مسجد کوفه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مسجد کوفه''' چهارمین مسجد مهم شیعیان پس از [[مسجدالحرام]]، [[مسجدالنبی]] و [[مسجدالاقصی]] و از قدیمی‌ترین اماکن زیارتی شهر [[کوفه]] به‌شمار می‌آید.  

بنابر برخی روایات، نخستین کسی که مسجد کوفه را بنیان گذاشت [[حضرت آدم(ع)]] بود و [[حضرت نوح(ع)]] پس از [[طوفان نوح|طوفان]] آن را تجدید بنا کرد. در [[سال ۱۷ هجری قمری]] با حضور اولیه مسلمانان در کوفه در زمان [[سعد بن ابی وقاص]]، به پیشنهاد [[سلمان فارسی]]، این مسجد دوباره ساخته شد. این مسجد شاهد حضور بسیاری از انبیای الهی(ع)، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] و برخی دیگر از [[امامان شیعه|امامان(ع)]] بوده است.

در [[سال ۳۶ هجری قمری|سال ۳۶ هجری]]، با حضور امام علی(ع) در این مسجد، بر اهمیت و توجه به آن افزوده گردید. حضرت علی(ع) در این مسجد  [[نماز]] و [[خطبه]] می‌خوانده و برخی از امور کشورداری، مانند قضاوت، را در آنجا انجام می‌داد. او در [[محراب]] این مسجد به [[شهادت]] رسید. در کنار مسجد کوفه، مرقد [[میثم تمار]]، [[خانه امام علی(ع) در کوفه|خانه امیرالمومنین]]، دارالاماره کوفه، مرقد [[مسلم بن عقیل]]، مرقد [[هانی بن عروة]] و مرقد [[مختار]] قراردارد. این مسجد دارای مقامات متعدد بوده و در بسیاری از آنها اعمال مخصوصی انجام می‌گیرد.

مسافر می‌تواند در مسجد کوفه نماز را تمام یا [[نماز شکسته|شکسته]] بخواند. طبق برخی از روایات، مسجد کوفه از باغ‌های [[بهشت|بهشتی]] است. اگر کسی وارد آن شود، آمرزیده است. طبق روایات، شهر کوفه مرکز حکومت [[امام زمان(عج)]] و مسجد کوفه، مرکز ستاد فرماندهی او خواهد بود.

یکی از قدیمی‌ترین و مهمترین آثار زیارتی شهر کوفه، مسجد بزرگ کوفه است.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۳ش، ص۸۰.</ref> این مسجد، از مساجد بزرگ [[جهان اسلام]] و چهارمین مسجد مهم نزد [[شیعه|شیعیان]]، بعد از [[مسجدالحرام]]، [[مسجدالنبی]] و [[مسجدالاقصی]]، است.<ref>«[https://www.masjed.ir/fa/newsagency/31081/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D8%A2%D9%86-%D9%86%D8%B2%D8%AF-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86 مسجد کوفه، از قدیمی ترین و مهمترین آثار زیارتی شهر کوفه/ جایگاه ویژه آن نزد شیعیان]»، پایگاه تخصصی مسجد.</ref> مسجد کوفه، از همان ابتدای تأسیس، یکی از مراکز اصلی سیاسی<ref>النعمانی، «جایگاه مسجد کوفه در مناقشه های سیاسی همراهان و مخالفان حاکمیت در فاصله زمانی ۱۷-۱۳۲ق»، ص۱۰۸.</ref> و فرهنگی<ref>طریحی، «مخازن قديمى كتاب‌هاى اسلامى در كوفه‌»، ص۳۰؛ طعمة الکوفی، تاریخ مسجد الکوفة و المراقد المجاورة، ۱۳۹۴ق، ص۱۲-۱۳.</ref> شهر کوفه به‌شمار می‌رفته است.

مسجد کوفه با ۱۱۰ متر طول و ۱۰۱ متر عرض، ۱۱۱۶۲ متر مربع مساحت دارد و با دیوارهایی به ارتفاع ۱۰ متر محافظت می‌شود. مساحت فضای باز مسجد ۵۶۴۲ متر مربع، مساحت شبستا‌ن‌های مسجد ۵۵۲۰ متر مربع است. تعداد ستون‌های مسجد ۱۸۷ وتعداد مناره‌های آن ۴ عدد با ارتفاع ۳۰ متر است.<ref>«[https://www.masjed.ir/fa/newsagency/31081/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D8%A2%D9%86-%D9%86%D8%B2%D8%AF-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86 مسجد کوفه، از قدیمی ترین و مهمترین آثار زیارتی شهر کوفه/ جایگاه ویژه آن نزد شیعیان]»، پایگاه تخصصی مسجد.</ref>  

