آیه ۷۹ سوره واقعه: تفاوت میان نسخه‌ها
ابرابزار
بدون خلاصۀ ویرایش |
(ابرابزار) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| عنوان =آیه ۷۹ سوره واقعه | | عنوان =آیه ۷۹ سوره واقعه | ||
| تصویر =آیه ۷۹ سوره واقعه.jpg | | تصویر =آیه ۷۹ سوره واقعه.jpg | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| نام آیه = | | نام آیه = | ||
| واقع در سوره = [[ سوره واقعه]] | | واقع در سوره = [[سوره واقعه]] | ||
| شماره آیه =۷۹ | | شماره آیه =۷۹ | ||
| جزء =۲۷ | | جزء =۲۷ | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
| مکان نزول =[[مکه]] | | مکان نزول =[[مکه]] | ||
| موضوع =بزرگداشت [[قرآن]] | | موضوع =بزرگداشت [[قرآن]] | ||
| | |دربارهٔ = | ||
| سایر = | | سایر = | ||
| آیات مرتبط = [[آیه ۷۸ سوره واقعه]]، [[آیه ۷۷ سوره واقعه]]، [[ | | آیات مرتبط = [[آیه ۷۸ سوره واقعه]]، [[آیه ۷۷ سوره واقعه]]، [[آیه ۴ سوره زخرف]]، | ||
}} | }} | ||
'''آیه ۷۹ سوره واقعه''' آیه‌ای | '''آیه ۷۹ سوره واقعه''' آیه‌ای دربارهٔ بزرگداشت [[قرآن]] و تجلیل جایگاه آن که پاکی ظاهر و باطن انسان را شرط بهره‌بردن ظاهری و معنوی از قرآن دانسته‌است. | ||
مفسران قرآن با اتکا به دو [[آیه]] قبل از آیه ۷۹ سوره واقعه، این آیه را توصیفی برای [[لوح محفوظ]] یا قرآن دانسته‌اند. برخی مفسران معنای نهایی هر دو احتمال را یکسان دانسته‌اند و معنای آیه را چنین دانسته‌اند: جز پاکان کسی بر آن | مفسران قرآن با اتکا به دو [[آیه]] قبل از آیه ۷۹ سوره واقعه، این آیه را توصیفی برای [[لوح محفوظ]] یا قرآن دانسته‌اند. برخی مفسران معنای نهایی هر دو احتمال را یکسان دانسته‌اند و معنای آیه را چنین دانسته‌اند: جز پاکان کسی بر آن کتاب مَکْنون (لوح محفوظ)، که قرآن از آن ریشه گرفته، یا قرآن، که در کتاب مکنون (لوح محفوظ) قرار گرفته، دسترسی ندارد. | ||
با فرض اینکه این آیه صفت برای قرآن باشد، برخی منظور از قرآن را قرآن مادی و برخی حقیقت معنوی و معارف قرآن دانسته‌اند؛ مس‌کردن در آیه را بعضی لمس ظاهری و برخی لمس باطنی به‌معنای آگاهی‌یافتن دانسته‌اند؛ مطهرون را بعضی مفسران به‌معنای پاکان از پلیدی‌های ظاهری و برخی به‌معنای پاک‌شدگان از پلیدی‌های معنوی، چون [[شرک]] و تعلق به غیر خدا قلمداد کرده‌اند. | با فرض اینکه این آیه صفت برای قرآن باشد، برخی منظور از قرآن را قرآن مادی و برخی حقیقت معنوی و معارف قرآن دانسته‌اند؛ مس‌کردن در آیه را بعضی لمس ظاهری و برخی لمس باطنی به‌معنای آگاهی‌یافتن دانسته‌اند؛ مطهرون را بعضی مفسران به‌معنای پاکان از پلیدی‌های ظاهری و برخی به‌معنای پاک‌شدگان از پلیدی‌های معنوی، چون [[شرک]] و تعلق به غیر خدا قلمداد کرده‌اند. | ||
آیه ۷۹ سوره واقعه، به‌عنوان آیه‌ای از [[آیات الاحکام]] قرآن، در کتاب‌های تفسیر فقهی قرآن مورد بحث قرار | آیه ۷۹ سوره واقعه، به‌عنوان آیه‌ای از [[آیات الاحکام]] قرآن، در کتاب‌های تفسیر فقهی قرآن مورد بحث قرار گرفته‌است. با استدلال به این [[آیه]] در [[فقه]] بر عدم جواز لمس آیات قرآن توسط شخص [[جنابت|جنب]]، [[حیض|حائض]] و بی وضو حکم شده‌است. | ||
== جایگاه و موضوع آیه == | == جایگاه و موضوع آیه == | ||
آیه ۷۹ سوره واقعه را آیه‌ای | آیه ۷۹ سوره واقعه را آیه‌ای دربارهٔ بزرگداشت [[قرآن]] و تجلیل جایگاه آن دانسته‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> در این آیه پاکی ظاهر و باطن انسان شرط بهره‌بردن ظاهری و باطنی از قرآن قلمداد شده‌است؛ بهره‌بردن ظاهری از طریق لمس قرآن و قرائت آن و بهره‌بردن معنوی از طریق آگاهی از معارف آن.<ref>قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۹، ص۴۴۲.</ref> | ||
