پرش به محتوا

مناره: تفاوت میان نسخه‌ها

۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۶ نوامبر ۲۰۲۳
خط ۸: خط ۸:
وجه نمادین مناره (به عنوان یکی از مظاهر [[تمدن اسلامی]]) هم باعث اهمیت آن در شهرسازی اسلامی شده و هم حساسیت‌هایی را در جوامع بیرون از جهان اسلام به وجود آورده است. از مشهورترین مناره‌های موجود می‌توان به منارۀ مسجد ابن‌طولون مصر، مسجد قیروان تونس، [[مسجد جامع یزد]]، [[مسجد جامع ساوه]] و [[مسجد علی اصفهان|مسجد علی]]، دارالضیافۀ اصفهان و مناره‌های [[مسجدالنبی|مسجد النبی]] اشاره کرد.  
وجه نمادین مناره (به عنوان یکی از مظاهر [[تمدن اسلامی]]) هم باعث اهمیت آن در شهرسازی اسلامی شده و هم حساسیت‌هایی را در جوامع بیرون از جهان اسلام به وجود آورده است. از مشهورترین مناره‌های موجود می‌توان به منارۀ مسجد ابن‌طولون مصر، مسجد قیروان تونس، [[مسجد جامع یزد]]، [[مسجد جامع ساوه]] و [[مسجد علی اصفهان|مسجد علی]]، دارالضیافۀ اصفهان و مناره‌های [[مسجدالنبی|مسجد النبی]] اشاره کرد.  
==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
لغت‌شناسان واژۀ مَناره را به معنی «چراغ پایه» می‌دادند.<ref name=":3" /> مَأذنه (محل اذان گفتن)، گلدسته، میل و صومعه از دیگر نام‌های مناره هستند.<ref>مهدوی و بارانی، «بررسی تاریخی معماری محراب...»، ص۵۶.</ref> شباهت ظاهری و کارکرد مشترک این سازه با آتشدان‌های بین‌راهی (در عصر باستان) را دلیل انتخاب واژۀ «مناره» برای آن می‌دانند.<ref name=":3">دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه مناره.</ref> انتخاب واژۀ «گلدسته» را نیز به طرح‌های اسلیمی و گلهای خُتاییِ منقش بر کاشی‌های مناره‌های ایرانی مربوط می‌دانند.<ref name=":4" /> همچنین برخی پژوهشگران معتقدند، به دلیل شباهتِ ظاهری مناره با عبادتگاههای بلند و باريکِ مسيحى، در برخى [[حدیث|روايات]] و آثار [[فقه|فقیهان]] از مناره با نام صومعه یاد شده است.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۵، ص۱۱۵.</ref> بعضی مورخان، اساساً شکل چهارگوشِ نخستین مناره‌های اسلامی را اقتباسی از این برج‌های مسیحی می‌دانند.<ref>گرابار، شکلگیری هنر اسلامی، ۱۳۷۹ش، ص ۱۳۰.</ref>
لغت‌شناسان واژۀ مَناره را به معنی «چراغ پایه» می‌دادند.<ref name=":3" /> مَأذنه (محل اذان گفتن)، گلدسته، میل و صومعه از دیگر نام‌های مناره هستند.<ref>مهدوی و بارانی، «بررسی تاریخی معماری محراب...»، ص۵۶.</ref> شباهت ظاهری و کارکرد مشترک این سازه با آتشدان‌های بین‌راهی (در عصر باستان) را دلیل انتخاب واژۀ «مناره» برای آن می‌دانند.<ref name=":3">دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه مناره.</ref> انتخاب واژۀ «گلدسته» را نیز مربوط به طرح‌های [[اسلیمی]] و گلهای [[خُتاییِ]] منقش بر کاشی‌های مناره‌های ایرانی می‌دانند.<ref name=":4" /> همچنین برخی پژوهشگران معتقدند، به دلیل شباهتِ ظاهری مناره با عبادتگاههای بلند و باريکِ مسيحى، در برخى [[حدیث|روايات]] و آثار [[فقه|فقیهان]] از مناره با نام صومعه یاد شده است.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۵، ص۱۱۵.</ref> بعضی مورخان، اساساً شکل چهارگوشِ نخستین مناره‌های اسلامی را اقتباسی از این برج‌های مسیحی می‌دانند.<ref>گرابار، شکلگیری هنر اسلامی، ۱۳۷۹ش، ص ۱۳۰.</ref>


