تلاوت قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

قرائت قرآن، آداب و احکامی دارد. از نظر فقیهان، خواندن [[عزائم|سوره‌های عَزائم]] یا صرفِ آیه‌های سجده‌دار آنها بر [[جنابت|جُنُب]] و [[حیض|حائض]] حرام است و به هنگام خواندن این آیات، سجده را واجب می‌دانند. فقها درباره [[غناء|غَنا]] در قرائت قرآن، نظرات مختلفی دارند برخی آن را از حرام بودن حکم غنا، استثنا کرده‌اند. همچنین با [[وضو]] بودن، رو به [[قبله]] بودن، معطر بودن و تدبر در آیات از [[مستحب|مستحبات]] تلاوت شمرده شده است. خواندن [[قرآن]] در برخی زمان‌ها و مکان‌ها مانند [[رمضان|ماه رمضان]] و [[مکه]] سفارش بیشتری شده است.

در قرآن برای خواندن [[قرآن]] کلمات قرائت و تلاوت در قرآن به‌کار رفته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: سوره مزمّل، آیه۲۰، سوره عنکبوت، آیه ۴۵، سوره اعراف، آیه۲۰۴.</ref> برخی از لغت‌شناسان، واژه‌های قرائت و تلاوت را مترادف می‌دانند.<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ذیل واژه التِلاوة و تَلا یَتلو.</ref> برخی دیگر بر این باورند که واژه تلاوت اخصّ از قرائت است؛ به این معنا که هر تلاوتی قطعاً قرائت است اما هر قرائتی لزوما تلاوت نیست. از نظر آنها فقط قرائتی تلاوت است که با علم و عمل قاری همراه باشد.<ref> راغب اصفهانی، مفردات ألفاظ قرآن کریم، ذیل واژه تلاوة؛ ابن‌سیده، المحکم و المحیط الأعظم، ذیل واژه التلاوة و تَلا یَتلو.</ref> از این‌رو به گفته برخی از نویسندگان، در قرآن هرگاه صرف خواندن الفاظ قرآن منظور باشد از «قرائت» و هر گاه علاوه بر خواندن الفاظ قرآن، خواندن آن برای مردم، تدبر در آیات یا تبلیغ و نشر قرآن و… منظور باشد از «تلاوت» استفاده شده است.<ref>کوهی گرمی و بهزاد، «وجوه اشتراک و افتراق قرائت، تلاوت و ترتیل از نظر ادبی و رویّهٔ علمی قرّاء»، ص۷۸و۷۹.</ref> در غیر این صورت قرائت با قیدی همراه خواهد بود مانند آیه «وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَىٰ مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلًا» و قرآن را نازل کردیم قطعه‌قطعه نازل کردیم که آن را بر مردم با آهستگی و تأنّی و درنگ بخوانی.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۲۰، ص۵۷۴.</ref>

[[قرآن]]، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و مخاطبانش را به خواندن قرآن سفارش کرده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: سوره مزمّل آیه۳، سوره اسراء ۱۰۶، کهف ۲۷.</ref> از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] در این باره نقل شده است: کسی که حتی با نگاه، آیات کلام الهی را بخواند، خداوند معادل هر حرفی که می‌خواند برای او حسنه‌ای می‌نویسد و گناهی را از او پاک کند و درجه‌اش را بالابرد و کسی که آیه‌ای از قرآن را در نماز بخواند خدا به اندازه هر حرف از آن، ۱۰۰ حسنه به او دهد و ۱۰۰ گناه از او پاک کند و ۱۰۰ درجه مقامش را بالا برد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱۳.</ref> در [[حدیث|احادیث]] دیگر برای کسی که قرآن را [[ختم قرآن|ختم]] کند یک دعای مستجاب قرار داده شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱۳.</ref> همچنین برای تلاوت بعضی از [[سوره]]‌ها و [[آیه]]‌ها خواص و فضیلت‌های ویژه‌ای روایت شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به:کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۲۰–۶۲۶.</ref> حضرت صادق(ع) از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نقل کرده است: خانه‌ای که در آن قرآن خوانده می‌شود [[برکت]] آن زیاد می‌شود و [[فرشته|ملائکه]] در آن حاضر و [[شیطان]]‌ها از آن دور می‌شوند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱۳.</ref> [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] احادیث مربوط به فضیلت تلاوت قرآن را در بابی جداگانه گردآوری کرده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱۳.</ref>

در مورد حکم تلاوت قرآن در [[نماز]] و غیر آن نظرات مختلفی ارائه شده است:

# عده‌ای قرائت قرآن را تنها در نمازها واجب می‌دانند. آنها در جواب به این اشکال که چه طور ممکن است نماز مستحبی شامل جزئی واجب (قرائت قرآن) باشد؛ گفته‌اند این بیان از قبیل معامله‌ای است که شخص در انجام آن مخیر است اما به محض انعقاد آن، پیروی از مفاد معامله برای او واجب می‌شود.<ref>وحیدیان و دیگران، «مراد از قرائت قرآن در آیه آخر سوره مزّمّل و حکم شرعی آن»، ص۳۱۶.</ref> فقهایی همچون [[سید ابوالقاسم خویی|خویی]]،<ref>خویی، موسوعة الامام الخوئی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۲۶۲.</ref> [[مقداد بن عبدالله حلی|فاضل مقداد]]<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۱۱۸.</ref> و [[علامه حلی|علامه حلّی]]<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۲۸.</ref>بر این باورند بر اساس آیات و روایات تنها قرائت قرآن در [[نمازهای یومیه]] واجب است. اما [[محمدحسن نجفی]] نویسنده [[جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (کتاب)|کتاب جواهر الکلام]] معتقد است، وجوب قرائت قرآن در نماز از [[سنت]] و روایات استنباط می‌شود نه این آیه.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۹، ص۲۸۴و۲۸۵.</ref> احادیث مربوط به مقدار تلاوت قرآن را در بابی با عنوان «بَابٌ فِی کَمْ یُقْرَأُ الْقُرْآنُ وَ یُخْتَمُ» [[الکافی (کتاب)|الکافی]] گردآوری شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱۷.</ref>