سوره مسد: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سوره مَسَد''' یا '''تَبَّت''' صد و یازدهمین [[سوره]] و از [[سوره‌های مکی و مدنی|سوره‌های مکی قرآن]] است که در [[جزء (قرآن)|جزء]] سی‌ام جای دارد. نام مسد (ریسمانی از لیف خرما) از کلمه آخر [[سوره]] و نام تَبَّت از آیه اول این سوره گرفته شده است. سوره مسد درباره [[ابولهب]] و همسرش، دشمنان سرسخت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، نازل شد و آن دو را گرفتار آتش [[جهنم]] می‌خواند. خداوند در این سوره همسر ابولهب را [[حمالة الحطب]] (حمل‌کننده هیزم) می‌خواند چراکه او برای آزار دادن پیامبر(ص)، جلوی پای او خار می‌ریخت.  

این سوره را به جهت آخرین کلمه آن، '''مَسَد''' (ریسمان بافته‌شده از لیف خرما<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ذیل واژه مسد.</ref>) نامیده‌اند؛ همچنین به آن '''تَبَّت''' می‌گویند که اولین کلمه این سوره است و از آنجا که درباره [[ابولهب]] سخن می‌گوید، به آن سورهٔ '''ابولهب‌''' نیز گفته می‌شود.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۷۰.</ref>

سوره مسد در اوایل دعوت آشکار پیامبر(ص)، [[نزول قرآن|نازل]] شد؛ بنابراین جزو [[سوره‌های مکی و مدنی|سوره‌های مکی]] است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۴۱۱و۴۱۲.</ref> این سوره در [[فهرست ترتیبی سوره‌های قرآن|ترتیب نزول]]، ششمین و در چینش کنونی [[مصحف|مُصحَف]]، صد و یازدهمین سوره است و در جزء سی‌ام [[قرآن]] جای دارد.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۷۰.</ref>

سوره مسد، ۵ آیه، ۲۲ کلمه و ۸۱ حرف دارد و به لحاظ حجم، جزو [[مفصلات|سوره‌های مُفصَّلات]] (دارای آیات کوتاه) و [[قِصار]] (کوتاه) قرآن است.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۷۰.</ref>

تمام [[سوره]] مسد درباره [[ابولهب]] و همسر او است. در این سوره از نابودی ابولهب و اعمالش سخن به میان آمده است و او و همسرش به گرفتاری در [[جهنم|عذاب جهنم]] تهدید شده‌اند.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۴م، ج۲۰، ص۳۸۴.</ref> [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]] این سوره را تنها سوره‌ای دانسته است که در آن از یکی از دشمنان [[اسلام]] با ذکر نام، یاد شده و نوشته است: محتوای سوره نشان می‌دهد که ابولهب و همسرش دشمنی زیادی با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] داشته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۴۱۲.</ref>

درباره شأن نزول سوره مسد، [[حدیث|روایات]] فراوانی نقل کرده‌اند که همگی مضمونی نزدیک به هم دارند. از [[عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نقل شده است که پیامبر(ص) روزی بالای [[صفا و مروه |تپه صفا ]] رفت و [[قبیله قریش|قریش]] را فراخواند و آنها را از عذاب سخت بیم داد. ابولهب که در میان جمع بود، با زبان دشنام با پیامبر سخن گفت و اعتراض کرد که «برای این ما را جمع کردی؟» و با جمله «تبّا لک» (زیان ببینی)، به پیامبر دشنام داد. آیات سوره مسد در پاسخ به این دشنام نازل شد و خودِ ابولهب را زیان‌زده و هلاک شده معرفی کرد.<ref>واحدی نیشابوری، اسباب النزول، ۱۳۸۳ش، ج ۱، ص ۲۴۸.</ref>

[[سوره]] مسد، ام جمیل همسر [[ابولهب]] را با عبارت حَمّالَة الحَطَب (حمل‌کننده هیزم) توصیف کرده است. مفسران درباره اینکه چرا قرآن این عبارت را درباره او به کار برده است، تفسیرهای مختلفی ارائه داده‌اند؛ از جمله:

* ام‌جمیل خارهای بیابان را به دوش می‌کشید و زمانی که پیامبر برای [[نماز|اقامه نماز]] بیرون می‌آمد، آنها را جلوی پای او می‌ریخت تا اذیت شود.<ref>طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۸۵۲.</ref>

* او با كارهایی که انجام می‌داد، آتش [[جهنم]] را برای خودش می افروخت.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۲۸، ص۸۲۵.</ref>

* این عبارت، كنایه از سخن‏‌چینى او است.<ref>شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ج۱۰، ص۴۲۸.</ref> {{یاد| در یک ضرب‌المثل عربی (النميمة وقُودُ نارِ العداوة) سخن‌چینی به‌عنوان آتش گیره و هیزم شعله‌ور ساختن آتش عداوت و دشمنی دانسته شده است.(میدانی، مجمع الامثال، ج۲۷ ص۳۴۵.) }} در این زمینه این بیت شعر از [[سعدی]] مشهور است. {{شعر}}{{ب|میان دو تن جنگ چون آتش است|

از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نقل شده است: کسی که سوره مسد را می‌خواند، امیدوارم که خداوند او و ابولهب را در یک خانه جای ندهد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۸۵۰.</ref> این سخن کنایه از آن است که قرائت‌کننده این سوره اهل بهشت باشد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ۴۱۲.</ref>