پرش به محتوا

هبه: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۵۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۹ اکتبر ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵: خط ۵:
==تعریف و جایگاه==
==تعریف و جایگاه==
{{احکام}}
{{احکام}}
هِبَه از جمله [[عقود اسلامی]] است که به‌موجب آن انسان مالی را رایگان به ملکیت دیگری در می‌آورد.<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۵۵۲؛ مشکینی، مصطلحات‌الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۵۵۲.</ref> تملیک‌کننده را واهب، قبول‌کنندهٔ مال را مُتَّهب و به مالی که مورد هبه است موهوب گفته می‌شود.<ref>امامی، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه، ج۲، ص۳۷۳.</ref> برخی [[مجتهد|فقیهان]] در تعریفی عام، هبه را تملیک مال بدون عوض دانسته [و اشاره به عقد بودن آن نکرده‌اند]،<ref> محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۳۸؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ج۲، ص۵۶.</ref> که در این صورت مترادف با واژه عَطِیه (بخشش) بوده و شامل هدیه، جایزه، نِحله (بخشش مال غیر منقول به خویشان)، [[صدقه]] و [[وقف]] می‌شود.<ref>محمود، معجم المصطلحات، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۴۴۴؛ امامی، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیة، ج۲، ص۳۷۳.</ref>
هِبَه از جمله [[عقود اسلامی]] است که به‌موجب آن انسان مالی را رایگان به ملکیت دیگری در می‌آورد.<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۵۵۲؛ مشکینی، مصطلحات‌الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۵۵۲.</ref> تملیک‌کننده را واهب، قبول‌کنندهٔ مال را مُتَّهب و به مالی که مورد هبه است موهوب گفته می‌شود.<ref>امامی، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه، ج۲، ص۳۷۳.</ref> برخی [[مجتهد|فقیهان]] در تعریفی عام، هبه را تملیک مال بدون عوض دانسته [و اشاره به عقد بودن آن نکرده‌اند]،<ref> محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۳۸؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ج۲، ص۵۶.</ref> که در این صورت مترادف با واژه عَطِیه (بخشش) بوده و شامل هدیه، جایزه، نِحله (بخشش مال غیر منقول به خویشان)، [[صدقه]] و [[وقف]] می‌شود.<ref>محمود، معجم المصطلحات، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۴۴۴؛ امامی، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیة، ج۲، ص۳۷۳.</ref>
[[محقق حلی]] در تعریف هبه قید «بدون [[نیت]]» را نیز آورده<ref>محقق حلّی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۷۹.</ref> که با این قید صدقه و وقف را از ذیل هبه خارج دانسته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۸، ص۱۰۸.</ref>
[[محقق حلی]] در تعریف هبه قید «بدون [[نیت]]» را نیز آورده<ref>محقق حلّی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۷۹.</ref> که با این قید صدقه و وقف را از ذیل هبه خارج دانسته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۸، ص۱۰۸.</ref>
هبه در لغت از ریشه «وهب» و به‌معنای بخشیدن چیزی به دیگری است.<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۵۵۲</ref><br>
هبه در لغت از ریشه «وهب» و به‌معنای بخشیدن چیزی به دیگری است.<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۵۵۲</ref><br>
خط ۳۵: خط ۳۵:
*هبه اساسا عقدی جایز شمرده شده و هبه‌دهنده (واهب) حق رجوع و پس گرفتن موهوب را دارد،<ref>مغنیه، فقه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۲۲۶.</ref> ولی [[فقیهان]] این کار را مکروه دانسته‌اند.<ref>طباطبایی یزدی، تکملة العروة الوثقی، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۷۷؛ کاشف الغطاء، شرح الشیخ جعفر علی قواعد العلاّمة، ۱۴۲۰ق، ص۱۲۵.</ref>
*هبه اساسا عقدی جایز شمرده شده و هبه‌دهنده (واهب) حق رجوع و پس گرفتن موهوب را دارد،<ref>مغنیه، فقه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۲۲۶.</ref> ولی [[فقیهان]] این کار را مکروه دانسته‌اند.<ref>طباطبایی یزدی، تکملة العروة الوثقی، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۷۷؛ کاشف الغطاء، شرح الشیخ جعفر علی قواعد العلاّمة، ۱۴۲۰ق، ص۱۲۵.</ref>
*اگر واهب خواست موهوب را پس بگیرد، منافعی که در موهوب پدید آمده و قابل جداشدن است برای گیرندهٔ هبه (مُتَّهب) است؛ مانند: میوه‌های درخت.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیلة، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ج۲، ص۵۹.</ref>
*اگر واهب خواست موهوب را پس بگیرد، منافعی که در موهوب پدید آمده و قابل جداشدن است برای گیرندهٔ هبه (مُتَّهب) است؛ مانند: میوه‌های درخت.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیلة، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ج۲، ص۵۹.</ref>
*اگر واهب برای پس گرفتن موهوب مراجعه کرد و دید که موهوب معیوب شده است، واهب حق گرفتن خسارت را ندارد.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۸۱.</ref>
*اگر واهب برای پس گرفتن موهوب مراجعه کرد و دید که موهوب معیوب شده است، واهب حق گرفتن خسارت را ندارد.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۸۱.</ref>
*درباره [[خمس|خمسِ]] مال موهوب بیشتر [[مراجع تقلید]] معتقدند، چنانچه مال بخشیده شده در سر سال خمسی زیاد بیاید، لازم است خمس آن پرداخت شود.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۸، ذیل مسئله ۱۷۵۳.</ref> البته برخی مراجع همچون [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و [[سید علی حسینی خامنه‌ای|خامنه‌ای]] خمس هدیه را واجب ندانسته‌اند.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۸، مسئله ۱۷۵۳؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، ص۱۷۷.</ref>
*درباره [[خمس|خمسِ]] مال موهوب بیشتر [[مراجع تقلید]] معتقدند، چنانچه مال بخشیده شده در سر سال خمسی زیاد بیاید، لازم است خمس آن پرداخت شود.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۸، ذیل مسئله ۱۷۵۳.</ref> البته برخی مراجع همچون [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و [[سید علی حسینی خامنه‌ای|خامنه‌ای]] خمس هدیه را واجب ندانسته‌اند.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۸، مسئله ۱۷۵۳؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، ص۱۷۷.</ref>


خط ۵۸: خط ۵۸:
*کاشف الغطاء، جعفر بن خضر، شرح الشیخ جعفر علی قواعد العلاّمة ابن المطهر، مؤسسه کاشف الغطاء، الذخائر، ۱۴۲۰ق.
*کاشف الغطاء، جعفر بن خضر، شرح الشیخ جعفر علی قواعد العلاّمة ابن المطهر، مؤسسه کاشف الغطاء، الذخائر، ۱۴۲۰ق.
*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
*محقق حلی، نجم الدین، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، محقق/ مصحح: عبد الحسین محمد علی بقال، ناشر: مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
*محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، محقق و مصحح: محمد علی بقال، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
*محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، محقق و مصحح: محمد علی بقال، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
*محمدی خراسانی، علی، شرح تبصرة المتعلمین، قم، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۳۷۶ش.
*محمدی خراسانی، علی، شرح تبصرة المتعلمین، قم، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۳۷۶ش.
confirmed، protected، templateeditor
۴٬۰۶۴

ویرایش