۱۷٬۸۳۰
ویرایش
مسجد جامع بصره: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع: اصلاح قالب تاریخ انتشار) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''مسجد جامع بَصره''' قدیمی‌ترین [[مسجد]] ساخته‌شده در [[عراق]]، واقع در شهر [[بصره]]. این مسجد به‌دلیل حضور [[امام علی علیه‌السلام|امام اول شیعیان]] در آن، به «مسجد خُطوَة امام علی(ع)» (قدمگاه امام علی) نیز شهرت دارد. امام علی(ع) پس از پایان [[جنگ جمل]]، در این مسجد حضور یافت و برای مردم [[خطبه]] خواند. [[مسجد جامع]] بصره در طول سال‌ها مرمت و بازسازی شد. از مسجد قدیم به‌جز [[مناره]]، چیزی باقی نمانده و در کنار آن مسجد جدید با معماری نوین احداث شده است. مسجد بصره از همان ابتدا محل برپایی حلقه‌های درسی و حضور مکاتب فکری بوده است. | '''مسجد جامع بَصره''' قدیمی‌ترین [[مسجد]] ساخته‌شده در [[عراق]]، واقع در شهر [[بصره]]. این مسجد به‌دلیل حضور [[امام علی علیه‌السلام|امام اول شیعیان]] در آن، به «مسجد خُطوَة امام علی(ع)» (قدمگاه امام علی) نیز شهرت دارد. امام علی(ع) پس از پایان [[جنگ جمل]]، در این مسجد حضور یافت و برای مردم [[خطبه]] خواند. [[مسجد جامع]] بصره در طول سال‌ها مرمت و بازسازی شد. از مسجد قدیم به‌جز [[مناره]]، چیزی باقی نمانده و در کنار آن مسجد جدید با معماری نوین احداث شده است. مسجد بصره از همان ابتدا محل برپایی حلقه‌های درسی و حضور مکاتب فکری بوده است. بسیاری از مردم عراق، در مناسبت‌های مذهبی با پای پیاده به این مکان می‌روند. | ||
==معرفی کلی مسجد و اهمیت آن== | ==معرفی کلی مسجد و اهمیت آن== | ||
مسجد جامع بصره، نخستین مسجد جامع ساخته‌شده در [[عراق]] و سومین مسجد در [[اسلام]] است.<ref>شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۷۰.</ref> آنچه در طول تاریخ بر مسجد جامع بصره گذشته و آن را مهم کرده، کارکردهای مختلف سیاسی، قضایی، آموزشی، تربیتی و اجتماعی است.<ref>شانواز و منتشلو، بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان، ص۷۹.</ref> از جامع بصره به‌عنوان اولین مدرسه [[فقه]]، [[حدیث]]، [[اصول فقه|اصول]] و [[فلسفه اسلامی|فلسفه]] نام برده می‌شود که در دوران‌های مختلف، محل مباحثات و مناظرات نحوی، ادبی، کلامی و مذهبی میان شخصیت‌های علمی بود<ref>شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۹۰.</ref> و به‌دلیل جامعیت این مسجد در تشکیل حلقه‌های درسی و وجود مکتب‌های فکری، به بصره لقب «خزانه اسلام» را داده بودند.<ref>شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۹۰.</ref> | مسجد جامع بصره، نخستین مسجد جامع ساخته‌شده در [[عراق]] و سومین مسجد در [[اسلام]] است.<ref>شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۷۰.</ref> آنچه در طول تاریخ بر مسجد جامع بصره گذشته و آن را مهم کرده، کارکردهای مختلف سیاسی، قضایی، آموزشی، تربیتی و اجتماعی است.<ref>شانواز و منتشلو، بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان، ص۷۹.</ref> از جامع بصره به‌عنوان اولین مدرسه [[فقه]]، [[حدیث]]، [[اصول فقه|اصول]] و [[فلسفه اسلامی|فلسفه]] نام برده می‌شود که در دوران‌های مختلف، محل مباحثات و مناظرات نحوی، ادبی، کلامی و مذهبی میان شخصیت‌های علمی بود<ref>شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۹۰.</ref> و به‌دلیل جامعیت این مسجد در تشکیل حلقه‌های درسی و وجود مکتب‌های فکری، به بصره لقب «خزانه اسلام» را داده بودند.<ref>شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۹۰.</ref> | ||
گفته شده جامع بصره، پایگاهی برای شیعیان بود و تمام فعالیت‌های شیعیان علیه [[بنی‌امیه]] از این مسجد نشأت می‌گرفت و آن را کانونی برای مبارزه و احقاق حقوق [[اهل‌بیت(ع)]] قرار داده بودند.<ref> شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۷۹.</ref> | گفته شده جامع بصره، پایگاهی برای شیعیان بود و تمام فعالیت‌های شیعیان علیه [[بنی‌امیه]] از این مسجد نشأت می‌گرفت و آن را کانونی برای مبارزه و احقاق حقوق [[اهل‌بیت(ع)]] قرار داده بودند.<ref> شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۷۹.</ref> [[توبه]] و اعلام روی‌گردانی [[ابوالحسن اشعری]] از [[معتزله]]<ref> سبحانی، مدخل «اهل سنت»، دانشنامه کلام اسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۵۸۱و۵۸۲.</ref> و مناظره [[هشام بن حکم]] با عمرو بن عبید، متکلم [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/102942/ «مناظره هشام بن حکم و عمرو بن عبید»]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> از دیگر وقایعی است که در این مسجد رخ داده است. | ||
