جنبش جهاد اسلامی فلسطین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جنبش جهاد اسلامی فلسطین''' یکی از جنبش‌های سیاسی، نظامی [[اهل سنت و جماعت|سنی‌مذهب]] در [[فلسطین]]، که به تأثیر از اندیشه‌های [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، قائل به آزادی کامل سرزمین‌های فلسطین از راه مقاومت در برابر اشغالگری اسرائیل است. این جنبش را جنبشی اسلامی، مردمی، جهادی و مستقل معرفی کرده‌اند که مبتنی بر آموزه‌های [[اسلام|دین اسلام]] است. جهاد اسلامی مورد حمایت مالی، تسلیحاتی و آموزشی [[ایران]] قرار دارد.  

گردان‌های قدس، شاخه نظامی جنبش جهاد اسلامی است که عملیات‌های متعددی علیه اسرائیل انجام داده است. تعدادی از فرماندهان این گردان‌ها توسط اسرائیل [[ترور]] شده‌اند. این سازمان در فهرست گروه‌های تروریستی [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]، اتحادیه اروپا، [[بریتانیا|انگلیس]] و برخی دیگر از کشورها قرار دارد.

 

جنبش جهاد اسلامی توسط فتحی شقاقی در سال ۱۹۸۱م در [[نوار غزه|غزه]] تأسیس گردید. پس از ترور فتحی شقاقی، به دست اسرائیل، رمضان عبدالله به عنوان دبیرکل جهاد اسلامی، جانشین وی شد. پس از وی نیز زیاد نَخاله جایگزی او گردید.  

از مهمترین اقدامات سیاسی جنبش جهاد اسلامی می‌توان به مخالفت این جنبش با پیمان اسلو (۲۰۰۳م)، تحریم انتخابات مجلس قانون‌گذاری (۲۰۰۶م)، مخالفت با معاهده صلح [[مصر]] در سال ۲۰۱۴م و اقدام برای رفع تنش بین حماس و دولت مصر (۲۰۱۴م) اشاره کرد.<ref>«[https://www.aljazeera.net/encyclopedia/2014/2/12/حركة-الجهاد-الإسلامي حركة الجهاد الإسلامي]»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref>

جنبش جهاد اسلامی در سال ۱۹۸۱م توسط فَتحی شَقاقی، پزشک [[فلسطین|فلسطینی]]<ref>«[https://arabicpost.net/تحليلات/2022/08/08/حركة-الجهاد-الإسلامي-الفلسطينية/ نشأت بمصر، ولعبت دوراً كبيراً بالانتفاضة.. قصة حركة الجهاد وسر استهداف إسرائيل لها بحربها الأخيرة]»، وبگاه عربی بوست.</ref> با همکاری افرادی همچون عَبدُالعزیز عَوده، رمضان عبدالله و نافِذ عَزّام در [[نوار غزه|غزه]] تأسیس گردید.<ref>«[https://www.dohainstitute.org/ar/Events/history-of-Islamic-jihad-in-Palestine-topic-of-strategic-studies-unit-lecture/Pages/index.aspx تاريخ حركة الجهاد الإسلامي في فلسطين موضوعًا لمحاضرة وحدة الدراسات الاستراتيجية]»، وبگاه مرکز عربی پژوهش‌ها و مطالعات سیاسی.</ref> تبعید اعضای این جنبش به [[لبنان]] در سال ۱۹۸۷م، زمینه رابطه نزدیک آنها با [[حزب‌الله لبنان]] فراهم کرد و آنان را از آموزش‌های نظامی از نیروهای [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]]، بهره‌مند ساخت.<ref>«[https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20231018-من-هي-حركة-الجهاد-الاسلامي-مستشفى-غزة-الاهلي-المعمداني-فلسطين-اسرائيل-طوفان-الاقصى-عملية-برية ما هي حركة "الجهاد الإسلامي" التي تتهمها إسرائيل بقصف المستشفى المعمداني في غزة؟]»، وبگاه فرانس۲۴.</ref> مقر رسمی این جنبش در سال ۱۹۸۹م، به [[دمشق]] منتقل شد.<ref>«[https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20231018-من-هي-حركة-الجهاد-الاسلامي-مستشفى-غزة-الاهلي-المعمداني-فلسطين-اسرائيل-طوفان-الاقصى-عملية-برية ما هي حركة "الجهاد الإسلامي" التي تتهمها إسرائيل بقصف المستشفى المعمداني في غزة؟]»، وبگاه فرانس۲۴.</ref>

