Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
حکومت مرعشیان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات حکومت | {{جعبه اطلاعات حکومت | ||
| عنوان =دولت مرعشیان | | عنوان =دولت مرعشیان | ||
| تصویر = | | تصویر = مقبره سید قوام الدین در شهر آمل.jpg | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر =300px | ||
| توضیح_تصویر = | | توضیح_تصویر = مقبره سید قوام‌الدین مرعشی در شهر آمل | ||
| نام‌های دیگر = | | نام‌های دیگر = | ||
| بنیانگذار =[[سید | | بنیانگذار =[[سید قوام‌الدین مرعشی]] | ||
| سال تأسیس =۷۶۰ق | | سال تأسیس =۷۶۰ق | ||
| گستره جغرافیایی= [[طبرستان]]، [[قزوین]] | | گستره جغرافیایی= [[طبرستان]]، [[قزوین]] | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
| ویژگی = | | ویژگی = | ||
| نوع حکومت =محلی | | نوع حکومت =محلی | ||
| اقدامات مهم =ترویج و رسمی کردن مذهب شیعه | | اقدامات مهم =ترویج و رسمی کردن مذهب شیعه اثنی‌عشری | ||
| حوادث مهم = | | حوادث مهم = | ||
| پایتخت‌ها = [[آمل]] | | پایتخت‌ها = [[آمل]] | ||
| جنگ‌ها = جنگ با حکام محلی مناطق مختلف مازندران و در نهایت جنگ با تیمور لنگ | | جنگ‌ها = جنگ با حکام محلی مناطق مختلف مازندران و در نهایت جنگ با تیمور لنگ | ||
| انقراض = حکومت مستقل آنها تا سال ۷۹۵ق و | | انقراض = حکومت مستقل آنها تا سال ۷۹۵ق و به‌عنوان حکومت دست‌نشانده تا ۱۰۰۵ق. | ||
| علت انقراض = | | علت انقراض = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| حاکمان مشهور =سید | | حاکمان مشهور =سید قوام‌الدین مرعشی • سید کمال‌الدین مرعشی | ||
| شاهان مشهور = | | شاهان مشهور = | ||
| کارگزاران = | | کارگزاران = | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| شخصیت‌های مهم =}} | | شخصیت‌های مهم =}} | ||
'''حکومت مرعشیان''' ([[سال ۷۶۰ هجری قمری|۷۶۰]]-[[سال ۱۰۰۵ هجری قمری|۱۰۰۵ق]]) از حکومت‌های محلی و [[شیعه]] مذهب [[طبرستان]](مازندران) است. بنیانگذار آن، [[سید قوام الدین مرعشی]] از عالمان و عابدان شیعه بود. وی با استفاده از جایگاه و موقعیت اجتماعی خود، با [[ستم]] حاکمان محلی به مبارزه پرداخت و بر پایه اعتقادات [[امامیه|تشیع دوازده امامی]] حکومت مرعشیان طبرستان را به مرکزیت شهر [[آمل]] تأسیس و قدرت را به فرزندان خود واگذار کرد. حاکمان محلی مناطق دیگر طبرستان، از قدرت مرعشیان احساس خطر کرده و به مقابله پرداختند. مرعشیان در زمان کوتاهی توانستند آنها را شکست داده و تمام مناطق طبرستان و نواحی اطراف آن را فتح کنند. | '''حکومت مرعشیان'''([[سال ۷۶۰ هجری قمری|۷۶۰]]-[[سال ۱۰۰۵ هجری قمری|۱۰۰۵ق]]) از حکومت‌های محلی و [[شیعه]] مذهب [[طبرستان]](مازندران) است. بنیانگذار آن، [[سید قوام الدین مرعشی]] از عالمان و عابدان شیعه بود. وی با استفاده از جایگاه و موقعیت اجتماعی خود، با [[ستم]] حاکمان محلی به مبارزه پرداخت و بر پایه اعتقادات [[امامیه|تشیع دوازده امامی]] حکومت مرعشیان طبرستان را به مرکزیت شهر [[آمل]] تأسیس و قدرت را به فرزندان خود واگذار کرد. حاکمان محلی مناطق دیگر طبرستان، از قدرت مرعشیان احساس خطر کرده و به مقابله پرداختند. مرعشیان در زمان کوتاهی توانستند آنها را شکست داده و تمام مناطق طبرستان و نواحی اطراف آن را فتح کنند. | ||
