confirmed، templateeditor
۱۱٬۵۸۱
ویرایش
ماوراء النهر: تفاوت میان نسخه‌ها
تمیزکاری
(←منابع) |
(تمیزکاری) |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| سال تأسیس = | | سال تأسیس = | ||
| قدمت = پیش از اسلام | | قدمت = پیش از اسلام | ||
| پیشینه اسلام = اواخر قرن اول قمری | | پیشینه اسلام = اواخر [[قرن اول هجری قمری]] | ||
| پیشینه تشیع = | | پیشینه تشیع = | ||
| وقایع مهم = قیام شریک بن شیخ | | وقایع مهم = قیام شریک بن شیخ | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
'''ماوراء النهر''' (فرا رود) عنوان تاریخی سرزمین‌های شمال رود (آمو) یا (جیحون) بود که امروزه در گستره کشورهای [[ازبکستان]]، [[تاجیکستان]]، [[قزاقستان]] و [[قرقیزستان]] قرار دارد. عنوان ماوراءالنهر، بعد از فتح این مناطق توسط [[مسلمانان]] شهرت یافت. از شهرهای مشهور آن می‌توان به [[بخارا|بخارا]]، [[سمرقند]]، [[ترمذ]]، [[چاچ]] (تاشکند) و [[خیوه]] و دو ناحیه باستانی [[سغد]] و [[خوارزم]] اشاره کرد. | '''ماوراء النهر''' (فرا رود) عنوان تاریخی سرزمین‌های شمال رود (آمو) یا (جیحون) بود که امروزه در گستره کشورهای [[ازبکستان]]، [[تاجیکستان]]، [[قزاقستان]] و [[قرقیزستان]] قرار دارد. عنوان ماوراءالنهر، بعد از فتح این مناطق توسط [[مسلمانان]] شهرت یافت. از شهرهای مشهور آن می‌توان به [[بخارا|بخارا]]، [[سمرقند]]، [[ترمذ]]، [[چاچ]] (تاشکند) و [[خیوه]] و دو ناحیه باستانی [[سغد]] و [[خوارزم]] اشاره کرد. | ||
فرا رود در اواخر قرن اول قمری به تصرف مسلمانان درآمد. این منطقه از سده دوم قمری به‌علت دوری از [[بغداد]]، مرکز خلافت [[عباسیان|عباسی]] مکان مناسبی برای مخالفان و ناراضیان بخصوص افرادی با گرایش‌های [[شیعه]] به‌شمار می‌آمد. تسامح مذهبی [[سامانیان]] و سختگیری‌های مذهبی [[سلجوقیان]] در هجرت شیعیان به این منطقه بی‌تاثیر نبوده است. | فرا رود در اواخر [[قرن اول هجری قمری]] به تصرف مسلمانان درآمد. این منطقه از سده دوم قمری به‌علت دوری از [[بغداد]]، مرکز خلافت [[عباسیان|عباسی]] مکان مناسبی برای مخالفان و ناراضیان بخصوص افرادی با گرایش‌های [[شیعه]] به‌شمار می‌آمد. تسامح مذهبی [[سامانیان]] و سختگیری‌های مذهبی [[سلجوقیان]] در هجرت شیعیان به این منطقه بی‌تاثیر نبوده است. | ||
ماوراء النهر محل تولد یا زندگی افرادی مانند [[عیاشی]]، [[کشی]]، [[ابوعلی سینا]] و [[فارابی]] بوده است. | ماوراء النهر محل تولد یا زندگی افرادی مانند [[عیاشی]]، [[کشی]]، [[ابوعلی سینا]] و [[فارابی]] بوده است. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
بعد از سامانیان، ترکان ماوراء النهر<ref> برای اطلاعات بیشتر در ارتباط با روند قدرت گیری ترکان رجوع کنید به: پرگاری، روند قدرت گیری ترکان در تاریخ ایران، تابستان۱۳۸۱ش. </ref> حکومت را در این منطقه به دست گرفتند.<ref> فروزانی، قراخانیان بنیانگذاران نخستین سلسله ترک مسلمان در فرارود، ۱۳۸۹ش، ص۱.</ref> [[قراخانیان]] نخستین خاندان ترک [[مسلمان]] بودند که توانستند بعد از سامانیان قدرت را به دست بگیرند.<ref> فروزانی، قراخانیان بنیانگذاران نخستین سلسله ترک مسلمان در فرارود، ۱۳۸۹ش، ص۱، ۱۳۸۹ش.</ref> قدرت‌یابی قراخانیان به دلیل کوچ‌های پی‌درپی بسیاری از ترکان به منطقه ماوراءالنهر بود به صورتی که ساختار جمعیتی منطقه را متحول و اکثریت جامعه را به خود اختصاص دادند.<ref> فروزانی، قراخانیان بنیانگذاران نخستین سلسله ترک مسلمان در فرارود، ۱۳۸۹ش، ص۱-۲.