فتحی شقاقی دبیرکل و مسؤول نظامی جنبش جهاد اسلامی در سال ۱۹۹۵م به دست موساد در جزیره مالت ترور شد و رمضان عبدالله شَلّح (درگذشت: ۲۰۲۰م) جانشین وی گردید. رمضان عبدالله نقش مؤثری در پویایی سیاسی این جنبش ادا کرد. در پی بیماری رمضان عبدالله، زیاد نَخاله در سال ۲۰۱۸م به دبیرکلی این جنبش منصوب گردید.<ref>«[https://arabicpost.net/تحليلات/2022/08/08/حركة-الجهاد-الإسلامي-الفلسطينية/ نشأت بمصر، ولعبت دوراً كبيراً بالانتفاضة.. قصة حركة الجهاد وسر استهداف إسرائيل لها بحربها الأخيرة]»، وبگاه عربی بوست.</ref>

جنبش جهاد اسلامی در فهرست [[تروریسم|گروه‌های تروریستی]] کشورهای [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]، اتحادیه اروپا، [[بریتانیا|انگلیس]]، [[کانادا]]، [[ژاپن]] و چند کشور و نهاد بین‌المللی دیگر قرار گرفته است.<ref>«[https://parsi.euronews.com/2022/08/06/what-is-palestinian-islamic-jihad درباره جهاد اسلامی فلسطین و گردان‌های قدس چه می‌دانیم؟]»، وبگاه شبکه خبری یورو نیوز.</ref>

برای جنبش جهاد اسلامی، اصولی تعریف شده است که طبق آن، [[اسلام|دین اسلام]] مبنای اعتقادات و اقدامات این جنبش قرار گرفته است. طبق این اصول، تمامی [[فلسطین|سرزمین فلسطین]]، سرزمین اسلامی و عربی محسوب شده است و به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی در این سرزمین [[حرام]] دانسته شده است و حضور اسرائیل در فلسطین، به معنای سیطره و تجزیه سرزمین اسلامی قلمداد شده است.<ref>[https://www.aljazeera.net/2005/07/16/نبذة-عن-حركة-الجهاد-الإسلامي-في-فلسطين «نبذة عن حركة الجهاد الإسلامي في فلسطين»]، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref> فلسطین قضیه اصلی [[امت|امت اسلامی]] است و ملت‌های مسلمان و عربی پشتوانه ملت فلسطین و جنگ فلسطین، جنگ همه امت اسلام به شمار می‌رود و آنها باید با تمامی امکانات در آن مشارکت داشته باشند. هر اقدامی که در راستای رسمیت دادن به رژیم صهیونیستی باشد، غیر قابل پذیرش عنوان شده است.<ref>[https://www.aljazeera.net/2005/07/16/نبذة-عن-حركة-الجهاد-الإسلامي-في-فلسطين «نبذة عن حركة الجهاد الإسلامي في فلسطين»]، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref>

جنبش جهاد اسلامی فلسطین، هدف اصلی خود را آزادی کامل فلسطین و نابودی رژیم صهیونیستی و برقراری حکومت اسلامی عنوان کرده است. اهداف دیگر این جنبش، آماده سازی مردم فلسطین برای جهاد نظامی و سیاسی، ساماندهی مسلمانان دنیا و ترغیب آنها به انجام وظیفه خود در قبال فلسطین‌، تلاش برای یکپارچه ساختن اقدامات اسلامی در رابطه با فلسطین و مستحکم ساختن روابط با جنبش‌های اسلامی و آزادی‌بخش، قلمداد شده است. دعوت به اسلام و اجرا و تبلیغ آموزه‌های آن، از دیگر اهداف این جنبش به شمار رفته است.<ref>[https://www.aljazeera.net/2005/07/16/نبذة-عن-حركة-الجهاد-الإسلامي-في-فلسطين «نبذة عن حركة الجهاد الإسلامي في فلسطين»]، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref>