[[سادات مرعشی]] مذهب شیعه دوازده امامی را مذهب رسمی حکومت خود قرار دادند که این امر در کنار برخورد مناسب با مردم و دوری از خشونت‌گرایی و برقراری [[عدالت]] اجتماعی، از عوامل گسترش و همه‌گیری تشیع در طبرستان قلمداد شده است. برخی این حکومت را به لحاظ رویکردهای اجتماعی و ایدئولوژیکی، دنباله‌رو حکومت [[سربداران]] در [[خراسان بزرگ|خراسان]] دانسته‌اند. | [[سادات مرعشی]] مذهب شیعه دوازده امامی را مذهب رسمی حکومت خود قرار دادند که این امر در کنار برخورد مناسب با مردم و دوری از خشونت‌گرایی و برقراری [[عدالت]] اجتماعی، از عوامل گسترش و همه‌گیری تشیع در طبرستان قلمداد شده است. برخی این حکومت را به لحاظ رویکردهای اجتماعی و ایدئولوژیکی، دنباله‌رو حکومت [[سربداران]] در [[خراسان بزرگ|خراسان]] دانسته‌اند. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
== شکل‌گیری حکومت == | == شکل‌گیری حکومت == | ||
حکومت آمل در اختیار کیاافراسیاب چلاوی از صاحبان قدرت در حکومت باوندیان بود که با به قتل رساندن حاکم باوندی قدرت را در دست داشت.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۱۷۲.</ref> وی با ظلم و ایجاد ناامنی و همچنین ایجاد رعب و وحشت، زمینه اعتراضات مردم را فراهم نمود.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۱۷۴، ۱۷۷.</ref> کیاافراسیاب برای جلوگیری از قیام مردم دست به دامان سید قوام‌الدین شد و با اظهار [[توبه]] و ندامت، خود را از مریدان میربزرگ معرفی نمود؛ اما پس از مدتی با احساس خطر از جانب میربزرگ و مریدانش، به مقابله با آنها پرداخت و سید قوام را به زندان افکند.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۱۷۴-۱۷۶؛ خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۳۳۹.</ref> | حکومت آمل در اختیار کیاافراسیاب چلاوی از صاحبان قدرت در حکومت باوندیان بود که با به قتل رساندن حاکم باوندی قدرت را در دست داشت.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۱۷۲.</ref> وی با ظلم و ایجاد ناامنی و همچنین ایجاد رعب و وحشت، زمینه اعتراضات مردم را فراهم نمود.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۱۷۴، ۱۷۷.</ref> کیاافراسیاب برای جلوگیری از قیام مردم دست به دامان سید قوام‌الدین شد و با اظهار [[توبه]] و ندامت، خود را از مریدان میربزرگ معرفی نمود؛ اما پس از مدتی با احساس خطر از جانب میربزرگ و مریدانش، به مقابله با آنها پرداخت و سید قوام را به زندان افکند.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۱۷۴-۱۷۶؛ خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۳۳۹.</ref> | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۸: | ||
[[تیمور گورکانی|تیمور لنگ]] در ادامه کشورگشایی خود به تحریک اسکندر شیخی فرزند افراسیاب چلاوی، مبنی بر ثروت‌های بی‌نظیر در طبرستان، به آن خطه حمله کرد.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۳-۲۲۴.</ref> سید کمال‌الدین برای جلب نظر تیمور چندین مرتبه پسر خود غیاث‌الدین را همراه هدایا، به‌عنوان سفیر نزد تیمور فرستاد؛ اما در نهایت تیمور در [[سال ۷۹۴ هجری قمری|۷۹۴ق]]<ref>خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۷۹۴؛ دانشگاه کمبریج، تاریخ ایران: دوره تیموریان، ۱۳۷۹ش، ص۴۴؛ الویری، زندگی فرهنگی و اندیشه سیاسی شیعیان، ۱۳۸۴ش، ص۳۳.