بنا بر نظر برخی فقیهان شیعه، [[اعتکاف]] فقط در [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]]، [[مسجدالنبی]]، [[مسجد کوفه|مسجد جامع کوفه]] و مسجد جامع بصره صحیح است و در دیگر مساجد، به قصد رجاء اشکال ندارد.<ref>خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۳۲۲؛ فلاح‌زاده، احکام مسجد، ۱۳۷۸ش، ۵۷و۵۸.</ref> | بنا بر نظر برخی فقیهان شیعه، [[اعتکاف]] فقط در [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]]، [[مسجدالنبی]]، [[مسجد کوفه|مسجد جامع کوفه]] و مسجد جامع بصره صحیح است و در دیگر مساجد، به قصد رجاء (به امید قبولی) اشکال ندارد.<ref>خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۳۲۲؛ فلاح‌زاده، احکام مسجد، ۱۳۷۸ش، ۵۷و۵۸.</ref> | ||
=== حضور امام علی(ع) در مسجد === | === حضور امام علی(ع) در مسجد === | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==تاریخچه ساخت و بازسازی‌ها== | ==تاریخچه ساخت و بازسازی‌ها== | ||
مسجد جامع بصره در چند مرحله ساخته و دچار تغییرات ساختمانی شده است.<ref>[https://tableegh.imamali.net/index.php?id=1366 «مسجد خطوة أمیر المؤمنین الإمام علی (علیه‌السلام)»]، شبکة الامام علی(ع).</ref><br> | مسجد جامع بصره در چند مرحله ساخته و دچار تغییرات ساختمانی شده است.<ref>[https://tableegh.imamali.net/index.php?id=1366 «مسجد خطوة أمیر المؤمنین الإمام علی (علیه‌السلام)»]، شبکة الامام علی(ع).</ref><br> | ||
این مسجد، ابتدا همزمان با تأسیس شهر [[بصره]] در [[سال ۱۴ هجری قمری|سال ۱۴ق]] در عهد خلافت عمر بن خطاب توسط عتبة بن غزوان فرماندار بصره با نی و ساقه گیاهان بنا شد. به‌همین علت، بعدهادر آتش‌سوزی از بین رفت و در زمان [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]]، [[زیاد بن ابیه]] حاکم بصره، آن را با آجر و گچ و ستون‌های سنگی مستحکم کرد.<ref>ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۵۶۴.</ref> در دوره امویان و زمان حکومت عبیدالله بن زیاد نیز تجدید بنا شد و توسعه یافت<ref>ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۵۶۴.</ref> مسجد بعدها دچار سیل شدید شد<ref>[https://tableegh.imamali.net/index.php?id=1366 «مسجد خطوة أمیر المؤمنین الإمام علی (علیه‌السلام)»]، شبکة الامام علی(ع).</ref> و پس از آن، بزرگترین توسعه مسجد در سال ۱۶۰ق در زمان حکومت [[مهدی عباسی]] صورت گرفت و [[هارون عباسی]] هم دار الامارة را به حیاط مسجد اضافه کرد.<ref>شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۷۲.</ref> گفته شده در این دوران، حدود بیست‌هزار نفر در مسجد، [[نماز]] می‌گزاردند.<ref>[https://www.albayan.ae/one-world/arabs/2019-02-22-1.3494941 «جامع البصرة.. أول مسجد فی الإسلام خارج مکة والمدینة المنورة»]، وبگاه البیان.</ref> | این مسجد، ابتدا همزمان با تأسیس شهر [[بصره]] در [[سال ۱۴ هجری قمری|سال ۱۴ق]] در عهد خلافت [[عمر بن خطاب]] توسط عتبة بن غزوان فرماندار بصره با نی و ساقه گیاهان بنا شد. به‌همین علت، بعدهادر آتش‌سوزی از بین رفت و در زمان [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]]، [[زیاد بن ابیه]] حاکم بصره، آن را با آجر و گچ و ستون‌های سنگی مستحکم کرد.<ref>ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۵۶۴.</ref> در دوره امویان و زمان حکومت [[عبیدالله بن زیاد]] نیز تجدید بنا شد و توسعه یافت<ref>ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۵۶۴.</ref> مسجد بعدها دچار سیل شدید شد<ref>[https://tableegh.imamali.net/index.php?id=1366 «مسجد خطوة أمیر المؤمنین الإمام علی (علیه‌السلام)»]، شبکة الامام علی(ع).</ref> و پس از آن، بزرگترین توسعه مسجد در سال ۱۶۰ق در زمان حکومت [[مهدی عباسی]] صورت گرفت و [[هارون عباسی]] هم دار الامارة را به حیاط مسجد اضافه کرد.<ref>شانواز و منتشلو، «بررسی جایگاه مسجد جامع بصره از تأسیس تا پایان امویان»، ص۷۲.</ref> گفته شده در این دوران، حدود بیست‌هزار نفر در مسجد، [[نماز]] می‌گزاردند.<ref>[https://www.albayan.ae/one-world/arabs/2019-02-22-1.3494941 «جامع البصرة.. أول مسجد فی الإسلام خارج مکة والمدینة المنورة»]، وبگاه البیان.</ref> | ||
=== وضعیت امروزی === | === وضعیت امروزی === | ||