[[تفسیر قرآن|مفسران]] معنای این آیه را مرتبط با دو آیه قبل از آن دانسته‌اند؛ آنان آیه ۷۹ سوره واقعه را صفت برای «کتاب مَکْنون» ([[لوح محفوظ]]) در آیه ۷۸<ref>طبرانی، تفسیر القرآن العظیم، ۲۰۰۸م، ج۶، ص۱۹۷؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> یا صفت سوم برای «قرآن کریم» در آیه ۷۷ قلمداد کرده‌اند.<ref>طوسی، التبیان، دار | [[تفسیر قرآن|مفسران]] معنای این آیه را مرتبط با دو آیه قبل از آن دانسته‌اند؛ آنان آیه ۷۹ سوره واقعه را صفت برای «کتاب مَکْنون» ([[لوح محفوظ]]) در آیه ۷۸<ref>طبرانی، تفسیر القرآن العظیم، ۲۰۰۸م، ج۶، ص۱۹۷؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> یا صفت سوم برای «قرآن کریم» در آیه ۷۷ قلمداد کرده‌اند.<ref>طوسی، التبیان، دار إحیاء التراث العربی، ج۹، ص۵۱۰؛ طبرانی، تفسیر القرآن العظیم، ۲۰۰۸م، ج۶، ص۱۹۷؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|سید محمدحسین طباطبایی]]، مفسر قرآن، معنای نهایی هر دو احتمال را یکسان دانسته و در معنای [[آیه]] گفته‌اند: جز پاکان کسی بر آن کتاب مکنون (لوح محفوظ)، که قرآن از آن ریشه گرفته، یا قرآن، که در کتاب مکنون (لوح محفوظ) قرار گرفته، دسترسی ندارد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> | ||
با فرض اینکه این آیه صفت برای قرآن باشد، برخی مفسران، چون قَتادة بن دِعامه، معنایی ظاهری از قرآن ارائه داده‌اند و آن را همین قرآن مادی دانسته‌اند.<ref>صنعانی، | با فرض اینکه این آیه صفت برای قرآن باشد، برخی مفسران، چون قَتادة بن دِعامه، معنایی ظاهری از قرآن ارائه داده‌اند و آن را همین قرآن مادی دانسته‌اند.<ref>صنعانی، تفسیر القرآن العزیز، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۴۵؛ جصاص، احکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۵، ص۳۰۰.</ref> همین مفسران، به دلیل آنکه ممکن است ظاهر قرآن ([[مصحف]]) مورد لمس [[کفر|کافران]] و [[شرک|مشرکان]] قرار گیرد، گفته‌اند که قرآن در [[آخرت]] مورد لمس غیر پاکان قرار نخواهد گرفت.<ref>صنعانی، تفسیر القرآن العزیز، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۴۵.</ref> مفسرانی منظور از قرآن در این [[آیه]] را حقیقت معنوی و معارف قرآن دانسته‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> | ||
== منظور از مس‌کردن == | == منظور از مس‌کردن == | ||
در آیه ۷۹ سوره واقعه، مس‌کردن (لمس‌کردن) در عبارت «لَا | در آیه ۷۹ سوره واقعه، مس‌کردن (لمس‌کردن) در عبارت «لَا یَمَسُّهُ» را به مس‌کردن ظاهری و مس‌کردن باطنی تفسیر کرده‌اند.<ref>قرطبی، تفسیر القرطبی، ۱۳۸۴ق، ج۱۷، ص۲۲۵؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۳، ص۲۸۲؛ مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۴، ص۴۵۸.</ref> گفته شده که برخی مفسران منظور از مس‌کردن در [[آیه]] را دست‌زدن ظاهری به قرآن دانسته‌اند.<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۳۵.</ref> | ||
بعضی مفسران، از جمله [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، منظور از مس را لمس باطنی به‌معنای آگاهی‌یافتن دانسته‌اند؛<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷؛ حسینی طهرانی، نور | بعضی مفسران، از جمله [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، منظور از مس را لمس باطنی به‌معنای آگاهی‌یافتن دانسته‌اند؛<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷؛ حسینی طهرانی، نور ملکوت قرآن، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۴۶؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۳، ص۲۸۳.</ref> آنان آیه را بنا بر این معنا اینگونه معنا کرده‌اند که جز پاکان کسی به معارف قرآن آگاهی نمی‌یابد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]] معتقد است که میان معنای ظاهری و باطنی مس‌کردن تضادی وجود ندارد و این دو معنا در مفهوم کلی آیه قابل جمع هستند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۳، ص۲۸۲.</ref> | ||
== معنا و مصداق مطهرون == | == معنا و مصداق مطهرون == | ||
