. به عنوان نمونه معیار حرمت در خوردنی‌های حرام مانند گوشت برخی حیوانات می‌تواند انتقال‌ خواصّ معنوی آنها باشد که به خورنده منتقل می‌گردد.<ref>حسینی طهرانی، معادشناسی، ج۲، ص۲۸۸.</ref>
۱۸٬۴۷۳

ویرایش