روابط جنبش جهاد اسلامی با گروه‌های فلسطینی طبق این اصول و متناسب با رویکرد آنها تنظیم شده است.<ref>«[https://www.alhurra.com/palestine/2023/10/19/ما-هي-حركة-الجهاد-الإسلامي-وما-علاقتها-بحماس؟ ما هي حركة الجهاد الإسلامي وما علاقتها بحماس؟]»، وبگاه الحره.</ref> این جنبش روابط نزدیک و همکاری سیاسی و نظامی گسترده‌ای با [[حماس|جنبش حماس]] دارد.<ref>«[https://www.alhurra.com/palestine/2023/10/19/ما-هي-حركة-الجهاد-الإسلامي-وما-علاقتها-بحماس؟ ما هي حركة الجهاد الإسلامي وما علاقتها بحماس؟]»، وبگاه الحره.</ref> در مقابل؛ روابط جهاد اسلامی با سازمان آزادی‌بخش فلسطین به دلیل رویکرد سکولار این سازمان و تمایل به سازش با اسرائیل و به رسمیت شناختن آن، روابط مناسبی توصیف نشده است.<ref>«[https://parsi.euronews.com/2023/10/19/gaza-war-islamic-jihad-relations-with-iran-hamas-in-fighting-israel رویکرد جهاد اسلامی فلسطین در مبارزه با اسرائیل و تفاوت‌هایش با حماس در چیست؟]»، وبگاه یورونیوز.</ref>

==مقاوت علیه اشغالگری==

برخی از فرماندهان جهاد اسلامی توسط اسرائیل [[ترور]] شده‌اند که نام افرادی همچون فتحی شقاقی، مؤسس و پدر معنوی جنبش (۱۹۵۵م)، عِصام بَراهَمه (۱۹۹۲م)، هانی عابد (۱۹۹۴م)، محمود الخَواجه (۱۹۵۵م)، محمود طوالِبه (۲۰۰۲م)، محمود الزَمطه (۲۰۰۳م)، بشیر الدَبِش (۲۰۰۴م)، خالد الدَحْدوح (۲۰۰۶م)، دانیال منصور (۲۰۱۴م)<ref>«[https://www.trtarabi.com/explainers/حركة-الجهاد-الإسلامي-15361585 حركة الجهاد الإسلامي]»، وبگاه TRT عربی.</ref> و حسام ابوهَربید، فرمانده شاخه نظامی گردان‌های قدس (۲۰۲۱) از جمله این افراد ذکر شده است.<ref>«[https://www.aljazeera.net/encyclopedia/2021/9/8/حدث-الساعة-معلومات-يهمك-معرفتها-عن حدث الساعة.. معلومات تهمك معرفتها عن "الجهاد الإسلامي" التي أنجبت أسرى "عملية جلبوع"]»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref>

===انتفاضه فلسطین===

===طوفان الاقصی===

به گفته برخی رسانه‌های اروپایی جنبش جهاد اسلامی در [[طوفان الاقصی|عملیات طوفان الاقصی]] (۲۰۲۳م) که منجر به کشته شدن ۱۴۰۰ اسرائیلی و به اسارت درآمدن چند صد اسرائیلی دیگر گردید،<ref>«[https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20231018-من-هي-حركة-الجهاد-الاسلامي-مستشفى-غزة-الاهلي-المعمداني-فلسطين-اسرائيل-طوفان-الاقصى-عملية-برية ما هي حركة "الجهاد الإسلامي" التي تتهمها إسرائيل بقصف المستشفى المعمداني في غزة؟]»، وبگاه فرانس۲۴.</ref> مشارکت داشته است.<ref>«[https://parsi.euronews.com/2023/10/19/gaza-war-islamic-jihad-relations-with-iran-hamas-in-fighting-israel رویکرد جهاد اسلامی فلسطین در مبارزه با اسرائیل و تفاوت‌هایش با حماس در چیست؟]»، وبگاه یورونیوز.</ref> این جنبش اعلام کرد بیش از ۳۰ [[اسیر]] اسرائیلی در اختیار دارد که تنها از راه مبادله، آنها را تحویل خواهد داد.<ref>«[https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20231018-من-هي-حركة-الجهاد-الاسلامي-مستشفى-غزة-الاهلي-المعمداني-فلسطين-اسرائيل-طوفان-الاقصى-عملية-برية ما هي حركة "الجهاد الإسلامي" التي تتهمها إسرائيل بقصف المستشفى المعمداني في غزة؟]»، وبگاه فرانس۲۴.</ref>