در آیه ۷۹ سوره واقعه، واژه «مطهرون» را اسم مفعول<ref>ابوحیان اندلسی، البحر | در آیه ۷۹ سوره واقعه، واژه «مطهرون» را اسم مفعول<ref>ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۹۳.</ref> به‌معنای پاک‌شدگان و پاکان دانسته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۳، ص۲۸۲.</ref> برای این واژه هم معنای ظاهری و هم معنای باطنی لحاظ شده‌است: به نقل از قرطبی، برخی مفسران مطهرون را به‌معنای پاک‌شدگان از پلیدی‌های ظاهری دانسته‌اند.<ref>قرطبی، تفسیر القرطبی، ۱۳۸۴ق، ج۱۷، ص۲۲۶.</ref> آنان مصادیق این پاک‌شدگان را انسان‌های پاک از [[حدث اصغر]] و [[حدث اکبر]] و [[عین نجس|نجاسات]] دانسته‌اند.<ref>جصاص، احکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۵، ص۳۰۰.</ref> | ||
برخی مطهرون را به‌معنای پاک‌شدگان از پلیدی‌های معنوی، چون [[شرک]]<ref>قرطبی، | برخی مطهرون را به‌معنای پاک‌شدگان از پلیدی‌های معنوی، چون [[شرک]]،<ref>قرطبی، تفسیر القرطبی، ۱۳۸۴ق، ج۱۷، ص۲۲۶.</ref> [[گناه]] و خطا<ref>قرطبی، تفسیر القرطبی، ۱۳۸۴ق، ج۱۷، ص۲۲۶.</ref> و تعلق به غیر خدا،<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۹۲؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> قلمداد کرده‌اند. به نقل از [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|المیزان]]، بسیاری از مفسران مصداق چنین پاکانی را [[فرشته|فرشتگان]] دانسته‌اند؛<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> از جمله [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]]<ref>طوسی، التبیان، دار إحیاء التراث العربی، ج۹، ص۵۱۰.</ref> و [[سعید بن جبیر]].<ref>طوسی، التبیان، دار إحیاء التراث العربی، ج۹، ص۵۱۰.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] مختص‌دانستن مصداق مطهرون به فرشتگان را بی‌وجه برشمرده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> او مصداق مطهرون را کسانی از فرشتگان و انسان‌های برگزیده‌ای دانسته که خداوند به آنان توفیق تطهیر نفوسشان را عنایت کرده‌است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> همچنین، او برداشت معنوی از مطهرون را مناسب‌تر با معنای آیه برشمرده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> | ||
در برخی تفاسیر، [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] را مصداق کامل مطهرون در این آیه دانسته‌اند.<ref>مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۴، ص۴۵۹.</ref> علامه طباطبایی مصداق مطهرون در آیه را مصادیق | در برخی تفاسیر، [[امامان شیعه|ائمه (ع)]] را مصداق کامل مطهرون در این آیه دانسته‌اند.<ref>مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۴، ص۴۵۹.</ref> علامه طباطبایی مصداق مطهرون در آیه را مصادیق «اهل البیت» در [[آیه تطهیر]] برشمرده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۳۷.</ref> | ||
== استفاده به‌عنوان آیه‌ای از آیات الاحکام == | == استفاده به‌عنوان آیه‌ای از آیات الاحکام == | ||
آیه ۷۹ سوره واقعه به‌عنوان آیه‌ای از [[آیات الاحکام]] قرآن مورد بحث قرار | آیه ۷۹ سوره واقعه به‌عنوان آیه‌ای از [[آیات الاحکام]] قرآن مورد بحث قرار گرفته‌است.<ref>قطب راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۴۹؛ جصاص، احکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۵، ص۳۰۰.</ref> با استدلال به این [[آیه]] در [[فقه]] بر عدم جواز لمس آیات قرآن توسط شخص [[جنابت|جنب]]، [[حیض|حائض]] و بی وضو حکم شده‌است.<ref>طوسی، التبیان، دار إحیاء التراث العربی، ج۹، ص۵۱۰.</ref> | ||
روایاتی از [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]<ref>سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۱۴ق، ج۸، | روایاتی از [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]<ref>سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۲۷–۲۸.</ref> و [[شیعه]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۸۴–۳۸۵.</ref> با تکیه بر این آیه دربارهٔ عدم جواز لمس [[قرآن]] نقل شده‌است. فقیهان شیعه با اتکا به این آیه و برخی [[حدیث|روایات]] منظور از عدم جواز لمس قرآن را عدم جواز لمس نوشتار و خط قرآن قلمداد کرده‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۳۱۴–۳۱۵.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
*آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی | * آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، تحقیق علی عبدالباری عطیه، بیروت، دارالکتب العلمیة و منشورات محمد علی بیضون، ۱۴۱۵ق. | ||
*ابوحیان اندلسی، محمد بن | * ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف، البحر المحیط فی التفسیر، تحقیق صدقی محمد جمیل، بیروت، دارالفکر، ۱۴۲۰ق. | ||
*جصاص، احمد بن علی، احکام القرآن، تحقیق محمدصادق قمحاوی، بیروت، دار | * جصاص، احمد بن علی، احکام القرآن، تحقیق محمدصادق قمحاوی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق. | ||
*حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، تحقیق محمدرضا حسینی جلالی، قم، مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۱۶ق، | * حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، تحقیق محمدرضا حسینی جلالی، قم، مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، ۱۴۱۶ق، | ||
*حسینی طهرانی، سید محمدحسین، نور | * حسینی طهرانی، سید محمدحسین، نور ملکوت قرآن، مشهد، علامه طباطبایی، ۱۴۲۷ق. | ||
*سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، تفسیر الدر المنثور فی التفسیر المأثور، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ق. | * سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، تفسیر الدر المنثور فی التفسیر المأثور، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ق. | ||
*صنعانی، عبدالرزاق بن عمام، | * صنعانی، عبدالرزاق بن عمام، تفسیر القرآن العزیز (المسمّی تفسیر عبدالرزاق)، بیروت دارالمعرفة، ۱۴۱۱ق. | ||
*طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۴ق. | * طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۴ق. | ||
*طبرانی، سلیمان بن احمد، تفسیر القرآن العظیم، اربد (اردن)، دار | * طبرانی، سلیمان بن احمد، تفسیر القرآن العظیم، اربد (اردن)، دار الکتاب الثقافی، ۲۰۰۸م. | ||
*طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد حبیب العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا. | * طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد حبیب العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا. | ||
*فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، | * فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، کنز العرفان فی فقه القرآن، تحقیق محمدباقر شریف‌زاده و محمدباقر بهبودی، تهران، منشورات مرتضوی، ۱۳۷۳ش. | ||
*فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت، | * فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق. | ||
*قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، ۱۳۸۸ش. | * قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، ۱۳۸۸ش. | ||
* قرطبی، محمد بن احمد، | * قرطبی، محمد بن احمد، تفسیر القرطبی (الجامع لأحکام القرآن)، تحقیق أحمد البردونی وإبراهیم أطفیش، قاهره، دار الکتب المصریة، ۱۳۸۴ق. | ||
*قطب راوندی، سعید بن | * قطب راوندی، سعید بن هبةالله، فقه القرآن، تحقیق سید احمد حسینی اشکوری، قم، انتشارات کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۰۵ق. | ||
*مدرسی، محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دار محبی | * مدرسی، محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دار محبی الحسین، ۱۴۱۹ق. | ||
*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، | * مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش. | ||
*نجفی، محمدحسن بن محمدباقر، جواهر | * نجفی، محمدحسن بن محمدباقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۶۲ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{ | {{آیات اعتقادی قرآن}} | ||
{{آیات فقهی قرآن}} | {{آیات فقهی قرآن}} | ||
[[رده:آیات اعتقادی قرآن]] | [[رده:آیات اعتقادی قرآن]] | ||
[[رده:آیات فقهی قرآن]] | [[رده:آیات فقهی قرآن]] | ||
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | [[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ج]] | ||