</ref> به متصرفات مرعشیان حمله کرد و پس از جنگ سخت میان دو طرف، مرعشیان شکست خورده و به قلعه ماهانه‌سر پناه بردند.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۴-۲۲۹.</ref> | [[تیمور گورکانی|تیمور لنگ]] در ادامه کشورگشایی خود به تحریک اسکندر شیخی فرزند افراسیاب چلاوی، مبنی بر ثروت‌های بی‌نظیر در طبرستان، به آن خطه حمله کرد.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۳-۲۲۴.</ref> سید کمال‌الدین برای جلب نظر تیمور چندین مرتبه پسر خود غیاث‌الدین را همراه هدایا، به‌عنوان سفیر نزد تیمور فرستاد؛ اما در نهایت تیمور در [[سال ۷۹۴ هجری قمری|۷۹۴ق]]<ref>خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۷۹۴؛ دانشگاه کمبریج، تاریخ ایران: دوره تیموریان، ۱۳۷۹ش، ص۴۴؛ الویری، زندگی فرهنگی و اندیشه سیاسی شیعیان، ۱۳۸۴ش، ص۳۳.</ref> به متصرفات مرعشیان حمله کرد و پس از جنگ سخت میان دو طرف، مرعشیان شکست خورده و به قلعه ماهانه‌سر پناه بردند.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۴-۲۲۹.</ref> | ||
مرعشیان پس از دو ماه مقاومت، با گرفتن امان، تسلیم شده و درب قلعه را به روی سپاهیان تیمور گشودند. تیمور با مشورت برخی حاکمان محلی که در تقابل با مرعشیان بودند، از کشتن [[سادات مرعشی]] منصرف شد و بقیه را قتل‌عام کرد و سادات را به سرزمین‌های مختلف [[ماوراء النهر]] تبعید نمود.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۰-۲۳۶.</ref> بدین‌ترتیب حکومت مستقل مرعشیان | مرعشیان پس از دو ماه مقاومت، با گرفتن امان، تسلیم شده و درب قلعه را به روی سپاهیان تیمور گشودند. تیمور با مشورت برخی حاکمان محلی که در تقابل با مرعشیان بودند، از کشتن [[سادات مرعشی]] منصرف شد و بقیه را قتل‌عام کرد و سادات را به سرزمین‌های مختلف [[ماوراء النهر]] تبعید نمود.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۰-۲۳۶.</ref> بدین‌ترتیب حکومت مستقل مرعشیان در سال [[سال ۷۹۵ هجری قمری|۷۹۵ق]] از میان رفت.<ref>میرجعفری، «حمله تیمور به مازندران و عوامل سقوط مرعشیان»، ص۲۶.</ref> | ||
سادات مرعشی پس از مرگ تیمور با رضایت [[شاهرخ]] فرزند و جانشین تیمور به سرزمین خود بازگشته و توانستند دوباره به حکومت بپردازند؛<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۲۴۵.</ref> اما هیچ‌وقت نتوانستند استقلال و قدرت سابق خود را احیا کنند و در قالب حکومت‌های دست‌نشانده<ref>خضری، تاریخ تشیع، ۱۳۹۱ش، ص۳۶۳.</ref> تا سال [[سال ۱۰۰۵ هجری قمری|۱۰۰۵ق]]، به حیات سیاسی خود ادامه دادند.<ref>الویری، زندگی فرهنگی و اندیشه سیاسی شیعیان، ۱۳۸۴ش، ص۳۳؛ حقیقت، تاریخ جنبش سربداران و دیگر جنبشهای ایرانیان در قرن هشتم، ۱۳۶۰ش، ص۲۵۳.</ref> | سادات مرعشی پس از مرگ تیمور با رضایت [[شاهرخ]] فرزند و جانشین تیمور به سرزمین خود بازگشته و توانستند دوباره به حکومت بپردازند؛<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۲۴۵.</ref> اما هیچ‌وقت نتوانستند استقلال و قدرت سابق خود را احیا کنند و در قالب حکومت‌های دست‌نشانده<ref>خضری، تاریخ تشیع، ۱۳۹۱ش، ص۳۶۳.</ref> تا سال [[سال ۱۰۰۵ هجری قمری|۱۰۰۵ق]]، به حیات سیاسی خود ادامه دادند.<ref>الویری، زندگی فرهنگی و اندیشه سیاسی شیعیان، ۱۳۸۴ش، ص۳۳؛ حقیقت، تاریخ جنبش سربداران و دیگر جنبشهای ایرانیان در قرن هشتم، ۱۳۶۰ش، ص۲۵۳.</ref> | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۵: | ||