جنبش جهاد اسلامی از ابتدای تأسیس، متأثر از تفکرات [[انقلاب اسلامی ایران]] به رهبری [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] بود.<ref>«[https://www.trtarabi.com/explainers/حركة-الجهاد-الإسلامي-15361585 حركة الجهاد الإسلامي]»، وبگاه TRT عربی.</ref> طبق  این تفکر، تنها [[اسلام]] و آموزه‌های آن مبنای [[جهاد]] و مبارزه و [[تقریب مذاهب اسلامی|وحدت]] قرار دارد.<ref>ابو طه، «[http://www.imam-khomeini.ir/fa/n127352/تأثیر%20امام%20خمینی%20و%20انقلاب%20اسلامی%20در%20اندیشه%20و%20عملکرد%20جنبش%20جهاد%20اسلامی%20فلسطین تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین]»، پورتال امام خمینی.</ref> فتحی شقاقی، پیش از تأسیس این جنبش، کتابی با عنوان الخمینی الحل الاسلامی و البدیل (خمینی راه‌حل اسلامی و جایگزین) را منتشر ساخت که منجر به بازداشت او توسط دولت [[مصر]] شد.<ref>عرب‌سرخی، «[https://sdpn.ir/1970 جنبش جهاد اسلامی فلسطین از آغاز تا امروز]»، وبگاه جمعیت دفاع از ملت فلسطین.</ref> وی اندیشه و انقلاب امام خمینی را بهترین جایگزین برای روش‌های دیگر برای رسیدن به اهداف جهان اسلام خصوصا آزادی فلسطین اعلام کرد.<ref>ابو طه، «[http://www.imam-khomeini.ir/fa/n127352/%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1%20%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%20%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%20%D9%88%20%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%20%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87%20%D9%88%20%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF%20%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%20%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF%20%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%20%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86 تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین]»، پورتال امام خمینی.</ref> جهاد اسلامی به دلیل حمایت این جنبش از امام خمینی و تفکر او و تأکید بر وحدت [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]]، متهم به شیعه بودن گردید.<ref>ابو طه، «[http://www.imam-khomeini.ir/fa/n127352/تأثیر%20امام%20خمینی%20و%20انقلاب%20اسلامی%20در%20اندیشه%20و%20عملکرد%20جنبش%20جهاد%20اسلامی%20فلسطین تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین]»، پورتال امام خمینی.</ref> و ادعا شد که این جنبش، بازوی [[ایران]] در [[فلسطین]] است.<ref>«[https://arabicpost.net/تحليلات/2022/08/08/حركة-الجهاد-الإسلامي-الفلسطينية/ نشأت بمصر، ولعبت دوراً كبيراً بالانتفاضة.. قصة حركة الجهاد وسر استهداف إسرائيل لها بحربها الأخيرة]»، وبگاه عربی بوست.</ref> جهاد اسلامی برای تکذیب این ادعا، بر پیابندی این جنبش به اصول مذهب اهل سنت تأکید کرد.<ref>ابو طه، «[http://www.imam-khomeini.ir/fa/n127352/تأثیر%20امام%20خمینی%20و%20انقلاب%20اسلامی%20در%20اندیشه%20و%20عملکرد%20جنبش%20جهاد%20اسلامی%20فلسطین تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین]»، پورتال امام خمینی.</ref>  

به گفته خالد البطش، عضو دفتر سیاسی جنبش جهاد اسلامی، ایران بزرگترین حامی این جنبش و مقاومت فلسطین به شمار می‌رود.<ref>«[https://www.aljazeera.net/politics/2022/8/13/في-حوار-مع-الجزيرة-نت-يوضح-مكاسب-الجهاد في حوار مع الجزيرة نت خالد البطش يوضح مكاسب الجهاد من الحرب ودور حماس والعلاقة مع إيران]»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref> وی کمک‌های ایران به این جنبش را در زمینه‌های سیاسی، مالی، تسلحاتی و آموزش نظامی برشمرد.<ref>«[https://www.aljazeera.net/politics/2022/8/13/في-حوار-مع-الجزيرة-نت-يوضح-مكاسب-الجهاد في حوار مع الجزيرة نت خالد البطش يوضح مكاسب الجهاد من الحرب ودور حماس والعلاقة مع إيران]»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref> این جنبش در جنگ داخلی [[سوریه]] و حمله ائتلاف عربی به [[جنبش انصارالله یمن|حوثی‌ها]] بی‌طرف ماند که موجب سردی روابط آن با ایران در برهه کوتاه مدت شد.<ref>«[https://www.dohainstitute.org/ar/Events/history-of-Islamic-jihad-in-Palestine-topic-of-strategic-studies-unit-lecture/Pages/index.aspx تاريخ حركة الجهاد الإسلامي في فلسطين موضوعًا لمحاضرة وحدة الدراسات الاستراتيجية]»، وبگاه مرکز عربی پژوهش‌ها و مطالعات سیاسی.</ref>