مسجد کوفه از هنگام بنای اولیه دارای درهای گوناگونی بوده است؛<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۳ش، ص۸۱.</ref> اسامی این درها عبارت‌اند از باب الحُجّه، باب الثُعبان (یا باب الفیل)، باب الرحمه، باب الاَنْماط و باب السدّه که گفته شده که [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] از آن وارد می‌شده است.<ref>براقی نجفی، تاریخ الکوفة، ۱۴۰۷ق،‌ ص۵۳-۵۴.</ref> گفته شده که امروزه از درهای قدیمی باب الثعبان تنها دری است که باقی مانده است.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۳ش، ص۸۱.</ref> نام درهای امروزی مسجد کوفه چنین برشمرده شده است: باب الحجه (در اصلی)، باب الثُعبان، باب الرحمه، باب مسلم بن عقیل و باب هانی بن عروه <ref>«[https://www.masjed.ir/fa/newsagency/31081/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D8%A2%D9%86-%D9%86%D8%B2%D8%AF-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86 مسجد کوفه، از قدیمی ترین و مهمترین آثار زیارتی شهر کوفه/ جایگاه ویژه آن نزد شیعیان]»، پایگاه تخصصی مسجد.</ref>

مسجد کوفه مهم‌ترین مسجد شهر کوفه قلمداد شده است.<ref>جعیط، الكوفة نشأة المدينة العربية الإسلامية، ۱۹۸۶م، ص۴۱۳.</ref> کوفه از شهرهای [[عراق]] است که در جنوب این کشور و در ۱۰ کیلومتری شمال شرق [[نجف]] قرار دارد.<ref>طعمة الکوفی، تاریخ مسجد الکوفة و المراقد المجاورة، ۱۳۹۴ق، ص۱۲-۱۴.</ref> در [[سال ۱۷ هجری قمری]]، چند ماه پس از ساخته‌شدن شهر [[بصره]]، [[سعد بن ابی وقاص]] به دستور [[عمر|خلیفه دوم]]، این شهر را ساخت تا جایگاهی برای سکونت رزمندگان و نیروهای نظامی در زمان فتوحات باشد.<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۷۳ش، ص۱۲۳-۱۲۴.</ref>

اساس اولیه مسجد کوفه بر حسب برخی از روایات به [[آدم (پیامبر)|حضرت آدم(ع)]] باز می‌گردد.<ref>صدوق، من لا یحضرالفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۳۱.</ref> در منابع از قول [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] آمده که محل ساخت [[کشتی نوح]] و محل تنوری که هنگام طوفان نوح(ع) از آن آب فوران کرده در این مسجد بوده است.<ref>ابن‌فقیه، البلدان، ۱۴۱۶ق، ص۲۱۰.</ref> در منابع، بازسازی این مسجد بعد از طوفان نوح نیز به حضرت نوح(ع) نسبت داده شده است.<ref>براقی نجفی، تاریخ کوفه، ۱۳۸۱ش، ص۴۴.</ref>   

در [[سال ۱۷ هجری قمری|سال ۱۷ق]] لشکر مسلمانان در [[مدائن]] حضور داشتند. آب و هوای مدائن سربازانی را که از سرزمین [[حجاز]] آمده بودند، آزار می‌داد؛ به طوری که همه آنها ضعیف و لاغر شدند. [[حذیفة بن یمان|حذیفه]] که این وضعیت را دید، نامه‌ای به [[عمر]] نوشت و او را از وضعیت آگاه کرد. خلیفه در نامه‌ای به سعد بن ابی وقاص نوشت: [[سلمان]] و حذیفه را روانه کن تا سرزمینی مناسب بیابند. پس از دریافت نامه خلیفه، سلمان و حذیفه حرکت کردند، سلمان از طرف باختر رود فرات و حذیفه از طرف خاور آن راهی شدند و هیچ سرزمینی را نپسندیدند تا اینکه هر دوی آنان به سرزمین کوفه رسیدند. هر دو آن سرزمین را برای اقامت لشکر مناسب دیدند. دو رکعت نماز خواندند و از خدا خواستند آنجا را جایگاه آرامش و استواری قرار دهد.<ref> ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۵۲۷-۵۲۸.</ref> هنگامی که سعد بن ابی وقاص همراه لشکریان به سرزمین کوفه رسیدند، دستور داد پیش از ساختن هر بنایی، مسجدی بسازند. به دستور ابوهیجاء اسدی تیراندازی قوی بر هر طرف تیری انداخت تا حدود مسجد کوفه مشخص شود.<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۵۲۹.</ref>