== فعالیت‌های مذهبی و فرهنگی == | == فعالیت‌های مذهبی و فرهنگی == | ||
فعالیت‌های فرهنگی و برخورد مناسب مرعشیان با مردم، سبب گسترش روزافزون تشیع اثنی عشری و محبوبیت [[سادات مرعشی]] در [[طبرستان]] گردید.<ref> پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۲۸۷؛ خضری، تاریخ تشیع، ۱۳۹۱ش، ص۳۶۴؛ میرجعفری، «حمله تیمور به مازندران و عوامل سقوط مرعشیان»، ص۱۹.</ref> به‌گونه‌ای که با دشمنان نیز با عدالت و رأفت برخورد کرده و آنها را به خود جلب می‌کردند<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۱۹۳.</ref> و حتی وساطت | فعالیت‌های فرهنگی و برخورد مناسب مرعشیان با مردم، سبب گسترش روزافزون تشیع اثنی عشری و محبوبیت [[سادات مرعشی]] در [[طبرستان]] گردید.<ref> پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۲۸۷؛ خضری، تاریخ تشیع، ۱۳۹۱ش، ص۳۶۴؛ میرجعفری، «حمله تیمور به مازندران و عوامل سقوط مرعشیان»، ص۱۹.</ref> به‌گونه‌ای که با دشمنان نیز با عدالت و رأفت برخورد کرده و آنها را به خود جلب می‌کردند<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۱۹۳.</ref> و حتی وساطت یکی از دشمنان آنها، سبب شد تا تیمور از قتل سادات مرعشی منصرف گردد.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ص۲۳۲.</ref> | ||
مرعشیان در گسترش برخی از شعائر مذهبی چون یادآوری فضائل [[شهدای کربلا]] و عزاداری برای [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نقش داشته‌اند؛ چنانکه وقتی فرزند بزرگ سید قوام‌الدین به دست دشمنان به قتل رسید، با تأسی از شهدای کربلا با پیراهن خونین به خاک سپرده شد.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ۱۸۸-۱۸۹.</ref> بنابر بر نظر برخی از محققان این امر تأثیر فراوانی در مردم برای پاسداشت فضائل شهدای کربلا و زنده نگهداشتن [[قیام امام حسین(ع)|قیام عاشورا]] ایفا نمود و تا به حال نیز تداوم داشته است.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۲۸۷.</ref> | مرعشیان در گسترش برخی از شعائر مذهبی چون یادآوری فضائل [[شهدای کربلا]] و عزاداری برای [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نقش داشته‌اند؛ چنانکه وقتی فرزند بزرگ سید قوام‌الدین به دست دشمنان به قتل رسید، با تأسی از شهدای کربلا با پیراهن خونین به خاک سپرده شد.<ref>مرعشی، تاریخ طبرستان، ۱۳۶۸ش، ۱۸۸-۱۸۹.</ref> بنابر بر نظر برخی از محققان این امر تأثیر فراوانی در مردم برای پاسداشت فضائل شهدای کربلا و زنده نگهداشتن [[قیام امام حسین(ع)|قیام عاشورا]] ایفا نمود و تا به حال نیز تداوم داشته است.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۲۸۷.</ref> | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۵: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{حکومت‌های شیعی}} | {{حکومت‌های شیعی}} | ||
<onlyinclude>{{درجه‌بندی | <onlyinclude>{{درجه‌بندی | ||