</ref> [[غزنویان]]<ref>رک: کیلفورد باثورث، ادموند، تاریخ غزنویان، ۱۳۷۲ش.</ref> و [[سلجوقیان]]<ref>رک: حلمی، دولت سلجوقیان، ۱۳۸۴ش.</ref> از دیگر خاندان‌های ترک بودند که قدرت را در این منطقه به دست گرفتند. | بعد از سامانیان، ترکان ماوراء النهر<ref> برای اطلاعات بیشتر در ارتباط با روند قدرت گیری ترکان رجوع کنید به: پرگاری، روند قدرت گیری ترکان در تاریخ ایران، تابستان۱۳۸۱ش. </ref> حکومت را در این منطقه به دست گرفتند.<ref> فروزانی، قراخانیان بنیانگذاران نخستین سلسله ترک مسلمان در فرارود، ۱۳۸۹ش، ص۱.</ref> [[قراخانیان]] نخستین خاندان ترک [[مسلمان]] بودند که توانستند بعد از سامانیان قدرت را به دست بگیرند.<ref> فروزانی، قراخانیان بنیانگذاران نخستین سلسله ترک مسلمان در فرارود، ۱۳۸۹ش، ص۱، ۱۳۸۹ش.</ref> قدرت‌یابی قراخانیان به دلیل کوچ‌های پی‌درپی بسیاری از ترکان به منطقه ماوراءالنهر بود به صورتی که ساختار جمعیتی منطقه را متحول و اکثریت جامعه را به خود اختصاص دادند.<ref> فروزانی، قراخانیان بنیانگذاران نخستین سلسله ترک مسلمان در فرارود، ۱۳۸۹ش، ص۱-۲.</ref> [[غزنویان]]<ref>رک: کیلفورد باثورث، ادموند، تاریخ غزنویان، ۱۳۷۲ش.</ref> و [[سلجوقیان]]<ref>رک: حلمی، دولت سلجوقیان، ۱۳۸۴ش.</ref> از دیگر خاندان‌های ترک بودند که قدرت را در این منطقه به دست گرفتند. | ||
در سال [[سال | در سال ۶۱۶ [[سال هجری قمری|هجری قمری]] [[مغولان]] از طریق ماوراء النهر به سرزمین‌های اسلامی هجوم آوردند و با شکست [[خوارزمشاهیان]]<ref> خلعتبری، تاریخ خوارزمشاهیان، ۱۳۸۰ش، ص۱۱۱-۱۲۵.</ref> و فتح ماوراء النهر وارد سرزمین‌های اسلامی شدند. [[مسلمانان]] زیادی توسط آنان کشته شدند و شهرها یکی پس از دیگری تخریب و غارت شد.<ref> اقبال آشتیانی، تاریخ مغول، ۱۳۸۷ش.</ref> هر چند این ناحیه نخستین کانون مبارزه با مغولان بود<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۲.</ref> و مردم ماوراء النهر مبارزات فراوانی با مغولان انجام دادند؛<ref> برای اطلاعات بیشتر رجوع کن به: بایمتف، مبارزات مردم ماوراء النهر در برابر بیداد مغولان، ۱۳۷۹ش.</ref> اما مغولان تا مدت‌ها بر این منطقه حکم راندند؛<ref> برای اطلاعات بیشتر رجوع کن به: اقبال آشتیانی، تاریخ مغول، ۱۳۸۷ش.</ref> لذا بعد از آن هیچگاه نتوانست به عنوان یک پایگاه و مرکز علمی و فرهنگی قد علم کند.<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۳.</ref> | ||
بعد از مغولان [[تیموریان]] به حکومت رسیدند. در این دوره، ماوراء النهر جان تازه‌ای یافت و دوباره مرکز علمی و فرهنگی شد که به آن رنسانس عصر تیموری نیز گفته شده است.<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۳.</ref> از دیگر حکومت‌هایی که در این منطقه به حکومت رسید حکومت شیبانیان یا [[ازبکان]] بود که در تقابل با حکومت [[صفوی]] قرار داشت.<ref>قطغان، مسخر البلاد «تاریخ شیبانیان»، ۱۳۸۵ش، ص۲۳.</ref> | بعد از مغولان [[تیموریان]] به حکومت رسیدند. در این دوره، ماوراء النهر جان تازه‌ای یافت و دوباره مرکز علمی و فرهنگی شد که به آن رنسانس عصر تیموری نیز گفته شده است.<ref> گلجان، میراث مشترک، نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن شرق ایران و ماوراء النهر، ۱۳۸۳ش، ص۱۳.</ref> از دیگر حکومت‌هایی که در این منطقه به حکومت رسید حکومت شیبانیان یا [[ازبکان]] بود که در تقابل با حکومت [[صفوی]] قرار داشت.<ref>قطغان، مسخر البلاد «تاریخ شیبانیان»، ۱۳۸۵ش، ص۲۳.</ref> | ||