== تاریخچه ==
== تاریخچه ==
خط ۴۴: خط ۴۴:
* مناره‌های بسیاری از مساجد شیعی (به ویژه در ایران) دوتایی ساخته می‌شوند،<ref>کامپو، دایرة المعارف جهان نوین اسلام، ج۴، ص۱۷۲.</ref> در حالی که مناره‌های اهل تسنن و کشورهای غرب اسلامی تک هستند.<ref>زمانی، «منار و مناره تزئینی...»، ص۷۲-۷۳.</ref>
* مناره‌های بسیاری از مساجد شیعی (به ویژه در ایران) دوتایی ساخته می‌شوند،<ref>کامپو، دایرة المعارف جهان نوین اسلام، ج۴، ص۱۷۲.</ref> در حالی که مناره‌های اهل تسنن و کشورهای غرب اسلامی تک هستند.<ref>زمانی، «منار و مناره تزئینی...»، ص۷۲-۷۳.</ref>
* مناره‌های ایرانی به خلاف مناره‌های غرب جهان اسلام و ترکیه، شکلی مخروطی دارند.<ref>زمانی، «منار و مناره تزئینی...»، ص۷۲-۷۳.</ref>
* مناره‌های ایرانی به خلاف مناره‌های غرب جهان اسلام و ترکیه، شکلی مخروطی دارند.<ref>زمانی، «منار و مناره تزئینی...»، ص۷۲-۷۳.</ref>
* پلکان مناره‌های ایرانی داخل آن قرار دارد؛ به خلاف بسیاری از مناره‌های غربی که پلکانشان بیرون از آنها ساخته می‌شود.<ref>زمانی، «منار و مناره تزئینی...»، ص۷۲-۷۳.</ref>
* پلکان مناره‌های ایرانی داخل آن قرار دارد؛ به خلاف بسیاری از مناره‌های غربی که پلکانشان بیرون از آنها ساخته می‌شود.<ref>زمانی، «منار و مناره تزئینی...»، ص۷۲-۷۳.</ref>
* در مساجد شمال آفریقا گاهی مناره‌ را جزئی از دیوار مساجد (مانند مسجد قیروان [[تونس]]) و گاهی بیرون از آن (مسجد جامع [[سامرا]]) می‌ساختند. در مساجد ایران مناره به طور سنتی در کار در ورودی مسجد و یا در ورودی حیاط آن ساخته می‌شود.<ref>مهدوی و بارانی، «بررسی تاریخی محراب...»، ص۶۵.</ref> {{یاد|از نظر برخی پژوهشگران، اتصال مناره به ورودی بنای مسجد، از قرن هفتم هجری متداول شد (زمانی، «منار و مناره تزئینی...»، ص۷۳).}}
* در مساجد شمال آفریقا گاهی مناره‌ را جزئی از دیوار مساجد (مانند مسجد قیروان [[تونس]]) و گاهی بیرون از آن (مسجد جامع [[سامرا]]) می‌ساختند. در مساجد ایران مناره به طور سنتی در کار در ورودی مسجد و یا در ورودی حیاط آن ساخته می‌شود.<ref>مهدوی و بارانی، «بررسی تاریخی محراب...»، ص۶۵.</ref> {{یاد|از نظر برخی پژوهشگران، اتصال مناره به ورودی بنای مسجد، از قرن هفتم هجری متداول شد (زمانی، «منار و مناره تزئینی...»، ص۷۳).}}
*در شمال آفریقا مناره‌ها حجیم و چهارگوش ساخته می‌شده است؛ اما مناره‌های ایران و مناطق همجوار به شکل استوانه‌ای لاغر ولی رفیع هستند.{{مدرک}}
*در شمال آفریقا مناره‌ها حجیم و چهارگوش ساخته می‌شده است؛ اما مناره‌های ایران و مناطق همجوار به شکل استوانه‌ای لاغر ولی رفیع هستند.{{مدرک}}
confirmed، templateeditor
۲٬۸۶۲

ویرایش